İşyerlerinde meydana gelen iş kazalarıyla ilgili olarak yapılan inceleme, soruşturma ve değerlendirmeler sonucunda; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı genel olarak iş kazalarının meydana gelmesine yol açan, iş kazalarının meydana gelmesine en çok etki eden durumları / sebepleri belirlemiştir.

Bu sebepler iki gruba ayrılabilir. Birincisi işyerinden / işverenden kaynaklanan sebepler yani çalışma ortamındaki güvensiz koşullar, ikincisi ise çalışanlardan kaynaklanan sebepler yani çalışanların güvensiz davranışları.

İşyerinden / İşverenden Kaynaklanan Sebepler

İş kazalarının genel nedenlerini oluşturan birinci etken, güvensiz çalışma koşullarıdır. İş kazaları genellikle; kötü çalışma ortamı koşulları, yönetim hataları, iş ekipmanlarına zamanında ve yeterli bakım yapılmaması, insan faktörlerinin göz ardı edilmesi, çalışanlara yeterli ve uygun eğitim verilmemesi ve denetim eksikliği, depolama ve istifleme yanlışları gibi sebeplerden meydana gelmektedir. Bunların hepsi çalışma ortamındaki güvensiz koşullar başlığı altında toplanabilir.

Çalışanlardan Kaynaklanan Sebepler

İşyerlerinde, çalışma ortamlarında herhangi bir iş yapan çalışanlar, çalışma süresince, üretim sürecinin bir parçası olarak sürekli olarak algılama ve duruma göre tepki vermek zorundadır. Çevrede olup biten durumlara karşı (makine kullanımı, etraftan geçen bir iş makinesi, indirilen bir yük gibi) insanın merkezi sinir sisteminin ve duyu organlarının sürekli olarak açık olması ve algılamasının iyi olması gerekmektedir.

İnsanın bedensel ve zihinsel gücünü dikkate almadan iş yükünün düzenlenmesi; aşırı çalışma yapılması, fiziksel yorgunluk, genetik bozukluklar, psikolojik olarak insan algısını etkileyen faktörler gibi sebepler oluşturur. Dolayısıyla insan (çalışan) ile çalışılan çevre arasındaki uyum olumsuz yönde etkilenir ve güvensiz davranışlar ortaya çıkma ihtimali artar.

Çalışanın yaptığı işle ilgili gerekli ve yeterli eğitim almamış olması, yeteri kadar iş deneyiminin olmaması, yaptığı işin zor ya da kötü görünmesi ve çalışanın kişilik özellikleri dikkate alınmadan kendisine iş verilmesi, güvensiz davranışlar oluşturan diğer çalışan sebepleri arasındadır.

İşyerinden / işverenden kaynaklanan sebepler dışında, çalışma hayatında sıklıkla görülen ve oluşturdukları güvensiz durumlarla iş kazalarına sebep olabilen, çalışanlardan kaynaklanan güvensiz durumlar / davranışlar aşağıda belirtilmiştir:

• İşin bilinçsiz yapılması
• Dalgınlık ve dikkatsizlik
• Makina koruyucularının çıkarılması
• İşi hızlıca bitirmeye çalışmak
• Kendi işi dışında bir iş yapmaya kalkmak
• İş disiplinine uymamak
• İşe uygun makina kullanmamak
• Yetkisiz ve izinsiz olarak tehlikeli bölgede bulunmak
• Kişisel koruyucu donanımları (baret, eldiven, iş ayakkabısı ve elbisesi, emniyet kemeri gibi) kullanmamak
• Ehil olmayan kişilerin makineleri kullanmaları

Yukarıda belirtilen sebepler, çalışanların güvensiz davranışları başlığı altında toplanabilir. (isvesosyalguvenlik.com)