5510 sayılı Kanunun 106 ncı ve geçici 12 nci maddeleri uyarınca, 01/01/2012 tarihinden itibaren yeşil kart uygulaması sona ererek bu kapsamdakilerin tamamının genel sağlık sigortası kapsamına alınacağı ve genel sağlık sigortasının bazı istisnalar hariç (tutuklu ve hükümlüler, er – erbaş ve yedek subaylar yani zorunlu askerlik görevini yerine getirenler ile banka sandıklarına tabi olanlar), herkes için zorunlu hale geleceği,

Yeşil kart kapsamında olup genel sağlık sigortası kapsamına alınacaklar ile herhangi bir sosyal güvenliği olmayanlardan genel sağlık sigortası kapsamına alınacaklarla ilgili olarak yapılacak gelir tespiti ve testi sonucunda bu kişilerin bazılarının genel sağlık sigortası primini devletin ödeyeceği, bazılarının ise gelir duruma göre genel sağlık sigortası primini kendisinin ödeyeceği daha önce belirtilmişti (5/12/2011 ve 24/12/2011 tarihli haberler).

Belirtilen hususlarla ilgili olarak uygulamanın ne şekilde ve nasıl yürütüleceği Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılarak 28/12/2011 tarihli ve 28156 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Gelir Tespiti, Tescil ve İzleme Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile belirlendi. Söz konusu Yönetmeliğe Mevzuat bölümünden ulaşabilirsiniz.

Yönetmeliğe göre;

– 18/6/1992 tarihli ve 3816 sayılı Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Yeşil Kart Verilerek Devlet Tarafından Karşılanması Hakkında Kanuna göre 1/1/2012 tarihine kadar yeşil kart verilenler, 1/1/2012 tarihinde gelir tespitine tâbi tutulmaksızın 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında yani primleri devlet tarafından ödenecek kişiler statüsünde genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilecek. Bu kişilerin yeşil kart vize tarihinden itibaren bir ay içinde gelir tespitini yaptırmak üzere Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde kayıtlı ikametgâhının bulunduğu il veya ilçe idarî sınırları içerisindeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına başvurmaları gerektiği Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve SGK tarafından kamuoyuna duyurulacak. Bu kişilerin gelir tespitleri Yönetmelikte belirtilen usûl ve esaslar çerçevesinde vakıflar tarafından yapılacak. 3816 sayılı Kanun gereğince yeşil kart sahiplerine devir tarihinden (1/1/2012) önce sağlanan sağlık hizmetlerine ait bedeller SGK tarafından karşılanmayacak.

– Yeşil kartlılar ise 01/01/2012 tarihinden itibaren herhangi bir işleme gerek kalmaksızın genel sağlık sigortası kapsamına alınacak.

– Yeşil kart kapsamında olmayan, genel sağlık sigortalısı ya da genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde olmayanlar, veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsü sona eren kişiler, 01/01/2012 tarihinden itibaren SGK tarafından re’sen genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilecek. Bu kişiler için, gelir testleri sonuçlandırılıncaya kadar bunlardan aylık brüt asgari ücretin % 12’si oranında genel sağlık sigortası primi alınacak. Ayrıca, gelir tespitini yaptırmak üzere bir ay içinde bulunduğu yerdeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına başvurması gerektiği SGK tarafından re’sen tescil bu edilen kişilere bildirilecek. Re’sen genel sağlık sigortası tescili yapılan kişilerin gelir testi işlemleri, SGK veya ilgili sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfı tarafından ailenin yazılı muvafakati alınarak vakıf tarafından sonuçlandırılacak. Kendisine gelir testi yapılmasını istemeyenler ile genel sağlık sigortası tescilinin yapıldığına dair tebligatın yapıldığı tarihten itibaren bir ay içinde gelir testi yapılması yönünde muvafakat vermeyenlerin gelirleri asgarî ücretin iki katı olarak kabul edilecek ve bu miktarın % 12’si tutarında GSS primi alınacak.

– Gelir testine tâbi tutulacak kişinin gelir testini yaptırmak üzere sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına bizzat yazılı başvurusu esas olmakla birlikte, kişiye kanunî temsilci atanması durumunda, bu kişi adına başvuru işlemi kanunî temsilcisi tarafından, özürlülük ve yaşlılık gibi nedenlerle bizzat başvuruda bulunamayacak olanların ise vekili tarafından başvuru işlemi yapılacak.

– Gelir testine tâbi tutulacak kişilerden, aile içinde kişi başına düşen gelirinin asgarî ücretin iki katından fazla olduğunu beyan edenler için gelir testi yapılmaksızın, beyan edilen gelir esas alınarak genel sağlık sigortası tescili yapılacak ve bunlardan beyan ettikleri aylık gelirin % 12’si tutarında GSS primi alınacak.

– Başvuru formunda beyan edilen bilgiler doğrultusunda, yapılan gelir testi sonucunu doğrulamak amacıyla Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca belirlenen esaslar çerçevesinde, vakıf personeli tarafından tanıtıcı kimlik belgesi gösterilmek suretiyle hane ziyareti bilgi formuyla, başvuruda bulunanların ikametgâhlarına gidilerek hane ziyaretleri gerçekleştirilecek.

– Gelir tespiti yapılması için başvuracak kişiler, gelir tespitine esas teşkil edecek göstergeleri içeren başvuru formu ile müracaat edecekler. Ancak, başvuru işleminin kanunî temsilciler tarafından yapılması hâlinde mahkemeden alınmış karar örneği, vekil tarafından başvuru yapılması hâlinde vekâletname örneği başvuru formuna eklenecek. Aynı aileden birden fazla kişinin gelir testine tâbi tutulacak kişi olması hâlinde aynı form ile başvuru yapılacak.

– Gelir tespitinde aynı hane içinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluşan aileye ilişkin ön inceleme BSYHP üzerinden yapılacak. (BSYHP-Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi: Bakanlık tarafından geliştirilen, vatandaşların sosyal yardım için başvurularından hak sahipliğinin belirlenmesi ve ilgili yardım ya da desteğin teslimine kadar bütün süreçlerini içeren ve online olarak çalışan e-devlet uygulaması.) Ön inceleme sonrasında 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi ile (g) bendi kapsamı dışında genel sağlık sigortalısı ve/veya bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde olduğu tespit edilenler değerlendirmeye alınmayacak, yani bunlar gelir testi kapsamı dışında tutulacak. Ön inceleme sonucunda haklarında gelir tespiti yapılamayacağı kararı verilen bu kişilere, karar gerekçesi ile birlikte başvuru esnasında yazılı olarak bildirilecek.

– Başvuru, kişinin Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde kayıtlı ikametgâhının bulunduğu il veya ilçe idarî sınırları içerisindeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına yapılacak.

– Gelir tespitinde, aile bireylerinin harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak aile içinde kişi başına düşen gelirin aylık tutarı tespit edilecek.

– Gelir tespiti, genel sağlık sigortalısı ya da genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde olmayanlar ile genel sağlık sigortalılığı ya da genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsü sona erenler için yapılacak. Gelir tespiti yapılan genel sağlık sigortalılarının gerekli görülen hâllerde ve/veya genel sağlık sigortalılarının gelir durumlarının değişmesi sonucu gelir tespitinin yenilenmesi taleplerinin yerinde bulunması ya da vakıf ve/veya SGK tarafından gelir durumlarının değiştiğinin tespit edilmesi hâlinde gelir tespitleri yeniden yapılacak.

– Gelir tespiti sonucu elde edilen ailenin ortalama aylık geliri, gelir tespitine esas alınan aile bireyi sayısına bölünerek aile içindeki kişi başına düşen gelir tespit edilecek.

– Gelir tespitinde aile bireyleri için Yönetmelik 14 üncü maddedeki esaslara göre tespit edilen verilerin değerlendirilmesi il ve ilçelerde yer alan sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının mütevelli heyetleri tarafından yapılacak. Gelir tespiti iş ve işlemleri, kişinin gelir tespiti başvurusundan itibaren en geç bir ay içinde tamamlanacak. Heyet tarafından yapılan değerlendirme sonucu verilen karar ve aileye ilişkin bilgiler, kişi bazlı olarak veri paylaşımını sağlayan elektronik sistem üzerinden SGK’ya bildirilecek, ayrıca heyet tarafından verilen gelir tespiti kararları ile kararlara esas veriler ve bunların değerlendirilmesine ilişkin bilgi ve belgeler, gelir tespiti yapılan her bir ailenin vakıfta bulunan hane dosyasında muhafaza edilecek.

– Yapılan gelir tespiti sonrasında aile içinde kişi başına düşen gelir tutarı asgarî ücretin üçte birinin altında olduğu tespit edilenler için, aile içinde genel sağlık sigortalısı veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişi durumunda olmayan birey sayısı kadar 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında genel sağlık sigortası tescili yapılacak, dolayısıyla bunların genel sağlık sigortası primi devlet tarafından ödenecek.

– 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi (4/b-BağKur) kapsamında sigortalı sayılanlardan, altmış günden fazla prim ve prime ilişkin borcu bulunan ve bu borcu 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ve taksitlendirmeyen sigortalıların, onsekiz yaş altı çocukları hariç olmak üzere, bakmakla yükümlü olduğu kişilerin 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılmak için talepte bulunmaları hâlinde, yapılacak gelir tespiti sonrasında bu kişiler genel sağlık sigortası kapsamına alınacak, eğer gelirleri asgari ücretin üçte birinden az çıkarsa primlerini devlet ödeyecek, fazla çıkarsa primlerini kendileri ödeyecek.

– Yapılan gelir tespiti sonrasında aile içinde kişi başına düşen gelir tutarı; asgarî ücretin üçte birine eşit veya üçte biri üzerinde olduğu tespit edilenlerin 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortası tescili yapılacak ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler, tescili yapılan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak genel sağlık sigortası kapsamına alınmış sayılacak, genel sağlık sigortası primini de kendileri (aile reisi) ödeyecek.

– Doğum, ölüm, evlenme, boşanma ve benzeri nedenlerle hanedeki aile bireyi sayısının değiştiğinin tespit edilmesi durumunda gelir tespiti yenilenecek.

– Gelir tespiti sonucu 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi (primi devlet tarafından ödenenler) ve (g) bendine göre genel sağlık sigortası tescili yapılanların, gelir durumlarının ödenecek prim miktarını etkileyecek şekilde değişmesi hâlinde bir ay içinde vakfa başvurmaları gerekecek. Aynı şekilde vakıf da BSYHP üzerinden tespit ettiği değişiklikler üzerine, kişilerin bildirimini beklemeksizin gelir tespitini yenileyecek.

– Genel sağlık sigortası tescili yapıldığı tarihten itibaren doksan günde (üç ayda) bir aile içindeki bireylere ait veriler BSYHP’de otomatik olarak güncellenecek. Güncelleme sonucu durumunda değişiklik olduğu tespit edilen sigortalıların, tespit edilen aile içindeki kişi başına düşen gelirin aylık tutarına göre ödeyeceği prim miktarı yeniden belirlenecek ve buna göre genel sağlık sigortası tescili yapılacak, dolayısıyla bu yeni gelir durumuna göre primini ya devlet ödeyecek veya kendisi ödeyecek.

– Genel sağlık sigortası tescili yapıldığı tarihten itibaren primi Devlet tarafından ödenenler ile asgarî ücretin üçte biri üzerinden prim ödeyenlerin hane ziyaretleri her yıl yenilenecek.

– Aynı hanede birlikte yaşama ve hanede meydana gelen değişikliklerde Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kayıtları esas alınacak.

– Kişinin, ödeyeceği prim miktarında azalma yönünde bir gelir değişikliği olduğunu bildirmesi veya bu değişikliğin vakıf tarafından tespit edilmesi hâlinde, bildirim veya tespit tarihinden itibaren ya da SGK’nın gelir tespitinin yeniden yapılmasını talep etmesi hâlinde gerekli iş ve işlemlerin başvuru tarihinden itibaren bir ay içinde yapılması gerekecek.

– Gelir tespitinde, aynı hane içinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluşan aile esas alınacak. Aile bireylerinden birinin veya birkaçının genel sağlık sigortalısı ya da bakmakla yükümlü olunan kişi olması, diğer aile bireylerinin genel sağlık sigortalılığı için yapılacak gelir tespitinde esas alınmalarına engel teşkil etmeyecek. Yaşları ne olursa olsun aynı hanede yaşayan evli olmayan çocuklar gelir tespitinde aile içinde değerlendirilecek. Öğrenim nedeniyle geçici olarak aynı hanede yaşamayan yirmibeş yaşını doldurmamış evli olmayan çocuklar, öğrenimleri süresince aile içinde değerlendirilecek. Aynı hanede birden fazla aile yaşaması durumunda her bir aile için ayrı gelir tespiti yapılacak. Gelir testine tâbi tutulacak kişi ile aynı hanede yaşamayan ana ve baba için bakmakla yükümlü olunsa dahi ayrı gelir tespiti yapılacak. Kendisine kanunî temsilci atanan kişilerin aynı hanede birlikte yaşadıkları eşi, evli olmayan çocuğu, ana ve babası gelir tespitinde esas alınacak. Burada belirtilen eş, evli olmayan çocuk, ana ve baba dışında, aynı hanede birlikte yaşasalar dahi kanunî temsilcileri gelir tespitinde değerlendirilmeyecek.

– 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi (primi devlet tarafından ödenenler) ile (g) bendine tâbi genel sağlık sigortalıları, gelir tespitlerinin yapıldığı tarihten itibaren, yukarıda belirtilen durumlar hariç olmak üzere, altı ay içinde gelir tespitinin yenilenmesi talebinde bulunamayacak.

– Yapılan inceleme ve araştırma sonucunda tespit edilen aile içinde kişi başına düşen gelirin aylık tutarı, asgari ücretin üçte birinden az olanlardan, gelir tespitine esas alınan aile bireylerinden genel sağlık sigortalısı veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişi durumunda olmayanların tamamı, 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendine göre genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilecek, bunların genel sağlık sigortası primleri, SGK tarafından ilgili kamu idarelerinden tahsil edilecek, yani bu kişilerin primi devlet tarafından ödenecek.

– Yapılan inceleme ve araştırma sonucunda tespit edilen aile içinde kişi başına düşen gelirin aylık tutarı, aylık asgari ücretin üçte birine eşit veya üçte birinden fazla olanlardan, gelir tespitine esas alınan aile bireylerinden genel sağlık sigortalısı veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişi durumunda olmayanların 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine tâbi genel sağlık sigortalısı olarak tescili ile ilgili esaslar SGK tarafından belirlenecek ve bunlar primlerini kendileri ödeyecek. Burada genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilen aile bireyi ile birlikte, bunların bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri de tescil edilen genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak genel sağlık sigortasından yararlanacak.

– Genel sağlık sigortası tescilinin re’sen yapıldığı tarihten itibaren prim tahakkuk ettirilecek ve ödeme yükümlülüğü başlayacak, dolaysıyla aylık geliri asgari ücretin üçte birinden az olduğu için primi devlet tarafından ödenenler dışındakilerin her ay GSS primi ödemeleri gerekecek.

– SGK tarafından, gelir tespiti herhangi bir nedenle yapılmamış olan ve 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında olanlardan, aylık brüt asgari ücretin % 12’si tutarında genel sağlık sigortası primi alınacak. Bu kişiler, gelir tespitinin sonucuna göre ya primleri devlet tarafından ödenen kişiler statüsünde veya primleri kendileri tarafından ödenecek kişiler statüsünde genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilecek. Gelir tespiti sonucunda primleri devlet tarafından ödenmesi gerektiği veya kendisinden fazla prim alındığı tespit edilenlerden gelir tespitinin sonuçlandığı tarihe kadar alınan genel sağlık sigortası primleri herhangi bir faiz uygulanmaksızın iade veya mahsup edilecek.

– İlgili sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfı mütevelli heyeti tarafından verilen gelir tespiti kararları, genel sağlık sigortası tesciline ve prim ödeme yükümlülüğüne ilişkin bilgilerle birlikte;

a) Primi devlet tarafından ödenecek olanlar statüsünde genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilen aile bireyleri adına başvuru sahibine,

b) Primi kendileri tarafından ödenecek olanlar statüsünde genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilen aile bireyine,

SGK tarafından tebliğ edilecek.

– SGK tarafından tebliğ edilen gelir tespiti kararlarına karşı, tebligatın yapıldığı genel sağlık sigortalısınca kararın tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde gelir tespitini yapan vakfa yazılı olarak itiraz edilebilecek. İtirazlar, itirazın vakıf kayıtlarına intikal tarihinden itibaren onbeş gün içinde, heyet tarafından karara bağlanarak alınan karar itirazda bulunan genel sağlık sigortalısına ve SGK’ya bildirilecek. Heyet gerekli gördüğü hâllerde itirazı karara bağlamadan önce vakıf personeline inceleme yaptırabilecek. Heyetin kararlarına itiraz, genel sağlık sigortalılığına ilişkin prim tahakkuk ve tahsilât işlemlerini durdurmayacak. İtiraz sonucunda prim ödeme yükümlülüğünde değişiklik olması hâlinde, gerekli iade ve mahsup işlemleri SGK tarafından yapılacak.

– Gelir tespitine esas olmak üzere elde edilen veriler ve yaptırılan incelemelere ait raporlar ile gelir tespitine yapılan itiraza ve karara bağlanmasına ilişkin bilgi ve belgeler vakıf tarafından muhafaza edilecek. SGK’nın denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yürütülen inceleme ve soruşturmalar dolayısıyla ya da yargı organlarınca ve Bakanlık tarafından talep edilmeleri dışında, gelir tespitine esas olmak üzere elde edilen kişisel veriler ve incelemelere ait raporlar üçüncü kişilere verilemeyecek.

– Gelir tespitine esas veri sorgulamaları ile itirazların sonuçlandırılması, bunlara ilişkin yazışmalar ve diğer işlemler Bakanlık, SGK ve vakıf tarafından belirlenen personel tarafından yapılacak.

– Gelir tespitine esas veriler ve yaptırılan incelemelere ait raporlar ile gelir tespitine itiraza ve karara bağlanmasına ilişkin bilgi ve belgelerin muhafazasından ilgili personel ile bunların bağlı bulunduğu yetkililer sorumlu olacak.

– Bildirim yükümlülüğüne uyulmadığı ve/veya SGK’ya ve vakfa ibraz edilen belgelerin ve beyan edilen bilgilerin gerçeği yansıtmadığının tespiti hâlinde, ilgili kamu idareleri tarafından ödenmiş olan genel sağlık sigortası primleri SGK tarafından ilgili kamu idarelerine iade edilecek. Yenilenen gelir tespiti sonucunda kişilerin ödemesi gereken genel sağlık sigortası primleri, kişilerden geçmişe yönelik olarak yasal faizi ile birlikte tahsil edilerek yeni durumlarına göre genel sağlık sigortası tescili yapılacak.

– Gerçeğe uygun olmayan belgeleri düzenleyen ve kullananlar hakkında SGK tarafından Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulacak. Bu belgeleri düzenleyenlerin kamu görevlisi olması durumunda, haklarında ayrıca idarî ve cezaî soruşturma yoluna gidilecek.

– Genel sağlık sigortası primi ödeme yükümlülüklerini yerine getirmeyenler hakkında 5510 sayılı Kanunda belirtilen yaptırımlar uygulanacak, primlerin icra ve haciz yoluyla tahsiline gidilecek.

– Gelir testi olarak Bakanlık tarafından belirlenecek puanlama formülünün hazırlanmasına kadar geçen sürede SYHP’den ve hane ziyaretlerinden elde edilen veriler doğrultusunda heyetler tarafından gelir tespiti yapılacak. Heyetler tarafından yapılan gelir tespiti sonucunda aile içinde kişi başına düşen gelir düzeyi SGK’ya bildirilecek. Puanlama formülü belirlendikten sonra, gelirleri burada belirtilen şekilde tespit edilen kişilerin gelir tespitleri, bir yıl içinde puanlama formülüne göre yenilenecek.

– Veri paylaşımını sağlayan elektronik sistem uygulamaya geçene kadar vakıf tarafından SGK’ya yapılacak bildirimler, gelir tespiti sonuç kararının verilmesinden itibaren yedi gün içinde yazılı olarak gerçekleştirilecek. (isvesosyalguvenlik.com)