Uzun zamandır kamuoyunun gündemini meşgul eden ve çok sayıda vatandaşı ilgilendiren konulardan biri de Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından re’sen genel sağlık sigortası kapsamına (GSS) alınan kişiler adına birikmiş olan prim borçları. Yaklaşık 3 milyon kişinin toplam GSS borcu 4 milyar (eski parayla) 4 katrilyon civarında.

30 Mayıs 2014 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’nda GSS borçlarının yapılandırmasıyla ilgili düzenleme de yer alıyor.

Tasarıda yer alan şu anki düzenlemeye göre;

Sigortalılık, emeklilik, dul yetim aylığı alma, bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında başkası üzerinden sağlık yardımı alma şeklinde hiçbir sosyal güvencesi olmadığı için Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 60/g kapsamında re’sen genel sağlık sigortası tescili yapılmış olup da gelir testine başvurması gerektiği halde hiç başvurmayanlardan, bu maddenin yayımını takip eden aybaşından itibaren 3 ay içerisinde gelir testine başvuran kişilerin genel sağlık sigortası primleri, yapılan gelir testi sonucuna göre tescil başlangıç tarihinden itibaren tahakkuk ettirilecek ve bu şekilde yeniden hesaplanacak. Bu 3 aylık süre Bakanlar Kurulu tarafından 3 ay daha uzatılabilecek.

Tescil başlangıç tarihinden bu maddenin yayımlandığı ayın sonuna kadar tahakkuk ettiği halde ödenmemiş olan genel sağlık sigortası prim alacaklarının aslı, bu maddenin yayımını takip eden aybaşından itibaren 4 ay içerisinde talep edilmesi ve talep tarihini takip eden aydan başlanarak 12 ay içerisinde peşin veya taksitle ödenmesi halinde ilgili dönemler için gecikme cezası ve gecikme zammı alınmayacak, yani faizi silinecek, borç anapara üzerinden taksitlendirilecek. İlk taksiti ödeyen kişilerin kalan borçları, süresi geçen ikiden fazla ödenmeyen taksit tutarı bulunmadıkça sağlık yardımı almalarına engel teşkil etmeyecek. Bu madde ile belirlenen süre içerisinde yapılandırılan borcun tamamını ödemeyen kişiler ödediği tutar kadar bu madde hükümlerinden yararlandırılacak.

60/g kapsamında re’sen genel sağlık sigortası tescili yapılmış olanlardan bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce gelir testi yaptırmış olmakla birlikte gelir düzeyleri asgari ücretin iki katından daha düşük olarak tespit edilmiş olanların, bu tespit öncesinde genel sağlık sigortası primi ödenmemiş olan süreleri hakkında da gelir testi sonucu bulunan tutarlar esas alınarak yukarıdaki hükümler uygulanacak. Ancak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar ödemiş oldukları genel sağlık sigortası primi ile gecikme cezası ve gecikme zammı tutarları ise geri iade edilmeyecek.

Yukarıda belirtilen düzenleme uyarınca;

• Gelir testine hiç başvurmamış olanların, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihi takip eden aybaşından itibaren 3 ay içerisinde gelir testi için başvurmaları gerekecek (Bkz. Başından Sonuna Bütün Yönleriyle Gelir Testi ve Tespiti). Gelir testi sonucunda kişinin aile içerisinde kişi başına düşen aylık geliri tespit edildikten sonra, tespit edilen aylık gelir durumuna göre prim borcunun tamamı silinecek veya yeniden hesaplanacak. Gelir testi sonucuna göre;

– Aylık geliri brüt asgari ücretin üçte birinden az çıkanların tüm borçları silinecek ve bunların primini devlet ödeyecek. Yani bir nevi yeşilkart kapsamında sayılacaklar.

– Aylık geliri brüt asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olanların borçları brüt asgari ücretin üçte birinin % 12’si üzerinden,

– Aylık geliri brüt asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olanların borçları brüt asgari ücretin % 12’si üzerinden,

– Aylık geliri brüt asgari ücretin iki katı veya üzerinde olanların borçları brüt asgari ücretin iki katının % 12’si üzerinden,

yeniden hesaplanacak. Bu hesaplama işlemi GSS kapsamına alınış tarihinden itibaren her ay için yapılacak ve herhangi bir gecikme zammı ve cezası (gecikme faizi) uygulanmayacak. Yani ilk aydan itibaren bütün aylara ait borçlar yeniden hesaplanacak.

Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten önce gelir testi yaptırmış olmakla birlikte gelir düzeyleri asgari ücretin iki katından daha düşük olarak tespit edilmiş olanların, bu tespit öncesinde genel sağlık sigortası primi ödenmemiş olan süreleri hakkında da gelir testi sonucu bulunan tutarlar esas alınarak yukarıdaki borçları yukarıdaki şekilde yeniden hesaplanacak. Ancak, kanunun yayımlandığı tarihe kadar ödemiş oldukları genel sağlık sigortası primi ile gecikme cezası ve gecikme zammı tutarları ise geri iade edilmeyecek.

Yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan borçlar, Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihi takip eden aybaşından itibaren 4 ay içerisinde talepte bulunulması halinde 12 aya kadar taksitlendirilebilecek, ilk taksit ödemesi talep tarihini takip eden aydan başlayacak, ayrıca taksitlere herhangi bir faiz de eklenmeyecek.

• Gelir testine başvurmuş ancak primlerini hiç ödememiş veya eksik ödemiş kişiler de Kanunun Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihi takip eden aybaşından itibaren 4 ay içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu müdürlüklerine başvuruda bulunmaları halinde, borçlarına ait birikmiş bütün gecikme zammı ve gecikme cezaları (faizleri) silinecek, talepte bulunmaları halinde bunların kalan anapara borçları da 12 aya kadar taksitlendirilebilecek, ilk taksit ödemesi talep tarihini takip eden aydan başlayacak, ayrıca taksitlere herhangi bir faiz de eklenmeyecek.