Bilindiği üzere 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren, istisnalar hariç işçi – işveren arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklarla ilgili olarak, İş Mahkemesinde dava açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu getirilmiştir.

Dava açmadan önce arabulucuya başvurulması zorunlu olan konular İşçi ve İşverenin Önce Arabulucuya Başvurması Zorunlu Olan Konular başlıklı yazıda açıklanmıştır. Önce arabulucuya başvurulması gereken konularla ilgili olarak açılacak davalarda, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslının veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklenmesi zorunlu olup, dilekçesine son arabulucu tutanağını eklemeden dava açtığı tespit edilen kişiye bir haftalık kesin süre içinde tutanağı mahkemeye sunması gerektiği, aksi takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarını içeren bir yazı gönderilir. İhtarın gereği yerine getirilmez ise davanın usulden reddine karar verilir. Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilir.

Dolayısıyla dava açmadan önce arabulucuya başvuru zorunluluğu olan konularla ilgili olarak iş mahkemesinde dava açacak kişinin önce arabulucuya başvurması yeterli olmayıp, ayrıca arabulucuda anlaşamamış olması gerekir. Anlaşama ise iki türlü olur. Birincisi karşı taraf arabulucu tarafından düzenlenen toplantıya (görüşmeye) katılmazsa arabuluculuk faaliyeti sona erer ve arabulucu düzenlediği tutanakta (son tutanak) bu durumu belirtir. İkincisi ise işçi – işveren tarafı toplantıya katılır ancak, taraflar anlaşmaya varamaz, bu durumda da arabulucu tarafların anlaşmaya varamadığını belirten tutanağı (son tutanak) düzenler. Dava açacak kişi de her iki durumda arabulucu tarafından düzenlenmiş son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine ekler.

Öte yandan 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun “Tarafların anlaşması” başlıklı 18 inci maddesinde; “Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz.” hükmü yer aldığından, arabulucuda yapılan görüşme sonunda düzenlenen tutanağı imzalarken çok dikkatli olmak gerekir. Çünkü anlaşmaya varıldığına dair son tutanak düzenlenip işçi – işveren ve arabulucu tarafından imzalandıktan sonra, artık o tutanağa itiraz edilemez, çünkü mevzuatta tutanağa itiraz edilebileceğine dair bir hüküm bulunmamaktadır, bu nedenle geri dönüşü yok, dolayısıyla tutanakta anlaşmaya varılan konularla ilgili mahkemede dava açılamaz. Bunun tek istisnası ise Arabulucu Tutanağı Zorla – Yanıltmayla İmzalatıldıysa Ne Yapılabilir ? başlıklı yazıda açıklanmıştır.

Yine Kanunda “Taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır.” hükmü yer aldığından, dolayısıyla arabulucuda düzelenmiş ve taraflarca imzalanmış son tutanak bir nevi mahkeme kararı yerine geçtiğinden, arabulucuda taraflar anlaşmış ancak karşı taraf (örneğin işveren) ödemeyi yapmamışsa, o zaman da mahkemeye gitmeye gerek yoktur, anlaşmaya dair son arabulucu tutanağı ile doğrudan icra yoluna başvurulabilir.

Başta arabulucuya başvuru ve örnek başvuru dilekçesi olmak üzere konuyla ilgili ayrıntılı bilgi ve açıklama içeren diğer yazılara Şikayet-Arabulucuya Başvuru Rehberi sayfasından ulaşılabilir. (isvesosyalguvenlik.com)