Sosyal Güvenlik Reformuyla birlikte üç sosyal güvenlik kurumunun SGK’nın çatısı altında birleşmesiyle birlikte, 1 Ekim 2008 tarihi ve sonrasında aynı anda birden fazla dosyadan emekli, ölüm (dul – yetim) aylığı bağlanabilecek durumlar ile tek dosyadan aylık bağlanacak durumlar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Aylık ve gelirlerin birleşmesi” başlıklı 54 üncü maddesinde düzenlenmiştir.

1 Ekim 2008 tarihinden öncesi için birden fazla dosyadan gelir ve aylığa hak kazananların durumu ise 5510 sayılı Kanunun Geçici 7 inci maddesinde düzenlenmiştir.

Kanunun söz konusu hükümleri ve 2018/38 sayılı SGK Emeklilik İşlemleri Genelgesi doğrultusunda, aynı anda birden fazla dosyadan gelir, aylık alınabilecek durumlar, özellikle ölen eş ve ana-babanın ölüm tarihi ve sigortalılık statüsüne göre hem eşten, hem ana ve/veya babadan aylığa hak kazanılması halinde birden fazla dosyadan gelir, aylık alınabilecek durumlar aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

1 Ekim 2008 Tarihi ve Sonrasında Gelir ve Aylık Bağlanacak Kişilerin Durumu

5510 sayılı Kanunun 54 üncü maddesine göre, bir kişide ikiden fazla gelir veya aylık birleştiği takdirde, bu gelir ve aylıklardan en fazla ödemeye imkan veren iki dosya üzerinden gelir veya aylık bağlanır, diğer dosya veya dosyalardaki gelir ve aylık hakları durum değişikliği veya diğer bir dosyadan gelir veya aylığa hak kazanıldığı tarihe kadar düşer.

İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle bağlanılan aylıklar gelir olarak adlandırılmaktadır.

1. Aylıkların Birleşmesi

Aylık-Aylık ve Gelir-Aylıkların Birleşmesi

5510 sayılı Kanuna göre; aylık-aylık ile gelir-aylıkların birleşmesi halinde, bu gelir ve aylıkların ne şekilde ödeneceği aşağıdaki tablolarda belirtilmiştir.

Uzun vadeli sigorta kollarından (malullük, vazife malullüğü, yaşlılık ve ölüm) hak kazanılan aylıkların birleşmesi halinde;

▪ Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı bağlanır.

▪ Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı ile birlikte, ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalıya her iki aylığı bağlanır

▪ Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı bağlanır.

▪ Birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya en fazla ödemeye imkan veren ilk iki dosyadan yüksek olan aylığın tamamı, düşük olan aylığın yarısı bağlanır.

▪ Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından aylık bağlanır.

▪ 5510 sayılı Kanuna göre vazife malullüğü aylığı almakta iken, tekrar sigortalı olanlardan hem vazife malullüğüne hem de malullük aylığına hak kazananlara bu aylıklardan yüksek olanı, aylıkları eşitse yalnızca vazife malullüğü aylığı, bunlardan hem vazife malullüğü hem de yaşlılık aylığına hak kazananlara, bu aylıkların her ikisi de bağlanır.

▪ Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara tercih ettiği aylık bağlanır.

2. Gelirlerin Birleşmesi

Gelir-Gelir ve Gelir-Aylıkların Birleşmesi

5510 sayılı Kanuna göre; gelir-gelir ile gelir-aylıkların birleşmesi halinde, bu gelir ve aylıkların ne şekilde ödeneceği aşağıdaki tablolarda belirtilmiştir.

Kısa vadeli sigorta kollarından (iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından bağlanacak sürekli iş göremezlik geliri ve ölüm geliri) bağlanacak gelirlerin birleşmesi halinde;

▪ Sürekli iş göremezlik geliriyle birlikte ölen eşinden dolayı da gelire hak kazanan eşe her iki gelir de bağlanır.

▪ Ana ve babadan ayrı ayrı gelire hak kazananlara, yüksek olan gelirin tamamı, az olanın yarısı bağlanır.

▪ Birden fazla çocuğundan gelire hak kazanan ana ve babaya, en fazla ödemeye imkan veren ilk iki dosyadan yüksek olan gelirin tamamı, düşük olan gelirin yarısı bağlanır.

▪ Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm gelirine hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından gelir bağlanır.

▪ Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda, sonraki eşinden de gelire hak kazananlara tercih ettiği gelir bağlanır.

3. Gelir ve Aylıkların Birleşmesi

Malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları ve vazife malullüğü ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından hak kazanılan aylık ve gelirler birleşirse, sigortalıya veya hak sahibine bu aylık veya gelirlerden yüksek olanın tamamı, az olanın yarısı, eşitliği halinde ise iş kazası ve meslek hastalığından bağlanan gelirin tümü, malullük, vazife malullüğü, yaşlılık veya ölüm aylığının yarısı bağlanır.

1 Ekim 2008 Tarihinden Önce Gelir veya Aylığa Hak Kazanmış Olup Sonrasında da Gelir ve Aylığa Hak Kazananların Durumu

5510 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesinde; 1 Ekim 2008 tarihinden önce birden fazla dosyadan gelir veya aylık bağlanmış olanların, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra da yeni dosyadan gelir veya aylık alınmasına hak kazanılması durumunda yeni bağlanacak dosyadaki gelir ve aylık miktarı da dahil olmak üzere mukayese yapılarak en düşük miktarlı dosyanın kapsamdan çıkarılacağı belirtilmiştir. 2018/38 sayılı SGK Emeklilik İşlemleri Genelgesinde de; 1 Ekim 2008 tarihinden önce Emekli Sandığı Kanunu kapsamında iştirakçi olan sigortalılar hariç olmak üzere, Kanunun yürürlük tarihinden önce bir dosyadan gelir veya aylık almakta iken, Kanunun yürürlük tarihinden sonra Kanuna göre yeni bir dosyadan gelir veya aylığa hak kazanan sigortalı ve hak sahiplerine;

– Eski ve yeni sigortalılık halinin aynı olması durumunda (Tarım Bağ-Kur sigortalıları hariç) 5510 sayılı Kanunun “Aylık ve gelirlerin birleşmesi” başlıklı 54 üncü maddesi,

– Farklı olması halinde ise, önceki mevzuat

hükümleri uygulanacağı belirtilmiştir.

Hem Eşten – Hem Ana ve/veya Babadan Aylığa Hak Kazananların Durumu

Hem ölen eşinden, hem de ölen ana ve/veya babasından ölüm (dul – yetim) aylığına hak kazananların, eş ve ana-babanın sigortalılık statüsü ve ölüm tarihlerine göre aynı anda iki aylık alabilecekleri durumlar ile sadece birisinden aylık alabileceği durumlar aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Genel olarak dul ve yetim aylığına hak kazanma şartları ise Dul ve Yetim Aylığı Alma Şartları başlıklı yazıda belirtilmiştir.

Eşten ve anne/baba üzerinden iki aylık ödenmesi ilkeleri

1- Eşin ölüm tarihi 1 Ekim 2008 tarihi öncesi ise ve eşin ölümü nedeniyle 1 Ekim 2008 tarihi öncesinde aylık bağlanmışsa eşin sigorta statüsü ile anne/babanın sigorta statüsünün farklı olması halinde iki aylık bağlanır.

2- Eşin ölüm tarihi 1 Ekim 2008 tarihi sonrası olmakla birlikte anne/baba ölümü nedeniyle 1 Ekim 2008 tarihinden önce hak sahipliği nedeniyle ölüm aylığı bağlanmış ise (hak sahipliğinin sona ermesi nedeniyle kesilmiş olma hali dahil) sigorta statülerinin farklı olması koşuluyla yine iki aylık bağlanır. İstisnai olarak eş 1 Ekim 2008 tarihinden sonra ölmüşse ve eşin sigortalılık statüsü, -5510 m.4/I-(a)-, -5510 m.4/I-(b)-, -5510 m.4/I-(b) Tarım-, -5510, m.4/I-(c)- ve ölen anne/baba 2926 Tarım Bağ-Kur sigortalısı ise tek aylık (tercih) bağlanır.

3- Ölüm tarihine bakılmaksızın ölen eşin ve ölen anne/babanın sigortalılık statüsünün birisi 5434 Emekli Sandığı diğer ölen ise 5510, m.4/I-(c) hariç farklı sigorta kapsamındaysa yani ölenlerden biri 5434 Emekli Sandığı kapsamında diğer ölen de SSK veya 5510, m.4/I-(a) veya BağKur veya 5510 m.4/I-(b) veya 2925 Tarım SSK veya 2926 Tarım Bağ-Kur veya 5510 m.4/I-(b) Tarım sigorta kapsamında ise iki aylık bağlanır.

4- Ölüm tarihine bakılmaksızın ölen eşin ve ölen anne/babanın sigortalılık statüsünün birisi 2925 Tarım SSK diğer ölen de SSK veya 5510, m.4/I-(a) veya  BağKur veya 5510, m.4/I-(b) veya 5434 Emekli Sandığı veya 5510, m.4/I-(c) veya 2926 Tarım Bağ-Kur  veya 5510, m.4/I-(b) Tarım sigorta kapsamında ise iki aylık bağlanır.

Yukarıda yer alan tablo ve açıklamalar, bir süre tahsis (emeklilik) işlemlerinden sorumlu İl Müdür Yardımcılığı da yapmış olan İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Sosyal Güvenlik Denetmeni Murat ÖZDAMAR tarafından hazırlanmıştır. (isvesosyalguvenlik.com)