Maliye Yıl İçinde İşyeri Değiştiren Çalışanları İncelemeye Aldı

Devletin en önemli gelir kaynaklarının başında vergi gelirleri gelmekte, bu nedenle de vergi tahsilatı Devlet için büyük önem arz etmekte, her Türk vatandaşından, hatta Türk vatandaşı olmasa bile Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklulardan bile vergi alınmaktadır.

Yaptığımız birçok harcama sırasında alınan katma değer vergisi yani KDV (harcama karşılığında fiş veya fatura alınmıyorsa bu tutar Devlet’in kasasına girememekte, satıcının cebinde kalmaktadır), elektronik ürünler – akaryakıt – sıfır araç alımı gibi bazı ürünler için alınan özel tüketim vergisi yani ÖTV gibi giderler üzerinden alınan vergiler (dolaylı vergiler), yapılan birçok işlem için alınan damga vergisi yanında ayrıca elde edilen kazanç ve gelirlerden de vergi alınmaktadır. Bu vergilerin başında da ticari kazanç elde edenlerden alınan gelir – kurumlar vergisi ile çalışanların ücretlerinden kesilen gelir vergileri gelmektedir.

Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere Devlet için vergi gelirleri çok önemli olduğundan, vergi gelirlerini artırmak, vergi kayıplarını ve vergi kaçağını önlemek için Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı ve vergi daireleri ve ilgili birimler bu konuyla ilgili devamlı çalışmakta, zaman zaman çeşitli sektörleri, kesimleri, kişileri inceleme ve takibe almaktadır. Örneğin Maliye bir ara kira geliri elde edenleri inceleme ve takibe almıştı (bu inceleme ve takip devam ediyor, ticari faaliyette bulunanlarla ilgili inceleme ve takibi her zaman yapıyor. Maliye son olarak da ücretli olarak yani İş Kanununa tabi olarak çalışanlardan yıl içerisinde işyeri değiştiren, birden fazla işyerinde çalışanları takibe aldı.

Vergi Dilimi ve Çalışanın Ücretinden Yüzde Kaç Vergi Kesileceğinin Tespiti

Çalışanların ücretlerinden kesilecek verginin nasıl hesaplanacağı ise Ücretten Kesilecek Vergi Nasıl Hesaplanır ? başlıklı yazıda açıklanmış olup, kısaca belirtmek gerekirse çalışanın vergiye tabi kazançları üzerinden gelir vergisi matrahı hesaplanmakta, bu matraha çalışanın girdiği gelir vergisi dilimindeki oran (gelir vergisi tarifesi) uygulanarak (Bkz. Ücretliler İçin Gelir Vergisi Dilimleri) çalışanın ücretinden kesilecek gelir vergisi tutarı hesaplanmakta, gerekli asgari geçim indirimi (Bkz. Aylık Asgari Geçim İndirimi Tutarları) ile çalışan engelliyse engellilik indirimi (Bkz. Aylık Engelli Vergi İndirimi Tutarları) düşülerek kalan tutar çalışanın ücretinden kesilmekte ve işveren tarafından Maliye’ye ödenmektedir.

Dolayısıyla yukarıda kısaca açıklandığı üzere burada önemli olan çalışanın vergiye tabi kazancından yüzde kaç oranında gelir vergisi kesileceği yani uygulanacak gelir vergisi tarifesidir. Bu oran yani gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife ise sabit olmayıp, çalışanın gelir vergisine tabi gelir tutarına göre değişmektedir. Örneğin; 2019 yılı Ocak ayı itibariyle aylık brüt ücretinin 3 bin TL’si gelir vergisine tabi olan bir çalışanın Ocak ayı ücretinden yüzde 15 gelir vergisi kesilmektedir ve bu çalışanın Ocak ayına ait gelir vergisi matrahı 3 bin TL’dir. Bu çalışanın aldığı ücret tutarında değişiklik olmadığı sürece gelir vergisi matrahı Şubat ayında ve sonraki aylarda da aynı şekilde 3 bin TL’dir. Ancak bu çalışanın gelir vergisine tabi gelir tutarı Şubat ayında 6 bin TL, Mart ayında 9 bin TL olmakta, yani her ay önceki ayların vergi matrahları da o ayın vergi matrahına eklenerek çalışan için uygulanacak vergi tarifesine (çalışanın girdiği vergi dilimine) esas gelir vergisi tutarı hesaplanmaktadır. Bu çalışanın Haziran ayında gelir vergisine tabi gelir tutarı 18 bin TL’ye ulaştığından ikinci vergi dilimine girmekte ve artık ücretinden yüzde 15 değil yüzde 20 gelir vergisi kesilmesi gerekmektedir. Çünkü 2019 yılı ücretliler gelir vergisi tarifesine (vergi dilimlerine göre) gelir vergisine tabi geliri 18 bin TL’ye kadar olanlardan yüzde 15, gelir tutarı 18 bin TL’ye çıktığında yüzde 20, 40 bin TL’ye çıktığında yüzde 27, 148 bin TL’ye çıktığında da yüzde 35 oranında gelir vergisi kesilmesi gerekmektedir. Asgari ücretle ilgili örnek hesaplama Aylık Net Asgari Ücretin Hesabı sayfasında yer almaktadır.

Maliye Neden Yıl İçerisinde İşyeri Değiştiren Çalışanları İncelemeye Aldı ?

Gelelim Maliye tarafından yıl içerisinde işyeri değiştirenlerin niçin incelemeye alındığı konusuna. Yukarıda da açıklandığı üzere çalışana ödenen ücretlerden kesilecek gelir vergisinin hesaplanması sırasında uygulanacak oran yani gelir vergisi tarifesi, o yılın başından itibaren çalışana yapılan vergiye tabi tüm ödemelerin toplamı ile o ayda yapılan ödemenin toplamı esas alınarak belirlenmektedir. Çalışan o yılın başından beri sadece o işyerinde çalışıyorsa, başka bir işyerinde çalışmamışsa, ücretinden kesilecek gelir vergisini hesaplayacak işveren veya muhasebeci çalışanın o işyerinden içinde bulundukları aya kadar ve içinde bulundukları ayda elde ettiği gelir vergisine tabi gelir tutarını kendi kayıtlarından tespit edebilmekte, çünkü her ay düzenlenen ücret hesap pusulasında önceki aylar elde edilen gelirler de yer almakta ve toplam miktar görünmekte, böylece o çalışanın ücretinden kesilecek gelir vergisi doğru bir şeklide hesaplanabilmektedir. Ancak çalışan o yıl içerisinde daha önce başka işyerinde veya işyerlerinde çalışmışsa, en son çalıştığı işyerinde aylık ücretinden yapılacak gelir vergisi kesintisi hesaplanırken o zamana kadar sadece o işyerinden elde ettiği gelirlerin değil, diğer işyerlerinden elde ettiği gelirlerin de dikkate alınması, çalışanın hangi vergi dilimine girdiğinin ona göre tespit edilip uygulanacak oranın da ona göre belirlenmesi gerekir. Örneğin; kişi en son çalıştığı işyerinde bu yıl Nisan ayında işe başlamışsa, Mayıs ayında o çalışana Nisan ayı için yapılan ücret ödemesinden kesilecek gelir vergisi hesaplanırken, 2019 yılı içerisinde daha önce çalışmış olduğu işyerinden / işyerlerinden aldığı gelir vergisine tabi ücretin dikkate alınmaması halinde, eğer o işyerinden Nisan ayı için ödenen ücret 18 bin liranın altında ise kesinti yüzde 15 üzerinden yapılacaktır. Ancak hesaplama yapılırken çalışanın sadece o işyerinden değil, 2019 yılı içerisinde daha önce çalıştığı tüm işyerlerinden aldığı ücretlerin de dikkate alınması halinde belki de o çalışanın gelir vergisine tabi gelir tutarı 18 bin lira veya üzerinde olacak ve gelir vergisi kesintisi yüzde 15 değil, yüzde 20 üzerinden yapılacak, hatta gelir toplamı 40 bin lira veya daha fazla çıkarsa yüzde 27 üzerinden kesinti yapılacaktır. Örnekten de anlaşılacağı üzere bu yapılmayarak, çalışanın daha önce çalıştığı işyerlerinden aldığı ücretler dikkate alınmadan sadece o işyerinden aldığı ücretlerin dikkate alınması halinde Devletin gelir vergisi kaybı ortaya çıkabilmekte / ortaya çıkmaktadır.

İncelemeye Alınanları Nasıl Bir Sonuç Bekliyor ?

İşte bu nedenle Maliye yıl içerisinde işyeri değiştirmiş olan çalışanların durumunu incelemeye almış olup, bu konuda son günlerde basında haberler yer almaya başlamıştır. Bu konudaki çalışmalar SGK kayıtları (hizmet dökümleri) esas alınarak Vergi Daireleri tarafından yürütülmekte olup, 2016 yılı ve sonraki yıllarda (son 5 yıl içerisinde) yıl içerisinde birden fazla işyerinde çalışmış / işyeri değiştirmiş olanlar SGK kayıtlarından tespit edilerek, bu durumda olan çalışanlara Vergi Daireleri tarafından tebligat gönderilerek izaha davet edilmekte, yapılan incelemeler sonucunda ücretlerinden eksik gelir vergisi kesilmiş olduğu tespit edilenlerle ilgili Devletin uğradığı vergi kaybı hesaplanmakta, çalışandan pişmanlık dilekçesi vermesi ve ücretlerinden eksik kesilmiş olan verginin ödenmesi istenmektedir.

İşverenlerin Sorumluluğu Var mı ?

Daha önce başka işyerinde veya işyerlerinde çalışmış olan işçinin o işyerlerinden aldığı ücretleri son çalıştığı işyeri işvereni bilemeyeceğinden, hatta o çalışanın daha önce başka işyerlerinde çalıştığını dahi bilemeyebileceğinden, bu konudaki sorumluluk çalışana ait olup, yıl içerisinde yeni başladığı işyerinde o yıl içerisinde daha önce çalıştığı işyerlerinden aldığı gelir vergisine tabi toplam ücret tutarını beyan etmesi, yani daha açık bir anlatımla vergi mevzuatına göre, aynı yıl içinde birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 40 bin TL’yi aşan çalışanların beyanname vermesi gerekmektedir. (Bu miktar 2019 yılı için geçerli vergi tarifesinde ikinci vergi dilimi için belirtilen tutar olup, her yıl değişmektedir.)  Yeni işyeri işvereninin de o çalışanın ücretinden yapacağı kesintiyi hesaplarken, daha önceki işyerlerinden almış olduğu toplam ücret tutarı ile ilgili beyanını dikkate alıp, kendi işyerinden o çalışana ödenen ücret toplamına ekleyip, hesaplamayı ona göre yapması gerekmektedir. Eğer çalışan beyan da bulunmuş ancak işveren bunu dikkate almamışsa bu durumda işverenin sorumluluğu doğabilir.

Açıklamalar Sadece Ücret Gelirleri İçin Geçerli

Yukarıda belirtilen açıklama ve örnekler sadece ücret geliri olan çalışanlar için geçerli olup, ücret geliri dışında kira, gayrimenkul gibi başka geliri olan çalışanlar için geçerli değildir, bunların vergiye tabi diğer gelirlerine bağlı olarak Maliye’ye yıllık beyanname vermeleri gerekmektedir.

Damga Vergisinde Durum Farklı

Damga vergisinde ise durum farklı olup, çalışana sadece o ay ödenen ücretin brüt tutarı üzerinden binde 7,49 oranında damga vergisi kesilmektedir, yani kesilecek damga vergisi oranı gelir vergisinden farklı olarak sabittir. Bu nedenle çalışanın daha önceki aylarda almış odluğu ücretlerin bir önemi yoktur.

Not: Yukarıdaki açıklamalarda genel olarak çalışana ödenen ücretten bahsedilmiş olmakla birlikte Çalışanlara Yapılan Hangi Ödemelerden Vergi Kesilmez ? başlıklı yazıda belirtilen istisnalar dışında çalışanlara yapılan tüm ödemelerden gelir vergisi kesilmesi gerekmekte olup, yukarıdaki açıklamalar bu ödemelerin tamamı için geçerlidir. (isvesosyalguvenlik.com)