Yönetmelik Sayıştay’ın görüşü alınarak Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanarak 1 Ağustos 2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girmiştir.

4857 sayılı İş Kanunun 39 uncu maddesinde iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda bir belirleneceği belirtilmiş olup, Yönetmeliğin dayanağını bu madde oluşturmaktadır.

Yönetmelikte; ücretin belirlenmesine ilişkin ilke ve esaslar, komisyonun kuruluşu – görev – yetki ve sorumluluğu, ücretin yürürlüğü işverenin sorumluluğu konularında düzenlemeler yer almaktadır.

Yönetmeliğin güncel metnine buradan ulaşabilirsiniz.

Hizmet akdi (iş sözleşmesi) ile çalışan herkes bu yönetmelik kapsamına girmektedir, dolayısıyla Yönetmelik hükümleri ve Asgari Ücret Tespit Komisyonu kararları İş Kanununa tabi olmadığından Borçlar Kanunu hükümlerine tabi olanları da ilgilendirmektedir.

Yönetmeliğin 12 nci maddesinde işçilere, Komisyonca belirlenen ücretlerden düşük ücret ödenemeyeceği, iş sözleşmelerine ve toplu iş sözleşmelerine bunun aksine hükümler konulamayacağı, işverenler tarafından işçilere sağlanan sosyal yardımlar sebebiyle asgari ücretten herhangi bir indirim yapılamayacağı belirtilmiştir.

Asgari ücret adından da anlaşılacağı üzere, çalışanlara işverenleri tarafından ödenmesi gereken ücreti değil, çalışanlara ödenebilecek en düşük ücreti belirtmektedir. Nitekim Kanunun 102 nci maddesinde asgari ücretten düşük ücret ödenen her işçi ve her ay için işverene idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir (2014 yılı için 139 lira).

Kanunda asgari ücretin en geç iki yılda bir belirleneceği hükmüne yer verilmiş olmakla beraber, uygulamada her yılın Aralık ayında gelecek yıl için uygulanacak asgari ücret altışar aylık dönemler halinde Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenerek Resmi Gazete’de yayımlanmakta, dolayısıyla asgari ücret her yıl Ocak ve Temmuz aylarında artmaktadır.

Genel olarak 16 yaşından büyükler ve küçükler için ayrı ayrı asgari ücret belirlenirken, 2014 yılı için yaş ayrımı yapılmaksızın tek asgari ücret belirlenmiş, Yönetmeliğin 7 nci maddesinin “Ücret en geç iki yılda bir olmak üzere işçilerin 16 yaşını doldurmuş olup olmadıklarına göre ayrı ayrı belirlenir.” şeklindeki birinci fıkrası da 19 Nisan 2014 tarihinde “Ücret en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenir.” şeklinde değiştirilmiştir. Dolayısıyla yeni bir yönetmelik değişikliği yapılmadığı sürece uygulama bu şekilde devam edecektir.

Asgari ücret sadece işverenlerce çalışanlara yapılan ödemelerde değil, başka bir çok alanda da esas alınmaktadır. Örneğin Sosyal Güvenlik Kurumu işlem ve uygulamalarıyla ilgili olarak, sigorta primine esas kazanç alt ve üst sınırının, hizmet borçlanmalarında ödenecek prim tutarının, sadece genel sağlık sigortası kapsamındaki kişilerin prim ödeyip ödemeyeceğinin, prim ödeyecekse miktarının, uygulanacak idari para cezalarının tespitinde brüt asgari ücret esas alınmaktadır. Çalışanlara uygulanacak asgari geçim indiriminin hesabında asgari ücret esas alınmaktadır.