A- Genel Açıklamalar: İş Müfettişleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu’na bağlı olarak çalışmakta olup, İş Teftiş Kurulu Başkanlığı ise 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunda Bakanlığın Danışma ve Denetim Birimleri arasında sayılmış, aynı Kanunun 15 inci maddesinde de görev ve yetkileri belirtilmiştir.

Kurulun yapısındaki en önemli değişiklik, 02/11/2011 tarihli ve 28103 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 665 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname ile yapılmış (Çalışma Bakanlığı – İŞKUR – SGK Teşkilat Yapısında Değişiklik Yapıldı başlıklı haber), bu düzenleme çerçevesinde Bakanlığa bağlı Teftiş Kurulu ile Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’ne bağlı Teftiş Kurulu İş Teftiş Kurulu bünyesinde birleştirilmiş, 31/10/2012 tarihli ve 28453 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Teftiş Kurulu Yönetmeliği ile Kurulun görev ve yetkileri yeniden tanımlanmıştır.

İş Müfettişleri tarafından işyerlerinde yapılan teftiş ve denetimler üç ana kategoriye ayrılmaktadır;

– İş sözleşmesi fiilen devam eden işçilere ait şikayetler üzerine yapılan teftişler.

–  İşin yürütümü yönünden yapılan programlı teftişler.

–  İş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılan programlı teftişler.

4857 sayılı İş Kanununun 91 inci maddesi uyarınca; iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacakları ile ilgili şikayetleri ise Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri tarafından incelenmektedir.

İşin yürütümü yönünden programlı teftişler Sosyal İş Müfettişleri, iş sağlığı ve güvenliği yönünden programlı teftişler ise Teknik İş Müfettişleri tarafından yapılmaktadır.

Bu kısa açıklamalardan sonra, İş Müfettişleri tarafından 2014 yılı içerisinde işyerlerinde yapılacak programlı teftişler ve teftiş programlarıyla ilgili açıklamalara geçmeden önce, İş Teftişi ve İş Teftiş Kurulu ile uygulamaları hakkında bazı bilgiler verilmesi yararlı olacaktır.

1- İş Teftiş Kurulu Başkanlığının Görevleri:

İş Teftiş Kurulu Başkanlığının Bakan adına yerine getirdiği görevler şunlardır:

• Çalışma hayatı ile ilgili mevzuat çerçevesinde programlı veya program dışı teftiş, inceleme, soruşturma yapmak, gerekli önlemleri almak veya aldırmak.

• Kayıt dışı istihdamla mücadele etmek, sektörel analizlere dayalı denetimleri yürütmek ve bu konularda alınması gerekli tedbirleri önermek.

• Çalışma hayatı ile ilgili mevzuat çalışması yapmak, mevzuatın aksayan yönleri, uygulanabilirliği, sektörel bazda ilgili kurum ve kuruluşlarca alınması gereken önlemleri belirleyen Genel Değerlendirme Raporu hazırlamak.

• Denetim sonuçlarına ilişkin istatistikleri tutmak,  değerlendirmek ve yorumlamak.

2- İş Teftişi Nedir?

İş Teftişi; çalışma süreleri, ücretler, iş sağlığı ve güvenliği, işçilerin refahı, çocuk ve gençlerin çalıştırılması, kayıt dışılık, işsizlik, istihdam ve işgücü piyasası uygulamaları gibi çalışma şartlarına ve ortamına ilişkin tüm mevzuat hükümlerinin uygulanmasıyla ilgili olarak araştırma, inceleme ve denetlemeyi de kapsayan ve Devlet adına gerçekleştirilen teftiş faaliyetleri ile mevzuat ile verilen diğer teftiş faaliyetlerini ifade eder.

3- İş Teftiş Sistemine Getirilen Yenilikler / Yaklaşımlar:

İş Teftiş Kurulu Başkanlığı teftiş yaklaşımını, tepkisel denetimlerden ziyade, önleyici denetimlere ağırlık verecek şekilde değiştirmiştir. Yeni yaklaşım çerçevesinde Kurul tarafından aşağıdaki çalışma ve uygulamalar yürütülmektedir.

3.1- Programlı Teftişler:

• Klasik teftiş anlayışı dışında,

• Risk, alan veya sektör esaslı yapılan,

• İlgili tüm sosyal tarafları kapsayan,

• Eğitim, iletişim ve bilgilendirmeye ağırlık veren,

çözüm odaklı, gönüllü uyumun ve iyileştirme oranı ile yasaya uygunluğun azami ölçüde  sağlandığı teftişlerdir.

3.2- Önleyici Denetim Anlayışı:

Teftişlerde noksanlık ve aykırılıklar tespit edilmesi halinde doğrudan idari para cezası uygulanması yerine;

• Bunların işverence giderileceğinin beyan edilmesi,

• Noksanlık ve aykırılıkların işverence uygun sürede giderilebileceğinin müfettişçe takdir edilmesi,

durumlarında teftişe ara verilerek, noksanlık ve aykırılıkların giderilmesi için işverene süre verilmesini öngörmektedir.

3.3- Sosyal Tarafların Bilgilendirilmesi:

Programlı teftişler, teftişlerin yürütüleceği sektörlerdeki işverenlerin, sendikaların, meslek odalarının, yerel yönetimlerin ve ilgili diğer sivil toplum kuruluşlarının ve hatta basın yayın kuruluşlarının katılımı ile düzenlenen toplantılarla duyurularak başlamaktadır.

Bu suretle o yıl içinde hangi sektörlerde teftiş yapılacağı ve teftişlerde hangi riskler üzerinde durulacağı konusunda ön bilgilendirme yapılarak, bir taraftan işverenlerin daha teftişlere başlanmadan kendi inisiyatifleri ile işyerlerindeki riskleri gidermeleri sağlanmaya çalışılmakta, diğer taraftan da işyerlerini mevzuata uygun hale getirmek için farklı kurum ve kuruluşlar arasında bir işbirliği ortamı oluşturulmaktadır.

3.4- Kurumlararası İşbirliği:

Teftiş programlarının uygulanmaya başlanmasından sonuçlanmasına kadar tüm aşamalarda sorunların tarafı olabilecek tüm kurum ve kuruluşlar ziyaret edilerek, onlarla sorunları ve çözüm önerilerini tartışma toplantıları düzenlenerek, işbirliği protokolleri yapılarak sorunların çözümüne tüm tarafların katkıda bulunması sağlanmaya çalışılmaktadır.

3.5- Yayın Faaliyetleri:

İşyerlerinde çalışan işçiler salt teftişler sırasında ya da düzenlenen eğitim toplantılarında değil, Kurul Başkanlığınca hazırlanan ve işyerlerindeki riskleri ve alınması gereken önlemleri konu eden el kitapçıkları aracılığı ile de bilgilendirilmekte, söz konusu kitapçıklar eğitimler sırasında işçilere dağıtılmaktadır.

B- 2014 YILINDA UYGULANACAK PROGRAMLI TEFTİŞLER:

I- İşin Yürütümü Yönünden Uygulanacak Programlı Teftişler:

İşin Yürütümü yönünden 2014 yılında uygulanacak programlı teftişler 55 ili kapsayacak olup, teftişler aşağıda belirtilen sektörlerde faaliyet gösteren işyerlerinde yapılacaktır.

II- İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Programlı Teftişler:

İş sağlığı ve güvenliği yönünden 2014 yılında uygulanacak programlı teftişler 39 ili kapsayacak olup, teftişler aşağıda belirtilen sektörlerde faaliyet gösteren işyerlerinde yapılacaktır.

III-Programlı Teftişlerde Uygulanacak Mevzuat:

Yukarıda ana başlıkları yer alan teftiş programı ile ilgili ayrıntılı bilgilere BURADAN ulaşabilirsiniz.