Asgari İşçilikte Müfettiş İncelemesi İstemeden Önce Bir Daha Düşünün

Asgari işçilik uygulaması, işveren tarafından işin yapılması için yeterli düzeyde işçilik bildirilip bildirilmediğini tespit amacıyla SGK tarafından yürütülen bir uygulamadır. Bu uygulama özel bina inşaatları ve ihale konusu işlerde yapılmaktadır.

Ayrıca gere duyulduğunda SGK müfettişleri tarafından diğer işyerlerinde de asgari işçilik incelemesi yapılmaktadır. Bu konudaki bilgiler Asgari İşçilik Uygulaması Hakkında Bilinmesi Gerekenler başlıklı yazıda yer almaktadır.

İşverenlerin bina inşaatlarında yapı kullanma izin belgesi (iskan ruhsatı), ihale konusu işlerde de teminatlarını alabilmeleri için SGK’nın asgari işçilik uygulama sürecinden geçmesi gerekmektedir. Bu süreçten geçebilmesi için de ilgili müdürlük tarafından yapılan değerlendirme ve hesaplama sonucunda işverenin o işle ilgili olarak SGK’ya yeterli işçilik bildirmiş olduğu sonucunun ortaya çıkması gerekmektedir. Eğer yapılan hesaplama sonucunda işverenin o işle ilgili olarak SGK’ya eksik işçilik bildirmiş olduğu sonucu ortaya çıkarsa, bu durumda da işverenin eksik işçiliğe ait primi ödemesi gerekmektedir ki SGK ilişiksizlik belgesi verebilsin.

Öte yandan SGK’da özel bina inşaatı veya ihale konusu işin bitiminden sonra o işle ilgili yeterli işçilik bildirilip bildirilmediğinin tespiti için yaptığı hesaplamada asgari işçilik oranlarını esas almakta, binanın maliyetine veya ihale konusu işe ait toplam KDV’siz hakediş tutarına asgari işçilik oranları listesinde yer alan o işe ait asgari işçilik oranının uygulayarak bildirilmiş olan işçilik yeterli olup olmadığına karar vermektedir. (Bkz. Asgari İşçilik Oranları Listesi)

Müfettiş İncelemesi Nedir – Ne Zaman İstenmelidir ?

SGK Müdürlüğü tarafından yapılan hesaplama sonucunda eksik işçilik bildirdiği tespit edilen ve kendisine eksik işçiliğe ait prim borcu çıkarılan işverenlerin borca itiraz etmesi veya o işe ait malzemeli ya da salt işçilik faturaları olduğunu belirtmesi halinde ise SGK Müdürlüğü dosyayı müfettiş incelemesi için ilgili Rehberlik ve Teftiş Grup Başkanlığına göndermekte, müfettiş tarafından yapılan inceleme sonucu düzenlenen rapora göre işlem yapmaktadır. (Bkz. SGK Rehberlik ve Teftiş Grup Başkanlıkları ve Bağlı İller)

Yapılan işle ilgili özellikli durumlar varsa, müdürlük asgari işçilik hesaplaması yapıp bildirilen işçiliğin yeterli olup olmadığını tespit edemiyorsa (örneğin o işle ilgili asgari işçilik oranı belirlenemiyorsa) bu durumda zaten işveren istese de istemese de dosyayı müfettiş incelemesine sevk etmek zorundadır. Bunun dışında dosyanın müfettiş incelemesine sevk edilip edilmemesi işverenin talebine bağlı olup, işveren de müfettiş incelemesi talep etmeden önce iyi düşünmelidir.

Çünkü, SGK Müdürlükleri yeterli işçilik bildirilip bildirilmediğini tespit için hesaplama yaparken, asgari işçilik oranları listesinde yer alan o işe ait oranının yüzde 25 eksiğini alırken, dosyanın müfettiş incelemesine gitmesi halinde müfettiş listedeki asgari işçilik oranının tamamını almakta, bir kere buradan işverenin yüzde 25 kaybı olmaktadır. (Müdürlükler sadece o işle ilgili olarak işveren SGK’da hiç işyeri dosyası açtırmamışsa, işyeri dosyası açtırmış olsa bile hiç işçilik bildirmemişse ve işi devamlı işyeri işçileriyle yaptığını da belirtmemişse, asgari işçilik hesaplaması sırasında listedeki oranın yüzde 25 eksiğini değil, tamamını almaktadır. Bu konudaki uygulama İnşaat ve İhale Asgari İşçilik Uygulamalarında Süreç Hızlandı başlıklı yazıda açıklanmıştır.

Dolayısıyla işveren SGK Müdürlüğü tarafından yapılan hesaplama sonucunda çıkarılan eksik işçilik borcuyla ilgili olarak müfettiş incelemesi istemeden önce iyi düşünmeli, iyi hesaplama yapmalıdır. Yani;

– KDV hariç malzemeli işçilik faturası toplamları özel bina inşaatı maliyet bedelinin veya ihaleli işe ait KDV hariç toplam hakediş bedelinin yüzde 25’inden fazla değilse,

– KDV hariç salt işçilik faturaları toplamı o işe ait eksik işçilik tutarının yüzde 25’inden fazla değilse,

bu durumda müfettiş incelemesi istemekten kaçınmalıdır. Hem malzemeli işçilik hem de salt işçilik gider faturası varsa Asgari İşçilik Uygulaması – Örnek Hesaplamalar – Uzlaşma başlıklı yazıdaki örnek hesaplamalara bakarak hesaplama yapılabilir.

Çünkü müfettiş incelemesi sonucunda çıkacak eksik işçilik tutarı müdürlükte yapılan hesaplama sonucunda çıkan eksik işçilik tutarından daha fazla olacağı gibi, müdürlük tarafından dosyanın teftişe gönderilmesi, teftişin sonuçlanıp raporun müdürlüğe gönderilmesi de birkaç ay süreceğinden, bu süreçte eksik işçiliğe ait prim borcuna ilave faiz eklenmiş olacaktır. Ayrıca müfettiş tarafından yapılacak inceleme için işyeri yasal kayıt ve belgelerini müfettişe eksiksiz ve süresinde ibraz etmek gerekecektir. İbraz edilen yasal kayıt ve belgelerde geçersizlik hali tespit edilmesi halinde idari para cezası uygulanacağı gibi, ayrıca müfettiş tarafından eksik işçilik bildirildiğinin tespiti halinde de eksik işçiliğin maledildiği ay veya aylar için ayrı ayrı brüt asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanacağı gibi, o aylara ait kayıt geçersizliği cezası da uygulanacaktır. (Bkz. 2019 SGK İdari Para Cezaları – 5510 Para Cezaları)

İnceleme tamamlanıp, müfettiş raporu müdürlüğe geldikten sonra işveren artık işveren müdürlük tarafından daha önce hesaplanmış olan eksik işçiliğe ait prim borcunu kabul ettiğini söyleyemez, müdürlüğün müfettiş raporuna göre işlem yapması gerekmektedir. İşverenin müfettiş incelemesinden vazgeçebileceği aşama aşağıda belirtilmiştir.

İşveren faturaları olduğunu belirtmese bile, çıkan eksik işçilik borcuna itiraz etmesi halinde müdürlük dosyayı yine teftişe göndereceğinden, özellikle o işe ait faturası olmayan işveren buna daha da dikkat etmelidir. Eğer işveren müdürlük tarafından uygulanan asgari işçilik oranına itiraz ediyorsa bu durumda itiraz dilekçesinde bunu açıkça belirtmeli ve Asgari İşçilik Tespit Komisyonu tarafından müdürlükçe uygulanan asgari işçilik oranının gözden geçirilmesini veya asgari işçilik oranının yeniden belirlenmesini talep ettiğini dilekçesinde açıkça belirtmelidir ki müdürlük dosyayı teftişe sevk etmesin.

Dosya Müfettişe Gittikten Sonra Vazgeçilebilir mi ?

İşveren o işle ilgili müfettiş incelemesi istemiş olmakla birlikte, belli bir aşamaya kadar bu fikrinden vazgeçebilir. Bu husus Asgari İşçilikte Teftişten Sarfınazar (İncelemeden Vazgeçme) Nedir ? başlıklı yazıda açıklanmıştır. (isvesosyalguvenlik)