Uzaktan – Evden (Home Ofis) Çalışma Şartları Belirlendi

Home ofis çalışma olarak da adlandırılan uzaktan veya evden çalışma şekli 2016 yılında 6715 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle beraber İş Kanununa girmişti.

Kanununun 14 üncü maddesinde uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi şeklinde açıklanmış, ancak uygulamanın ayrıntısının Yönetmelikle düzenleneceği belirtilmişti.

Uzun süredir beklenen Uzaktan Çalışma Yönetmeliği nihayet çıktı ve 10 Mart 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmeliğe BURADAN ulaşabilirsiniz.

Yönetmeliğe göre uzaktan çalışma şartları, işçi ve işverenin uyması gereken şartlar aşağıda belirtilmiştir.

İşçi – İşveren Arasında Yazılı Uzaktan Çalışma Sözleşmesi Yapılacak

Kanunda da belirtildiği üzere uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılacak.

Yapılacak sözleşmede;

– İşin tanımı,

– İşin yapılma şekli,

– İşin süresi ve yapılacağı yer,

– İşveren tarafından ödenecek ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar,

– İşveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler,

– İşverenin işçiyle iletişim kurması,

– Genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler,

açıkça belirtilecek.

Ayrıca, işin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar da bu sözleşmede belirtilecek.

Çalışma Mekânının Düzenlenmesi

İşçinin uzakta çalışma yapacağı mekanla ilgili düzenlemeler yapılması gerekiyorsa, bu düzenlemeler iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanacak. Yapılan bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenecek, yani işin yapılacağı mekanın düzenlenmesiyle ilgili masraf ve giderlerin işçi tarafından mı, işveren tarafından mı yoksa ortaklaşa mı karşılanacağı, yani masraf ve giderlerin ne şekilde ve kim tarafından karşılanacağını işçi ve işveren kendisi aralarında belirleyecekler.

Malzeme ve İş Araçlarının Temini ve Kullanımı

Eğer iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa, uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçları işveren tarafından sağlanacak. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları, açık ve anlaşılır bir şekilde işveren tarafından bildirilecek.

İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, ayrıca bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilecek. İşçiye teslim edilen listenin bir nüshası işçi tarafından imzalanarak işverene verilecek ve bu liste işçi özlük dosyasında saklanacak. İşveren tarafından sağlanan iş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı liste düzenlenmeyecek.

Çalışma Süreleri – Fazla Mesai – İzin

Yönetmelikte sadece; uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi yani işçinin günün hangi saatleri arasında işini yapacağı iş sözleşmesinde belirtileceği, mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabileceği, fazla mesainin işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılacağı belirtilmiştir.

Konuya ilişkin olarak İş Kanununun 14 üncü maddesinde ise “Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz.” hükmüne yer verilmiştir.

Dolayısıyla, işçinin günlük – haftalık çalışma saatleri, hafta tatili (haftalık izin), fazla mesai, ulusal bayram ve genel tatil (resmi tatil) günlerinde çalışma, yıllık ücretli izin gibi konularda, Kanun, yönetmelik ve tebliğlerde yer alan işyerlerinde çalışan işçiler için geçerli hak ve kurallar, uzaktan – evden çalışan işçiler için de aynen geçerli olacak.

Örneğin; işçi günlük 11 saatten, gece 7,5 (yedi buçuk saatten) fazla çalıştırılamayacak, haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla mesai sayılacak ve haftalık 45 saatlik çalışma süresini tamamlayan işçiye en az 24 saatlik hafta tatili (haftalık izin) kullandırılacak.

İşçi ve İşverenin Arasındaki İletişim ve Haberleşme Şekli

Uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan işçi ile işveren tarafından belirlenecek. Dolayısıyla kullanılacak iletişim şekli tamamen tarafların tercihine bağlı olacak, işçi ve işveren iletişim ve haberleşmede telefon, e-posta, sms (kısa mesaj) gibi iletişim yöntemlerinden istediğini kullanabilecek. Ancak tarafların aralarında anlaşarak belirlediği iletişim şartları ve şekilleri iş sözleşmesinde açıkça belirtilecek.

İşyerine ve Yapılan İşe Ait Verilerin Korunması

İşveren; uzaktan çalışan işçisini, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirecek ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alacak, korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirtecek. İşçi de verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenen işletme kurallarına uyacak.

İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Yükümlülükleri

İşveren, uzaktan yapılan işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda işçiyi bilgilendirecek, gerekli eğitimi verecek, sağlık gözetimini yapacak, sağladığı iş ekipmanıyla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini alacak.

Uzaktan Çalışmanın Yapılamayacağı İşler

Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamayacak.

Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı (ihale) suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenecek.

İşverenin İşçiyi Uzaktan Çalışmaya Geçirmesi

Uzaktan – evden çalışmaya ilişkin iş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabileceği, yani işveren uzaktan çalıştırmak üzere doğrudan işçi alabileceği gibi hâlihazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesini de işçiyle anlaşması yani işçinin kabul etmesi halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilecek. Dolayısıyla işveren işyerinde çalışan işçisini, tek taraflı bir kararla uzaktan çalışmaya geçiremeyecek. Ancak, uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde, uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmayacak yani uzaktan çalışmaya geçiş için işveren işçinin onayını almak zorunda olmayacak.

İşçinin Kendisinin Uzaktan Çalışmaya Geçmek İstemesi

İşveren işçisinin uzaktan çalışmaya geçmesini, işçinin de kabul etmesi şartıyla isteyebileceği gibi, işçi kendisi de uzaktan çalışmaya geçmek isteyebilecek.

Eğer işçi kendisi uzaktan çalışmaya geçmek isterse;

– İşverenden yazılı talepte bulunacak.

– Talep işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işverence değerlendirilecek. İşveren tarafından işçinin talebi değerlendirilirken, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar kullanılacak.

– İşveren işçinin talebine ilişkin değerlendirme sonucunu otuz gün içinde işçiye yazılı olarak bildirecek.

– İşverenin işçinin talebini kabul etmesi halinde, yukarıda belirtildiği şekilde işçiyle yazılı sözleşme yapılacak.

– Uzaktan çalışmaya geçen işçinin uzaktan çalışma şeklinden vazgeçip normal çalışmaya dönmek yani işyerinde çalışma istemesi halinde, yine işverenden yazılı talepte bulunacak, işveren söz konusu talebi öncelikli olarak değerlendirecek.

SGK’ya Yapılacak Bildirim ve Sigortalılık İşlemleri

Uzaktan – evden çalışan işçinin SGK’ya bildirimi konusunda işyerinde çalışan işçiyle arasında hiçbir fark olmayıp, dolayısıyla işçi ile işveren arasında yapılan uzaktan çalışma sözleşmesinde belirtilen çalışma süreleri ve ücret (çalışma gün sayısı ve prime esas kazanç), dolayısıyla da işçinin uzaktan yaptığı çalışmanın süresi ve brüt ücreti üzerinden SGK’ya sigortalı bildirimi yapılacak. (isvesosyalguvenlik.com)