Sosyal Güvenlik Kurumu; bir taraftan prim, idari para cezası, kira geliri gibi çeşitli adlar altında tahsilat yaparken yani para toplarken, bir taraftan da emekli – dul – yetim aylığı, sürekli veya geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası), tedavi ve ilaç giderleri gibi çeşitli adlar altında ödeme yapmakta, yani para ödemektedir. Yapılan bu ödemeler genelde mevzuata uygun gerekli ödemeler olduğu gibi;

Bazen de yersiz, haksız ödeme veya fazla ödeme şeklinde gerçekleşebilmektedir. Bu durum, bazen Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanırken, bazen de ilgili kişilerin Kuruma gerçek dışı beyanda bulunmaları, Kuruma bilerek veya bilmeyerek yanlış bilgi vermeleri, sahte – yanıltıcı belge düzenlemeleri, muvazaalı (hileli) işlem yapmaları, durum değişikliklerini Kuruma hiç bildirmemeleri veya geç bildirmeleri gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır.

Bu durum 5510 sayılı Kanunun “Yersiz ödemelerin geri alınması” başlıklı 96 ncı maddesinde ve Fazla veya Yersiz Ödemelerin Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’te düzenlenmiş olup; söz konusu Kanun maddesi ve Yönetmelik uyarınca; sebep ne olursa olsun, yersiz olarak (hak edilmediği halde) veya fazladan yapılan ödemelerin Kurumca ilgililerden yasal faiziyle birlikte geri alınması, ayrıca kötü niyetli kişiler hakkında Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulması gerekmektedir.

Fazla veya Yersiz Ödemelerin Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 5 inci maddesinin üçüncü fıkrası; “(3) Birinci fıkranın (b) bendinde belirtilen durum hariç olmak üzere, Kurumun yanlış işlem ve ödeme yapmasına sebebiyet veren ve bu suretle adına borç tahakkuk ettirilen ve/veya borç tahakkuk ettirilmesine neden olan kişiler hakkında, ayrıca Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur.” şeklindeyken,

4/5/2013 tarihli ve 28637 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliği ile; “(3) Birinci fıkranın (b) ve (d) bentlerinde belirtilen durumlar ile aynı fıkranın (f) bendi kapsamında, bir aylık döneme ilişkin gelir ve aylıkların her hangi bir kişi tarafından tahsil edilmesi hali hariç olmak üzere, Kurumun yanlış işlem ve ödeme yapmasına sebebiyet veren ve bu suretle adına borç tahakkuk ettirilen ve/veya borç tahakkuk ettirilmesine neden olan kişiler hakkında, ayrıca Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur.” şeklinde değiştirildi.

Değişiklikten önce, Örneği Kurumca hazırlanan belgelerle bildirilmesi taahhüt edilen durum değişikliklerinin bir ay içinde Kuruma bildirilmemesi durumu hariç olmak üzere, Kurumun yanlış işlem ve ödeme yapmasına sebebiyet veren ve bu suretle adına borç tahakkuk ettirilen ve/veya borç tahakkuk ettirilmesine neden olan kişiler hakkında, paranın tahsili yanında ayrıca Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekiyordu.

Yapılan bu değişiklikten sonra ise;

• Örneği Kurumca hazırlanan belgelerle bildirilmesi taahhüt edilen durum değişikliklerinin bir ay içinde Kuruma bildirilmemesi,

• Boşanma nedeniyle gelir veya aylık bağlandıktan sonra boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşanması,

• Sigortalılar ile gelir veya aylık alanlara yapılan ödemelerden, hak sahipliği sona ermesine rağmen her hangi bir kişi tarafından tahsilat yapılması,

nedeniyle bir aylık döneme ilişkin gelir ve aylıkların her hangi bir kişi tarafından tahsil edilmesi hali hariç olmak üzere, Kurumun yanlış işlem ve ödeme yapmasına sebebiyet veren ve bu suretle adına borç tahakkuk ettirilen ve/veya borç tahakkuk ettirilmesine neden olan kişiler hakkında, paranın tahsili yanında ayrıca Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulacak.