İşçinin İstese de Vazgeçemeyeceği Hak ve Yükümlülükleri

Herhangi bir işyerinde çalışan işçinin çalışma sebebi o işten elde ettiği ücrettir. İşverenin de herhangi bir işçiyi çalıştırma sebebi o işçinin işyerinde yaptığı iş, çalışma yani işçinin emeğidir.

Ancak işçi ve işveren aralarında anlaşmaları kaydıyla bu haklarından feragat edebilirler, bu konuda taviz verebilirler. Örneğin işçi daha düşük ücretle veya ücretsiz çalışmayı kabul edebilir. Aynı şeklide işveren işçinin daha az çalışmasını, işe gelmemesini kabul edebilir. Yani bu konularda inisiyatif kullanabilirler.

Ancak özellikle işçi açısından bazı konular vazgeçilmezdir, işçinin inisiyatifine, kendi isteğine bağlı değildir, işçi istese de bunlardan vazgeçemez, bu konularda işverenle arasında yazılı sözleşme yapsa dahi hiçbir anlam ifade etmez, sözleşme geçersiz olur. Bu konulardan bazıları aşağıda belirtilmiştir.

• İşçi sosyal güvenlik hakkından vazgeçemez, sigortasız çalışmayı kabul edemez. Ücretsiz çalışıyor olsa bile yine sigortalı çalıştırılması zorunludur. Bu durumda brüt asgari ücret üzerinden sigortalı gösterilir. Nitekim sosyal güvenliğin anayasası olan 5510 sayılı Kanunun “Sigortalılığın zorunlu oluşu, sona ermesi ve sosyal güvenlik sicil numarası” başlıklı 92 nci maddesinde; “Kısa ve uzun vadeli sigorta kapsamındaki kişilerin sigortalı ve genel sağlık sigortalısı olması, genel sağlık sigortası kapsamındaki kişilerin ise genel sağlık sigortalısı olması zorunludur. Bu Kanunda yer alan sigorta hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azaltmak, vazgeçmek veya başkasına devretmek için sözleşmelere konulan hükümler geçersizdir.” hükmü yer almaktadır.

• İşçi izin hakkından vazgeçemez. Nitekim 4857 sayılı İş Kanununun “Yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri” başlıklı 53 üncü maddesinde “Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.” hükmüne yer verilmiştir. Hatta kanunun da ötesinde izin anayasal bir haktır.

• İşçi işe girişte o işe uygun olduğuna dair sağlık raporu alma, çalıştığı işin ve işyerinin nitelik ve şartlarına göre periyodik sağlık muayenesinden geçme, iş sağlığı ve güvenliği ile yaptığı iş konusunda eğitim alma, kişisel koruyucu donanım kullanma, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili talimat ve kurallara uyma hak ve yükümlülüklerinden vazgeçemez. (isvesosyalguvenlik.com)