Bilindiği üzere 11 Eylül 2014 tarihli (Mükerrer) Resmi Gazete’de yayımlanan 6552 sayılı Torba Kanun ile doğum borçlanması konusunda iki önemli değişiklik yapılmıştı (Doğum ve Yurtdışı Borçlanmasında Neler Değişti ?).

Sosyal Güvenlik Kurumu 6552 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeler doğrultusunda, doğum borçlanmasıyla ilgili genelgeyi yayımladı. Daha doğrusu Kurum bu konuda ayrı bir genelge yayımlamayıp, bunun yerine 2013/11 sayılı Birleşik Genelgede değişiklik yapan 2014/32 sayılı Genelge de 2.1- “Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bendine tabi sigortalıların doğumdan sonra geçen süreleri” başlığı altında konuya ilişkin ayrıntılı düzenlemelere yer verdi.

6552 sayılı Kanun ve söz konusu Genelgede yer alan düzenlemelere çerçevesinde, doğum borçlanması şartları aşağıda belirtilmiştir:

1- 6552 sayılı Torba Kanunla yapılan düzenlemeler doğrultusunda, 4/1-a (SSK), 4/1-b (Bağ-Kur) ve 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamındaki kadın sigortalılar, en fazla üç defaya mahsus olmak üzere, her doğum için doğum tarihinden itibaren geçen en fazla iki yıllık süreleri, bu sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması (yani borçlanacakları sürelere için adlarına uzun vadeli sigorta bildirimi yapılmamış olması) ve çocuklarının yaşaması şartıyla borçlanabilecekler.

2- Eskiden olduğu gibi doğumdan önce sigortalı olarak tescil edilmiş olma şartı yine aranacak. (Zaten 6552 sayılı Kanunla yapılan düzenlemede bu konuya ilişkin herhangi bir hüküm yer almamaktadır.) Buna göre; doğum borçlanması talebinde bulunan kadın sigortalının borçlanma işleminin yapılabilmesi için doğumdan önce;

– 4/a kapsamında tescil edilmiş ve adına kısa veya uzun vadeli sigorta kollarına tabi prim bildirilmiş/tahakkuk etmiş olması,

– 4/b kapsamında prim ödemesine bakılmaksızın tescil edilmiş/tahakkuk etmiş olması,

– 4/c bendi kapsamında tescil edilmiş olması,

şartlarında en az birinin varlığı aranacak.

3- 11 Eylül 2014 tarihinden önce doğum borçlanması için müracaat ettiği halde, şartları tutmadığı gerekçesiyle başvurusu reddedilenlerden, yapılan bu yeni düzenleme ile doğum borçlanmasına hak kazanmış olanlar borçlanma için tekrar müracaat edebilecek. Örneğin bu Kanun değişikliğinden önce doğum borçlanması için doğumdan önce 4/1-a (SSK) kapsamında tescil edilmiş olma şartı aranıyordu, şimdi diğer sigortalar kapsamındaki tesciller de geçerli sayılacak.

4- Sigortalılığı ilk defa kısa vade sigorta kollarına (iş kazası – meslek hastalıkları sigortasına, hastalık sigortasına) tabi prim bildirilerek başlayan kadın sigortalıların bu tarihten sonra doğum borçlanması yapması halinde sigortalılık başlangıç tarihi uzun vade primi bildirilen tarihten geriye doğru gidilerek tespit edilecek. Yani sigortalı adına uzun vadeli sigorta bildirimi yapılan tarihten önce ne kadar sürelik kısa vadeli sigorta bildirimi varsa, sigortalılık başlangıcı o kadar geriye götürülecek. Örneğin, adına 6 ay kısa vadeli sigorta bildirimi olan kadın sigortalının, adına uzun vadeli sigortalı bildiriminin başladığı tarih 6 ay geriye götürülerek sigorta başlangıcı belirlenecek, belirlenen bu tarihten sonraki doğumlar için borçlanabilecek.

5- Doğum yapan kadın sigortalılar iki yıllık süre içerisinde tekrar doğum yapmaları halinde bu doğuma kadar geçen süre kadar, iki yıllık süre içerisinde çalışmaya başlamaları halinde bu süreler düşüldükten sonra kalan süre kadar, çocuğun iki yıllık süre içerisinde vefat etmesi halinde en fazla vefat tarihine kadar olan süreyi kısmi olarak borçlanabilecekler.

6- Hakkında 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanacak olan sigortalılardan;

– 4/1-a ve 4/1-b kapsamında çalışması bulunanlar en son tabi oldukları statüye göre SGK Müdürlükleri tarafından borçlanma işlemleri yapılacak.

– 5434 sayılı Kanuna tabi çalışmasından sonra herhangi bir statüde çalışması bulunmayanlar ile halen 4/1-c kapsamında görevine devam edenlerin borçlanma talebinde bulunmaları halinde, borçlanma işlemleri Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Daire Başkanlığınca yapılacak.

– Bunların ödeyeceği borçlanma tutarı, Sosyal Güvenlik Kurumuna borçlanma başvurusu yaptıkları tarihteki öğrenim durumu itibariyle tabi oldukları personel kanunlarında yer alan hükümlere göre belirlenecek göreve giriş derece, kademe ve ek göstergeleri ile emekli keseneğine esas aylığın hesabına ait tüm unsurların toplamının, o tarihte yürürlükte olan katsayılarla çarpımı sonucu bulunacak.

7- 2925 sayılı Kanuna tabi tarım (Tarım SSK) sigortalığından önce 4/1-a, 4/1-b, 4/1-c kapsamında sigortalılığı bulunmaması nedeniyle doğum borçlanması talebi reddedilenlerin bu talepleri doğrultusunda doğum borçlanması işlemleri yapılacak.

8- 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sandıklarda (banka, oda, borsa, sigorta, reasürans şirketleri gibi) çalışması olup bu çalışması sona erdikten sonra doğum yapan kadınlardan daha sonra 4/1-a, 4/1-b, 4/1-c kapsamında sigortalılığı/çalışması bulunanlarda Kuruma müracaat ederek borçlanma yapabilecek. Bu kapsamda olup talepleri daha önce reddedilen kadın sigortalılardan yeni talep alınmadan önceki talepleri doğrultusunda borçlanma işlemleri yapılacak.

9- Doğum borçlanması işlemlerinde çocuğun nüfusta kayıtlı doğum tarihi esas alınacağından, nüfus kütüğünde ilk defa kayıtlı olan doğum tarihinin herhangi bir nedenle sonradan değiştirilmiş olması halinde, eğer bu değişiklik çocuğun doğum tarihinin nüfusa hatalı olarak kaydedilmesinden kaynaklanmışsa, bu hususların belgelenmesi veya mahkeme kararında belirtilmiş olması halinde sonradan düzeltilen tarih esas alınacak. Doğum tarihindeki değişikliğin, maddi bir hatanın düzeltilmesine yönelik olmadığının anlaşılması halinde ise değiştirilen doğum tarihi değil, çocuğun nüfusa kaydedilen ilk doğum tarihi esas alınacak.

10- Henüz 2 yaşını doldurmamış herhangi bir çocuğu (en fazla üç çocuk) eşiyle birlikte veya tek başına evlat edinen kadın sigortalılar da doğum borçlanması yapılabilecek. Bunlardan evlat edinmeye ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünün ilgili birimleri tarafından düzenlenen “Evlat Edinme Öncesi Geçici Bakım Sözleşmesi”nin bir örneği istenecek, çocuğun evlat edinildiği tarih olarak sözleşme onay tarihi esas alınacak ve bu şekilde borçlanma işlemleri sonuçlandırılacak. Bu sigortalıların doğum borçlanmasının başlangıç tarihi olarak evlat edinmenin onay tarihi esas alınacak. Bu tarihten öncesi için borçlanma yapılamayacak. Evlat edinilen çocuk için yapılacak borçlanmalarda çocuğun doğum tarihi esas alınarak iki yıllık süreyi geçmemek koşuluyla evlat edinilen tarihten sonraki süreler borçlandırılacak.

11- Borçlanma işlemlerinde, üzerinden borçlanma yapılacak çocuğun doğum tarihi MERNİS (Merkezi Nüfus İdare Sistemi) kayıtları esas alınacak olmakla birlikte, bunun için ilgililerden nüfus kayıt örneği istenmeyecek. Kurum kendi sistemi üzerinden bilgileri alacak. Sistemde kayıtlı bilgilerde eksiklik veya çelişki bulunması durumunda ise ilgili Nüfus Müdürlüğü ile yazışma yapacak.

12- Sigortalının ödeyeceği doğum borçlanması yaptığı süre, borçlanma müracaat tarihinde hangi statüde sigortalıysa, o statüde değerlendirilecek. Örneğin 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı çalışması devam eden biri doğum borçlanması yaptığında, borçlandığı süre 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı hizmet olarak sayılacak. Borçlanmaya müracaat ettiği tarihte herhangi bir sigortalı çalışması olmayanların borçlanma süresi en son sigortalılık statüsü kapsamında değerlendirilecek. Örneğin, doğum borçlanması başvurusu yaptığı sırada sigortalı çalışması olmayan ve en son 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında sigortası olan kişinin borçlandığı süre 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı hizmet olarak sayılacak.

13- Son sigortalılık statüsü, 4/1-a (SSK) veya 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında olanların borçlanma işlemi Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri/Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri tarafından, 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamında olması halinde ise Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Daire Başkanlığınca yapılacak.

14- Borçlanma başvurusu yapan kişinin ödeyeceği prim tutarı hesaplanıp Kurum tarafından tebliğ edildikten sonra, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde ve borcun tamamı ödenecek. Bir ay geçtikten sonra borçlanma için yeniden başvuru yapılması gerekecek. Eksik ödeme yapılması halinde ise ödenen tutara denk gelen süre kadar borçlanma geçerli sayılacak.

15- Doğum borçlanması için ödenecek prim tutarı olarak, sigorta primine esas kazanç alt sınırı (brüt asgari ücret) ile üst sınırı (brüt asgari ücretin altı buçuk katı) arasında kalmak şartıyla, borçlanma yapacak sigortalının belirleyeceği tutarın yüzde 32 üzerinden alınacak (Bkz. 2014 Yılında Doğum Borçlanması Yapacakların Ödeyeceği Prim Tutarları).(isvesosyalguvenlik.com)

Esman DİLLİ*

————-
* Başmüfettiş, Sosyal Güvenlik Kurumu