İsteğe Bağlı Kadın Sigortalılara Çıkarılan Borcun Nedeni

5510 sayılı Kanunun geçici 16 ncı maddesinin üçüncü fıkrası ile 1 Ekim 2008 tarihinden geçerli olmak üzere, vergiden muaf kadın sigortalılara indirimli isteğe bağlı sigortalı olma imkanı getirildi.

Söz konusu madde uyarınca; evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, kırpıntı deriden üretilen mamuller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın satanlardan bu ürünleri, düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satanlardan herhangi bir işverene tabi olmaksızın sürekli ve kazanç getirici nitelikte yaptıklarını vergi dairelerinden alacakları yazılar ile tespit ettiren kadın isteğe bağlı sigortalılar, bu imkandan yararlanabiliyor. Belirtilen ürünlerini pazar takibi suretiyle satanlar ile ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanlar ise bu imkandan yararlanamıyor.

Bu kapsamdaki sigortalılar 2008 yılı boyunca aylık 15 gün üzerinden prim ödediler. 15 gün her yıl birer gün artırıldı. Şu anda ise bunlar her ay 26 gün üzerinden prim ödüyorlar. Yani asgari ücret üzerinden normal isteğe bağlı sigorta primi aylık 818,69 TL iken bunlar aylık 709,53 TL prim ödüyorlar. 2020 yılında ise her ay 27 gün üzerinden ödeyecekler. 2023 tarihinden itibaren ise 30 gün üzerinden prim ödemeye başlayacaklar ve indirim sona ermiş olacak.

Bu imkandan yararlanmak isteyenlerin ise 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde belirtilen vergiden muaf işleri (yukarıda sayılan işleri) yaptıklarını ilgili vergi dairelerinden alacakları yazılarla belgelemeleri gerekiyor.

Bu Sigortalılara Çıkarılan Borcun Nedeni

Normalde isteğe bağlı sigortalı olup, primini ödemeyenlerle SGK pek ilgilenmez, çünkü zaten bunlar primlerini ödemedikleri sürece sağlıktan yararlanamazlar, emeklilik için şartlarını tamamlamış olsalar dahi prim borçlarını ödemedikleri sürece emekli aylığı bağlanmaz. Hatta prim ödeme tarihi 12 aydan fazla geçmiş olan aylara ait isteğe bağlı sigortalılıklar da silinir, sonradan geriye dönük prim ödeme imkanı tanınmaz. (Bkz. Primi Düzenli Ödenmeyen İsteğe Bağlı Boşa Gider !)

Buna karşılık son günlerde bazı isteğe bağlı kadın sigortalılar e-Devlet sorgulamalarında yüklü bir prim borcuyla karşılaşmaya başlamıştır. Bu borç primleri düzenli ödemeyenlere veya normal isteğe bağlı sigortalılara çıkarılan bir borç olmayıp, yukarıda belirtildiği şekilde esnaf vergi muafiyeti kapsamında indirimli isteğe bağlı sigortadan yararlananlarla bir borçtur. Nitekim bu konuyla ilgili soru soran ziyaretçilerimiz de primlerini düzenli ödediklerini, buna rağmen kendilerine borç çıkarıldığını belirtmektedirler.

Çıkarılan borcun üç nedeni vardır.

1- Vergi Dairesi tarafından verilen Esnaf Vergi Muafiyet Belgesinde geçerlilik tarihi belirtilmişse yani belge süreli olarak verilmişse ve o kişi bunu takip edip süresi dolmadan yeni vergi muafiyet belgesi alıp SGK’ya vermemişse, bu kişi vergi muafiyet süresinin dolduğu tarihten itibaren indirimli isteğe bağlı sigortadan yararlanma hakkını kaybetmiş olduğundan, bu hakkın kaybedildiği tarihten bu güne kadar yararlanılan indirimlere ait primler toplu bir şekilde ilgili kişiye borç olarak çıkarılmaktadır.

2- 27 Temmuz 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 283 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile esnaf vergi muafiyeti belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren üç yıl için geçerli olacağı hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla bu tarihten sonra vergi muafiyet belgesi alanların belgeleri üç yıl süreyle geçerli olduğundan, bu sürenin sonunda vergi dairesine başvurup yeni belge alarak SGK’ya vermeyenler, belgenin geçerlilik süresi yani üç yıllık süre dolduktan sonra indirimli isteğe bağlı sigortadan yararlanma hakkını kaybetmiş olduğundan, hakkın kaybedildiği tarihten bu güne kadar yararlanılan indirimlere ait primler toplu bir şekilde ilgili kişiye borç olarak çıkarılmaktadır.

3- Belgenin geçerlilik süresi olan 3 yıl dolmadan esnaf muaflığı şartlarını kaybedenlerin, işi bırakanların veya kendi isteği ile muaflıktan çıkmak isteyenlerin esnaf vergi muafiyeti belgeleri vergi dairelerince iptal edilmiş olduğundan, belgenin iptal edildiği tarihten bu güne kadar yararlanılan indirimlere ait primler toplu bir şekilde ilgiliye borç olarak çıkarılmaktadır.

Yakında Bu Borçlar SGK Tarafından Tebliğ Edilecek

Sosyal Güvenlik Kurumu Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü konuya ilişkin olarak SGK Müdürlüklerine 28/05/2019 tarihli bir Genel Yazı gönderdiğinden, şimdilik sadece e-Devlet’te borç ile karşılaşan kişilere muhtemelen SGK Müdürlükleri yakında borç ödeme tebligatı gönderecek ve çıkarılan borçların ödenmesini isteyecek.

Çıkarılan Borçlarla İlgili Ne Yapılabilir ?

Eğer herhangi bir yasal düzenleme yapılmazsa, vergi muaflığı olmayan dönem için indirimli olarak ödenmiş isteğe bağlı sigorta priminin indirim nedeniyle ödenmemiş kısmı mecburen ödenecek. Ancak en azından tekrar vergi dairesinden esnaf vergi muafiyeti belgesi alıp, bundan sonrası için indirimli isteğe bağlı sigortadan yararlanılabilir. (isvesosyalguvenlik.com)