4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre, haftalık çalışma süresi en fazla 45 saat olup, işçinin 45 saati aşan her 1 saatlik çalışması için, saat başına düşen ücretinin yüzde 50 fazlası üzerinden hesaplanacak tutarda fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir.

Çünkü Kanunun 41 inci maddesinde aynen; “her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir” hükmü geçmektedir.

Bazı durumlarda da haftalık 45 saatlik çalışma süresinin aşılıp aşılmadığına bakılmaksızın işçiye fazla mesai ücreti ödenmesi gerekir. (Bkz. Haftalık 45 Saati Aşmasa Bile Fazla Mesaiden Sayılacak Çalışmalar)

Normal ücretle çalışan işçinin fazla mesai ücretinin hesaplanmasında pek sorun çıkmamaktadır. Ancak işçi sabit ücrete ilave prim usulü çalışıyorsa veya sadece prim usulü çalışıyorsa o zaman fazla mesai ücreti nasıl hesaplanacak ?

Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin kapatılması sonrası Daireler arasında görüş farklılıklarının giderilmesi amacıyla yapılan toplantı sonucu yayımlanan Yargıtay 9 ve 22 Hukuk Daireleri İçtihat ve Görüş Farklılarının Giderilmesi Sonuç Bildirisi’nde bu konuyla ilgili aynen aşağıdaki açıklamalara ver verilmiştir.

40. Primli çalışmada fazla çalışma ücreti hesabı:

a-Ücret sadece primden oluşuyorsa:

Ücret sadece primden oluşuyorsa fazla çalışma ücreti ödenen primin saat ücretinin % 50 fazlasıyla ödenir

b-Ücret, sabit ücret ile hedefe veya kotaya bağlı primden oluşuyorsa;

Hedefe veya belli bir kotanın aşılmasına bağlı prim ödemesi uygulamalarında işçinin fazla çalışma ücreti sabit ücret üzerinden saat ücretinin % 150 fazlasıyla ödenir. Başka bir anlatımla bu tür prim ödemelerinin fazla çalışma ücreti hesabına bir etkisi bulunmamaktadır. Bu yönde uygulamaya dair oybirliği mevcuttur.

c-Ücret, sabit ücret ile satışa, sefer sayısına (v.s) bağlı primden oluşuyorsa;

Satışa, ürün miktarına, sefer sayısına veya gidilen kilometreye göre prim ödemelerinde ise sabit ücret üzerinden % 150 zamlı saat ücretine göre hesaplama yapılarak sabit ücrete göre hak kazanılan fazla çalışma ücreti belirlenir. Ödenen prim miktarının % 50 zam kısmına göre de hesaplama yapılır ve her iki hesap yöntemi toplanarak fazla çalışma ücreti belirlenir.

Örneğin işçinin 3000 TL sabit ücret ve 1000 TL ortalama prim aldığı durumda 3000TL/225 saat x 1,5 x fazla çalışma saat sayısı = A şeklinde sabit ücrete göre hak kazanılan fazla çalışma ücreti belirlenir. Aynı dönem için ödenen primlerin, fazla çalışmanın zamsız kısmını karşıladığı kabul edilerek, prim tutarı için 1000TL/225 saat x 0,5 x fazla çalışma saat sayısı = B hesabıyla prime düşen fazla çalışma ücreti belirlenir. A+B toplamı o dönem için hak kazanılan fazla çalışma ücretini belirler. Belirtilen hesap yöntemi birleşme sonrası 9. Hukuk Dairesi tarafından oyçokluğuyla benimsenmiştir. (isvesosyalguvenlik.com)