9 Kasım 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7420 sayılı Kanunla; işverenler tarafından çalışanlara yapılan yemek ve enerji (elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık yapılan) yardımının gelir vergisi ve sigorta primi kesintisi dışında tutulmasıyla ilgili bazı düzenlemeler yapılmıştı.

Söz konusu düzenlemelerden sonra SGK yayımladığı genelgelerle yemek ve enerji yardımlarının sigorta primi kesintisi dışında tutulmasının şartlarını belirlemiş,  SGK Yemek Bedelinin Prime Tabi Tutulması Konusunda Önemli Değişiklikler Yaptı, Yakacak ve Enerji Yardımının Sigorta Priminden İstisna Tutulmasının Şartları başlıklı yazılarımızda konuyla ilgili açıklamalara yer vermiştik.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı da 30 Aralık 2022 tarihli Resmi Gazete’de (2. Mükerrer) yayımladığı 322 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 7420 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeler doğrultusunda yemek ve enerji (yakacak) yardımının gelir vergisinden istisna tutulması konusundaki şartları açıkladı.

Tebliğe göre yemek ve enerji yardımıyla ilgili gelir vergisi istisnası aşağıdaki şartlarla uygulanacak.

A- Çalışanlara Ödenen Yemek Bedelinin Vergi Kesintisi Dışında Tutulmasının Şartları

Yemek bedeliyle ilgili aşağıda belirtilen günlük 51 liralık istisna tutarı 2022/Aralık ayı için geçerli olup, güncel tutarlara Vergiden İstisna Yol ve Yemek Parası Tutarları sayfasından ulaşılabilir.

Çalışanlara Yemek Verilmek Suretiyle Sağlanan Menfaatlerde İstisna Uygulaması

Çalışanlara nakit ödeme yapılmaksızın yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatlerde, işverenlerce;

▪ Çalışanlara işyerinde veya müştemilatında yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın,

▪ Hazır yemek hizmeti veren mükelleflerden satın alınan yemeğin, işyerinde veya müştemilatında çalışanlara verilmesi durumunda sağlanan menfaatler herhangi bir tutarla sınırlı olmaksızın,

▪ İşyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyip yemek hizmeti veren işletmelerde bu hizmetin sağlandığı durumlarda, bu işletmelere yapılan ödemelerin her bir çalışan için çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 51 Türk lirasını (01.01.2023-31.12.2023 tarihleri arası için aylık 110 TL) aşmayan kısmı,

▪ İşyerinde veya müştemilatında yemek verilmediği ve yemek hizmetinin, yemek kartı ve/veya yemek çeki hizmeti veren işletmelerin yemek kartlarına yükleme yapılmak veya yemek çeki satın alınmak suretiyle verildiği durumlarda, her bir çalışan için çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 51 Türk lirasını (01.01.2023-31.12.2023 tarihleri arası için aylık 110 TL) aşmayan kısmı,

gelir vergisinden istisna olup bu istisnaların uygulanmasına yönelik olarak 26 Temmuz 1995 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No:186)’nde yer alan açıklamalar aynen geçerli olacak.

İşverenlerce Çalışanlara Nakit Olarak Verilen Yemek Bedelinde İstisna Uygulaması

İşverenler tarafından çalışanlara nakit olarak ödenen yemek bedelinin gelir vergisinden istisna edilebilmesi için;

▪ İşyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi,

▪ Günlük yemek bedelinin 51 Türk lirasını (01.01.2023-31.12.2023 tarihleri arası için aylık 110 TL) aşmaması,

▪ Fiilen çalışılan günlere ilişkin olması,

gerekmektedir.

Çalışanlara yapılan ve günlük tutarı 51 TL’yi (01.01.2023-31.12.2023 tarihleri arası için aylık 110 TL) aşan yemek bedeli ödemelerinin, bu tutarı aşan kısmı istisna kapsamının dışında kaldığından, aşan tutarın vergi kesintisine tabi tutulması gerekir.

Ayrıca nakit olarak yapılan yemek bedeli ödemelerinin, 18.11.2008 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelikte belirlenen ödeme usulüne göre yapılması gerekmektedir. (Bkz. Ücretlerin Banka Kanalı İle Ödenme Zorunluluğu)

Örnek 1: İşveren (A), 1.12.2022 tarihinden itibaren yemek bedeli ödemelerini hizmet erbabının (çalışanın) banka hesaplarına yatırmaktadır. İşveren (A), her bir hizmet erbabına bir günlük yemek bedeli olarak 51 TL ödemektedir.

İşveren (A), hizmet erbabı (B)’ye Aralık ayında 22 gün çalışması karşılığında yemek bedeli olarak (51 TL x 22 gün=) 1.122 TL ödemiştir.

Buna göre hizmet erbabına, fiilen çalıştığı günlere ilişkin yapılan ve bir günlük tutarı 51 TL’yi aşmayan yemek bedeli ödemeleri gelir vergisinden istisna olduğundan, işveren (A) tarafından hizmet erbabı (B)’ye yapılan 1.122 TL’lik yemek bedeli ödemesinin tamamı gelir vergisinden istisna edilecektir.

Örnek 2: İşveren (C), 1.12.2022 tarihinden itibaren yemek bedeli ödemelerini hizmet erbabının banka hesaplarına yatırmaktadır. İşveren (C), her bir hizmet erbabı için çalışılan gün sayısını da dikkate alarak bir günlük yemek bedeli olarak 100 TL ödemektedir.

İşveren (C), Aralık ayında 26 gün çalışan hizmet erbabı (Ç)’ye yemek bedeli olarak (100 TL x 26 gün=) 2.600 TL ödemiştir.

Buna göre, hizmet erbabının fiilen çalıştığı günlere ilişkin bir günlük tutarı 51 TL’yi aşmayan yemek bedeli ödemeleri gelir vergisinden istisna olduğundan, işveren (C) tarafından hizmet erbabı (Ç)’ye yapılan yemek bedeli ödemesinin (51 TL x 26 gün=) 1.326 TL’si gelir vergisinden istisna edilecek, kalan (2.600 TL – 1.326 TL=) 1.274 TL ise vergiye tabi olacaktır.

Ödemeleri Ücret Bordrosuna Yansıtma ve Damga Vergisi Kesintisi

▪ 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 238 inci maddesinin birinci fıkrasında, işverenlerin her ay ödedikleri ücretler için ücret bordrosu tutmaya mecbur oldukları belirtildiğinden; işverenlerce çalışanlara nakit olarak verilen yemek bedelinin tamamının, istisna kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın ücret bordrosunda gösterilmesi gerekmektedir. Ancak istisna kapsamındaki yemek bedeli ödemeleri vergi matrahına dahil edilmeyecektir.

▪ İşverenler tarafından çalışanlara nakit olarak verilen yemek bedelinin istisnaya isabet eden kısmı damga vergisinden de istisna olacak yani damga vergisi kesintisine de tabi tutulmayacaktır.

B- Elektrik, Doğalgaz ve Benzeri Isınma Giderleri Karşılığı Olarak Çalışanlara Yapılan Ödemelerde Gelir Vergisi İstisnası Uygulaması

7420 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi uyarınca, işverenler tarafından 9.11.2022 tarihinden 30.6.2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) çalışanlara mevcut ücretlerine ilave olarak elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılan ve toplam aylık tutarı 1.000 Türk lirasını aşmayan ödemeler gelir vergisinden istisna edilmiştir.

İstisnanın Kapsamı ve Şartları

İşverenler tarafından çalışanlara elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılan ödemelerin istisna kapsamında değerlendirilebilmesi yani gelir vergisi kesintisi dışında tutulabilmesi için söz konusu ödemelerin;

▪ 9.11.2022 tarihi ila 30.6.2023 tarihi (bu tarih dahil) arasında yapılması,

▪ Elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılması,

▪ Aylık 1.000 Türk lirasını aşmaması,

▪ Mevcut ücretlerine ilave olarak yapılması,

şarttır.

Örnek 3: Aylık brüt 13.000 TL ücret geliri elde eden hizmet erbabı (H)’ye işveren (I) tarafından elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere, 9.11.2022 tarihinden itibaren mevcut ücretine ilave olarak aylık 1.000 TL tutarında ödeme yapılmaktadır. Bu durumda, işveren (I) tarafından hizmet erbabı (H)’ye 30.6.2023 tarihine kadar yapılan bu ödemelerin tamamı istisna kapsamında olup söz konusu ödemeler üzerinden gelir vergisi hesaplanmayacaktır.

Örnek 4: Aylık brüt 10.000 TL ücret geliri elde eden hizmet erbabı (İ)’ye işveren (J) tarafından elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere, 9.11.2022 tarihinden itibaren mevcut ücretine ilave olarak aylık 700 TL tutarında ödeme yapılmaktadır. Bu durumda, işveren (J) tarafından ücretli çalışanı hizmet erbabı (İ)’ye 30.6.2023 tarihine kadar yapılan bu ödemelerin tamamı istisna kapsamında olup söz konusu ödemeler üzerinden gelir vergisi hesaplanmayacaktır.

▪ İstisna, çalışanın ücretine ilave olarak ödenen 1.000 Türk lirası ile sınırlı olup; elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olsa dahi bu tutarın üzerinde bir ödeme yapılması halinde, aşan kısım ücret olarak vergi kesintisine tabi tutulacaktır.

Örnek 5: Aylık brüt 15.000 TL ücret geliri elde eden hizmet erbabı (K)’ye işveren (L) tarafından elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere, 9.11.2022 tarihinden itibaren ücretine ilave olarak aylık 1.500 TL tutarında bir ödeme yapılmaktadır. Bu durumda, işveren (L) tarafından hizmet erbabı (K)’ye 30.6.2023 tarihine kadar yapılan bu ödemelerin aylık 1.000 TL’lik kısmı istisna kapsamında olup aşan kısım olan 500 TL üzerinden gelir vergisi hesaplanacaktır.

▪ Elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılan 1.000 Türk lirasına kadar olan ödemelerin çalışanın mevcut ücretine ilave olarak yapılması gerekmekte olup, mevcut ücrette bir artış olmaksızın bu istisnadan yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Aynı şekilde, mevcut ücret, mesai, prim ve sosyal yardım gibi ödemelerin bir kısmının elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma gideri karşılığı olarak gösterilerek bu istisnadan yararlanılması da mümkün değildir.

Örnek 6: Hizmet erbabı (M), aylık brüt 10.000 TL ücret geliri ve 1.000 TL de sosyal yardım ödemesi olmak üzere toplam 11.000 TL ücret geliri elde etmektedir. İşveren (N) tarafından hizmet erbabı (M)’ye elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere ücretine ilave olarak ayrıca 1.000 TL tutarında bir ödeme yapılmaya başlanılmıştır. Bu durumda işveren (N) tarafından hizmet erbabı (M)’nin sosyal yardım dahil 11.000 TL’lik ücretine ilave olarak yapılan 1.000 TL tutarındaki ödemenin tamamı istisna kapsamında değerlendirilecektir.

İşveren (N) tarafından ilave bir ödeme yapılmaksızın hizmet erbabı (M)’ye öteden beri yapılan sosyal yardım ödemesinin, elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olarak yapıldığı ileri sürülerek bu tutarın gelir vergisinden istisna tutulması ise mümkün olmayacaktır.

▪ İşverenlerce çalışana elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere öteden beri ücretine ilave olarak bir ödeme yapılmış ve bu ödemenin de ücret bordrosunda yakıt, ısınma yardımı ve benzeri şekilde ayrıca gösterilmiş olması durumunda, 1.000 Türk lirası sınırının aşılmaması kaydıyla 9.11.2022 ila 30.6.2023 tarihleri arasında yapılan bu ödemelerin de gelir vergisinden istisna edilmesi mümkündür.

Örnek 7: İşveren (O) tarafından hizmet erbabı (Ö)’ye 9.000 TL brüt ücretine ilave olarak 2022 yılında aylık 500 TL ısınma gideri adı altında bir ödeme yapılmakta ve bu ödeme gelir vergisine tabi tutulmaktadır. İşveren (O) tarafından 9.11.2022 ila 30.6.2023 tarihleri arasında yapılan 500 TL’lik ısınma gideri ödemeleri istisna kapsamında değerlendirilecek ve bu ödemeler üzerinden gelir vergisi hesaplanmayacaktır.

▪ İşverenlerce elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılan ilave ödemelerin istisnaya konu edilebilmesi için çalışandan elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine ilişkin fatura veya herhangi bir belge talep edilmeyecektir.

▪ Çalışanın ücretine ilave olarak elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere yapılan ödeme, ücret bordrosunda gösterilecek ancak bu ödemenin 1.000 Türk lirasına kadar olan kısmı istisna kapsamında bulunduğundan gelir vergisi matrahına dahil edilmeyecektir.

▪ Elektrik, doğalgaz ve diğer ısınma giderlerine karşılık olmak üzere çalışana yapılan ödemelere ilişkin olarak damga vergisi istisnası bulunmadığından (çünkü bu istisna 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda yapılan bir düzenlemeye dayanmamaktadır), ödenen tutar 1.000 TL’nin altında kalsa bile damga vergisi matrahına dahil edilecek yani damga vergisi kesintisine tabi tutulacaktır. (isvesosyalguvenlik.com)