Bir süredir gündemde olan emeklilere bir defaya mahsus 5 bin TL ikramiye ödenmesine ilişkin Kanun teklifi 12 Ekim 2023 Perşembe günü Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonunda kabul edildi. Meclis Genel Kurulu’nda da kabul edilmesiyle birlikte yasalaşacak.

Söz konusu geçici madde uyarınca, SGK tarafından 5510 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca 2023 yılı Ekim ödeme döneminde gelir veya aylık ödemesi yapılanlara dosya bazında 5.000 TL tutarında bir defaya mahsus olmak üzere ödeme yapılacak.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa eklenen Geçici 98 inci maddeye göre söz konusu emekli ikramiyesinden emekli, dul ve yetimler aşağıda belirtilen şartlarla yararlanabilecek.

Çalışanlar İkramiyeden Yararlanamayacak

SGK’dan gelir ve aylık almakta iken 2023 yılı Ekim ayı içinde;

• 4/a (SSK) kapsamında çalışanlar (önceden beri sigortalı çalışmaya devam eden veya Ekim ayının son günü dahil Ekim ayında sigorta girişi yapılanlar),
• 4/b (Bağ-Kur) kapsamına girmeyi gerektirecek şekilde faaliyette bulunanlar (vergi mükellefiyeti veya şirket ortaklığı gibi),
• 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamında sigortalı olarak çalışanlar (bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret, odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birliklerin sandıklarına tabi çalışanlar),
• 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasında sayılan işyerlerinde aylıkları kesilmeksizin çalışanlar yani emekli olduktan sonra aylıkları kesilmeksizin kamuda çalışanlar,

söz konusu emekli ikramiyesinden yararlanamayacak.

• Ölüm geliri ve aylığı almakta olanlar hakkında bu fıkra hükümleri uygulanmayacak, yani dul-yetim aylığı alanların çalışıyor olması emekli ikramiyesi almalarına engel teşkil etmeyecek.

Dul ve Yetimler Kaç Lira İkramiye Alacak ?

Söz konusu 5 bin TL ikramiye kendi çalışmalarından/sigortalılığından dolayı gelir-aylık almakta olanlara ödenecek tutar olup; hak sahibi olarak ölen eş, çocuk, ana veya babası üzerinden ölüm (dul-yetim) aylığı alanlar ise 5 bin TL’nin hisselerine tekabül eden kısmı kadar ikramiye alacaklar.

Örneğin;

• Ölen eşinden dolayı %75 üzerinden dul aylığı alan kişi 3 bin 750 lira, %50 üzerinden dul aylığı alan kişi 2 bin 500 lira, Emekli Sandığı kapsamında %60 üzerinden dul aylığı alan kişi 3 bin lira,
• Ölen ana veya babasından dolayı %50 üzerinden yetim aylığı alan kişi 2 bin 500 lira, %25 üzerinden yetim aylığı alan kişi bin 250 lira, Emekli Sandığı kapsamında %30 üzerinden yetim aylığı alan kişi bin 500 lira,
• Ölen çocuğundan dolayı %25 üzerinden aylık alan ana veya baba bin 250 lira,
• İş kazaları ve meslek hastalıkları sigortasından sürekli iş göremezlik geliri almakta olanlara, gelir bağlanmasına esas olan sürekli iş göremezlik derecesi oranı üzerinden,
• İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü %50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerden, ölümü iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmayanların hak sahiplerine, sigortalıya gelir bağlanmasına esas olan sürekli iş göremezlik derecesi üzerinden hak sahiplerinin hisseleri oranı üzerinden,
• Yabancı ülkelerle akdedilen sosyal güvenlik sözleşmeleri uyarınca kısmi gelir veya aylık alanlara, ülkemiz mevzuatına tabi olarak geçen prim ödeme gün sayılarının, sosyal güvenlik sözleşmesine göre nazara alınan toplam prim ödeme gün sayısına olan oranı, esas alınarak,

emekli ikramiyesi alacak.

Birden Fazla Dosyadan Gelir Aylık Alanların Durumu

İkramiye ödemesi dosya bazında yapılacak olup, birden fazla dosyadan gelir ve aylık alanlara en fazla ödemeye imkân veren bir dosya üzerinden ödeme yapılacak. Örneğin; hem emekli maaşı (yaşlılık aylığı), hem de iş kazası veya meslek hastalığına bağlı sürekli iş göremezlik geliri alan ya da hem ana-babadan hem de eşten dolayı ölüm aylığı alanlara sadece en fazla ödemeye imkan veren dosya üzerinden ödeme yapılacak.

İlgili Madde Metni ve Madde Gerekçesi

Madde Metni

“MADDE – 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

GEÇİCİ MADDE 98 – Kurumca bu Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca 2023 yılı Ekim ödeme döneminde gelir veya aylık ödemesi yapılanlara dosya bazında 5.000 TL tutarında bir defaya mahsus olmak üzere ödeme yapılır.

Birinci fıkrada belirtilen ödemenin yapılmasında;

a) İş kazaları ve meslek hastalıkları sigortasından sürekli iş göremezlik geliri almakta olanlara, gelir bağlanmasına esas olan sürekli iş göremezlik derecesi oranı,

b) Hak sahiplerinin hisseleri oranı,

c) İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü %50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış iken ölenlerden, ölümü iş kazası veya meslek hastalığına bağlı olmayanların hak sahiplerine, sigortalıya gelir bağlanmasına esas olan sürekli iş göremezlik derecesi üzerinden hak sahiplerinin hisseleri oranı,

ç) Yabancı ülkelerle akdedilen sosyal güvenlik sözleşmeleri uyarınca kısmi gelir veya aylık alanlara, ülkemiz mevzuatına tabi olarak geçen prim ödeme gün sayılarının, sosyal güvenlik sözleşmesine göre nazara alınan toplam prim ödeme gün sayısına olan oranı, esas alınır.

Birden fazla dosyadan gelir ve aylık alanlara en fazla ödemeye imkân veren bir dosya üzerinden ödeme yapılır.

Gelir veya aylık almakta iken 2023 yılı Ekim ayı içinde bu Kanun veya 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamında sigortalı olarak çalışanlar ve Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamına girecek şekilde faaliyette bulunanlar ile sigortalı olup olmadıklarına bakılmaksızın 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrasında sayılan işyerlerinde aylıkları kesilmeksizin çalışanlara bu madde uyarınca ödeme yapılmaz. Ancak ölüm geliri ve aylığı almakta olanlar hakkında bu fıkra hükümleri uygulanmaz.

Bu madde kapsamında yapılan ödemelerden kesinti yapılamaz ve bu ödemeler haczedilemez.

Yersiz yapıldığı anlaşılan ödemeler, ilgilinin varsa almakta olduğu gelir veya aylıklarından %25 oranında kesilmek suretiyle, yoksa genel hükümlere göre geri alınır.

Bu madde kapsamında yapılacak ödemeleri karşılamak amacıyla gerekli olan tutar, yazılı talebe istinaden ayrıca fatura aranmaksızın Hazine tarafından Kuruma ödenir. Yapılacak ödemeler kapsamında ortaya

çıkan ödenek ihtiyacını karşılamak amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinin ilgili tertibine 2023 yılında ödenek eklemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile ödeme tarihini belirlemeye Kurum yetkilidir.”

Madde Gerekçesi

2023 yılı Ekim ödeme döneminde gelir/aylık ödemesi yapılan sigortalı ve hak sahiplerine 5.000 TL tutarında bir defaya mahsus olmak üzere ödeme yapılarak sigortalı ve hak sahiplerinin refahlarının yükseltilmesi amaçlanmaktadır.

Bu ödeme, sürekli iş göremezlik geliri almakta olanlara, gelir bağlanmasına esas olan sürekli iş göremezlik derecesi oranında, ölüm aylığı ve ölüm geliri dosyalarında ise hak sahiplerinin hisseleri oranında yapılacaktır.

Bu ödemenin, 1/10/2023-31/10/2023 tarihleri arasında herhangi bir tarihte çalışması olanlar -sosyal güvenlik destek primine tabi olanlar dâhil- veya faaliyette bulunanlar ile yaşlılık aylığı almaktayken bu aylıkları kesilmeksizin 5335 sayılı Kanun’un 30’uncu maddesinin (2)’nci fıkrasında

belirtilen iş yerlerinde çalışanlar hakkında uygulanmaması öngörülmüştür. (isvesosyalguvenlik.com)