9 Kasım 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7420 sayılı Torba Kanun ile 1 Aralık 2022 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan düzenleme ile işverenler tarafından çalışanlara ödenen günlük yemek ücretinin 51 lirayı aşmayan kısmının gelir vergisi kesintisi dışında bırakılması üzerine, SGK’da uygulama değişikliğine gitmişti.

Birinci Değişiklik – Sigorta Primine Tabi Tutulmayan Günlük Yemek Bedeli Tutarı Artırıldı

Normalde SGK mevzuatına göre çalışanlara ödenen günlük yemek bedelinin, günlük asgari ücretin %6’sını (31.12.2022 tarihine kadar 12,94 lirayı) aşan kısmının sigorta primine tabi tutulması gerekiyorken, SGK yaptığı mevzuat değişikliği ile bu tutarı vergi istisnası uygulamasıyla paralel şekilde günlük brüt asgari ücretin %23,65’i (1 Aralık – 31 Aralık 2022 tarihleri arası için günlük 51 lira) olarak belirlemişti. Bu uygulama değişikliğini  Yemek Ücretiyle İlgili İstisna SGK Primleri İçin de Geçerli Olacak başlıklı yazımız ile duyurmuştuk. Çalışanlara ödenen yemek bedelinin prime tabi tutulması konusunda SGK’nın yaptığı önemli değişikliklerden biri buydu.

İkinci Değişiklik – Yemek Kartı Bedellerinin Tamamının Prim Tabi Tutulmaması Şeklindeki Uygulamadan Vazgeçildi – İstisna Getirildi

Öte yandan işveren işlemleri konulu ve 2020/20 sayılı SGK Genelgesine göre, çalışanlara ay içinde yemek parası olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından (örneğin yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki karşılığında) gerek işyerinde, gerekse işyerinin dışında yemek verilmesi halinde, işverenlerce bu firma veya şahıslara fatura karşılığında yemek bedeli olarak ödenen fatura bedelleri prime esas kazanca dahil ediliyordu. Bu konuyu da Çalışanlara Verilen Yemek Kartları-Hediye Çekleri ve Kreş Ödemeleri Sigorta Primine Tabi midir ? başlıklı yazımızda açıklamıştık.

SGK bu defa yemek bedelleri konusunda 2 Aralık 2022 tarihinde yayımladığı 2022/22 sayılı Genelge ile 1 Aralık 2022 tarihinden geçerli olmak üzere söz konusu 2020/20 sayılı işveren işlemleri genelgesinde değişiklik yaptı. Yapılan değişiklik ile sigortalılara verilen yemek kuponu, yemek kartı, yemek çekinin prime tabi tutulup tutulmaması konusunda da günlük brüt asgari ücretin %23,65’ini (1 Aralık – 31 Aralık 2022 tarihleri arası için günlük 51 lira) sınır olarak belirledi , dolayısıyla bu sınırı aşan kısım sigorta primine tabi tutulacak.

Yeni Genelgeyle Yapılan Diğer Değişiklik ve Düzenlemeler

Günlük yemek bedelinin prime tabi tutulup tutulmamasındaki uygulamayla ilgili olarak söz konusu 2022/22 sayılı Genelgeyle yapılan diğer değişiklik ve düzenlemeler aşağıda belirtilmiştir. Genelge metnine SGK’nın MEVZUAT sayfasından ulaşılabilir.

1- Prime Tabi Tutulmayacak Günlük Yemek Bedelinin Hesaplanma Şekli

12.5.2010 tarihli Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 97 nci maddesinin 7 nci fıkrasının (a) bendi 11.11.2022 tarihli ve 32010 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan düzenlemeyle değiştirilmiş olup getirilen düzenlemeyle;

İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla, yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelerin, günlük asgari ücretin Kurum Yönetim Kurulunca belirlenen oranının fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutarının, prime esas kazanca dahil edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu tarafından alınan 17.11.2022 tarihli ve 2022/323 sayılı Karar ile yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelerin, günlük asgari ücretin yüzde 23,65’ inin prime esas kazançtan istisna tutulmasına karar verilmiştir.

Bu durumda, yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar,

Brüt Günlük Asgari Ücret x % 23,65 = (Günlük İstisna Tutarı),

Ay İçinde Fiilen Çalışılan Gün Sayısı x Günlük İstisna Tutarı = Aylık İstisna Tutarı,

Ödenen Yemek Bedeli – İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli,

formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır.

Bu kapsamda uygulamaya ilişkin usul ve esaslar aşağıda açıklanmıştır.

2- Sigortalılara İşyerinde veya İşyerinin Müştemilatında Yemek Verilmesi Halinde Uygulama

İşverenlerce işyerinde veya müştemilatında kendi imkanlarıyla yemek verilmesi amacıyla işverenler tarafından ödenen yemek bedelleri sigorta primine esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Örnek 1: İşveren (A)’nın çalıştırdığı sigortalılara işyerinde bulunan mutfağını ve yemekhanesini kullanmak suretiyle yemek hazırlayarak  vermesi halinde yemek için yapılan giderler prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Yemeğin işyerinde veya işyeri dışında yapıldığına bakılmaksızın işverenlerin üçüncü şahıslarla anlaşarak yemek hizmetini kendi işyerinde veya müştemilatında sunması halinde üçüncü şahıslara fatura karşılığı yapılan ödemeler de prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Örnek 2: A işvereni B lokantası ile kendi işyerinde veya müştemilatında işçilerine öğle yemeği verilmesi için sigortalı başına günlük 70 TL üzerinden ödeme yapmak üzere anlaşmıştır. Bu durumda fatura karşılığı B lokantasına yapılan ödemeler sigortalıların prime esas kazancına dahil edilmeyecektir.

Örnek 3: A işvereninin işyerinde ve müştemilatında sunduğu yemek hizmeti bedelini yemek kartı/çeki/kuponu vb. araçlarla sağlaması halinde bu amaçla ödenen yemek bedelleri prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

3- İşverenlerce Sigortalılar İçin Üçüncü Kişilere Nakden Yapılan Yemek Ödemelerinde Uygulama

İşverenlerce sigortalılar için işyeri veya müştemilatı dışında kalan yerlerde üçüncü kişilere yemek bedeli adı altında fatura karşılığı nakden ödeme yapılması halinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Örnek 4 : A işyeri işvereni çalıştırdığı  sigortalısı  için  B Lokantasından   yemek hizmeti almak için anlaşmıştır. A işyeri işvereni ay içinde 22 gün fiilen çalışan sigortalı için B lokantasına 2022/Aralık ayı için fatura karşılığı 1.200,00 TL yemek bedeli ödemiştir. B lokantasından yemek hizmeti alan sigortalı için yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

Brüt Günlük Asgari Ücret x % 23,65 = Günlük İstisna Tutarı

Günlük İstisna Tutarı x Ay İçinde Fiilen Çalışılan Gün Sayısı = Aylık İstisna Tutarı

Yemek Bedeli- Aylık İstisna Tutarı= Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Tutar

215,70 TL x % 23,65 =  51,01 TL  (Günlük İstisna Tutarı)

51,01   x 22 Gün = 1.122,22 TL (İstisna Tutarı)

1.200,00 TL – 1.122,22  TL = 77,78 TL (Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli)

4- İşverenlerce Sigortalılara Nakit Olarak Verilen Yemek Bedelinde Uygulama

İşverenlerce işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla, sigortalılara yemek bedeli adı altında nakden yapılan ödemelerin günlük asgari ücretin %23,65’inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutarı prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Örnek 5 : A sigortalısına 2022/Aralık  ayında 1.250,00 TL tutarında yemek bedeli ödenmiştir. Sigortalının ilgili ayda 22 gün fiilen çalıştığı göz önüne alındığında yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar;

215,70 TL x % 23,65 = 51,01 TL (Günlük İstisna Tutarı)

51,01  x 22 Gün = 1.122,22  TL (Aylık İstisna Tutarı)

1.250,00 TL – 1.122,22 TL = 127,78 TL (Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli)

5- Sigortalılar İçin Üçüncü Kişilere Yemek Kuponu, Yemek Kartı, Yemek Çeki vb. Araçlarla Fatura Karşılığı Ödenen Yemek Bedellerine İlişkin Uygulama

Sigortalılara ay içinde yemek bedeli olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. karşılığında yemek verilebilmektedir.

Bu kapsamda sigortalılar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı yemek bedeli ödenmesi halinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Örnek 6 : A sigortalısı için  2022/Aralık  ayında  yemek kartına yemek bedeli adı altında 1.500,00 TL yüklenmiştir. Sigortalının ilgili ayda 22 gün fiilen çalıştığı varsayıldığında yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

215,70 TL x % 23,65 = 51,01 TL (Günlük İstisna Tutarı)

51,01 x 22 Gün = 1.122,22 TL (Aylık İstisna Tutarı)

1.500,00 TL – 1.122,22 TL = 377,78 TL (Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli)

Yemek Bedeline İlişkin Diğer Hususlar

▪ Yemek kartlarına/çeklerine/kuponlarına yüklenen yemek bedellerinin sigorta priminden istisna tutulabilmesi için söz konusu kartların/çeklerin/kuponların yalnızca yemek yenilmesi amacıyla kullanılması gerekmektedir.

Yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelere ilişkin muvazaalı durumların tespit edilmesi halinde Kurumun prim kaybı işverenlerden 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi uyarınca gecikme zammı ve cezası ile tahsil edilecektir.

▪ Asgari Ücret Yönetmeliğinin “İşverenin Sorumluluğu” başlıklı 12 nci maddesinde yer alan “İşverenler tarafından, işçilere sağlanan sosyal yardımlar sebebiyle asgari ücretten herhangi bir indirim yapılamaz” hükmü gereğince yemek bedeli asgari ücrete ilave olarak verilmesi gerekmektedir. Buna göre brüt asgari ücretin (prime esas kazanç alt sınırı) içerisine yemek bedeli tutarı dâhil edilmeyecektir.

▪ Aynı işyerinde çalışan bazı sigortalılara işyerinde veya müştemilatında, bazı sigortalılara da yemek verme hizmetini sağlayan yerlerde yemek verilmesi durumunda;

– İşyerinde veya müştemilatında yemek hizmeti verilmesi halinde yukarıdaki 2. maddede;

– İşyeri veya müştemilatı dışındaki yerlerde yemek hizmeti verilmesi halinde ise ilgisine göre yukarıdaki 3, 4 ve 5. maddelerde,

açıklanan esaslar çerçevesinde işlem yapılacaktır. (isvesosyalguvenlik.com)