5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında iştirakçi olan kişinin, hizmet borçlanması veya hizmet ihyası başvurusunda bulunması halinde, aynı Kanun hükümlerine istinaden emeklilik başvurusu yapabilmesi için borçlanma veya ihya başvurusu üzerinden en az 6 ay geçmiş olması gerekmektedir.

Tersinden düşünülecek olursa da aynı şekilde 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında emekli olacak kişinin emeklilik başvuru tarihinden en az 6 ay önce hizmet borçlanması veya hizmet ihyası başvurusu yapması gerekmektedir. Eğer kişi borçlanma veya ihya başvurusu yaptıktan sonra 6 aylık süre geçmeden emeklilik başvurusunda bulunursa, bu durumda borçlanma veya ihya başvurusu geçersiz sayılacaktır.

Ancak bu 6 aylık süre şartı, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında hizmet borçlanması veya hizmet ihyası başvurusu yapacak olan ve yine 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında emekli olacak kişiler için geçerlidir. Örneğin 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu kapsamında yapılacak askerlik borçlanması için söz konusu 6 aylık süre şartı aranmayacaktır. Hizmet borçlanmaları hakkında ayrıntılı bilgi Hizmet Borçlanması Rehberi – Borçlanma Yapılabilecek Süreler ve Borçlanma Şartları başlıklı yazıda yer almaktadır.

Gerek hizmet borçlanması gerekse hizmet ihyası başvurusunun emeklilik başvuru tarihinden en az 6 ay önce yapılması şartıyla ilgili olarak 2020/22 sayılı ve “4-1-(c) Kapsamındaki Sigortalıların Tescil ve Hizmet, Emeklilik ve Ödeme İşlemleri” konulu SGK Genelgesinde aynen aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir.

2020/22 Sayılı Genelge

Not: Aşağıdaki metin içerisindeki bahsi geçen Kanun 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’dur.

3. BORÇLANMADA BAŞVURU SÜRESİ VE İSTEK

3.1. Genel Olarak Başvuru Süresi

Hizmet borçlanması isteğe bağlıdır. Kanun uyarınca borçlanma hakkı bulunanlar bu Kanun kapsamında sigortalı sayıldıkları süre içinde her zaman borçlanma isteğinde bulunabilirler.

Ancak Kanun kapsamında borçlanma talebinde bulunacak iştirakçiler;

a) İstekle emeklilik talebinde bulunmadan en az 6 ay önce kendileri,

b) Resen malulen yaş haddi sebebiyle emekliye ayrılanlar görevleriyle ilgilerinin kesildiği tarihten itibaren 6 ay içinde kendileri,

c) 5434 iştirakçisi iken ölenlerin ise ölüm tarihinden itibaren 6 ay içinde dul ve yetimleri,

Kuruma yazılı olarak veya Hizmet Takip Programı üzerinden ya da e-devlet üzerinden müracaat etmek suretiyle borçlanma talebinde bulunabileceklerdir.

Altı aylık sürenin başlangıç tarihine;

İstekle emekliye ayrılacak olanlar için borçlanma talep dilekçesinin Kurumumuz kayıtlarına geçtiği tarih,

Yaş haddi, resen ve malülen emekliye ayrılanların görevleri ile ilişiklerinin kesildiği tarih,

Ölenlerin ise ölüm tarihleri

esas alınacaktır.

Görevlerini yapamayacak derecede malul olmalarına veya yaş haddini doldurmalarına rağmen kurumlarınca ilişiği kesilmeden bir müddet daha çalıştırılmış olanlar için 6 aylık başvuru süresi malul oldukları veya yaş haddine uğradıkları tarihten değil görevlerinden fiilen ayrıldıkları tarihten itibaren başlayacaktır.

Borçlanma istek tarihinden itibaren geçecek 6 aylık sürenin bitimi ile göreviyle ilişiğin kesildiği tarihin aynı ay içinde olması halinde takvim yılı olarak 6 ay dolmamış olmakla beraber altıncı ayın keseneği alınarak o ay hizmet sayıldığından borçlanma geçerli olacaktır.

Ayrıca, Kanuna tabi iştirakçilerden ücretsiz izinli bulundukları süre içinde borçlanma istemiyle Kurumumuza müracaat edenler hakkında kesenek ve karşılıklarının ödenip ödenmediğinin araştırılmaksızın borçlanma yönünden gerekli işlemin yapılması gerekmektedir.

Kanuna tabi görevinden ayrıldıktan sonra 1479 sayılı Kanuna tabi çalışmaya başlayan, ancak bu statüde hiç prim ödememiş olan ve 5510 sayılı Kanunun ilgili maddelerine göre bu sigortalılığını durduranların son kez Kanuna tabi görevden ayrılmış kabul edilerek kendilerinin veya dul yetimlerinin talebi halinde 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi uyarınca borçlanma işlemleri yapılacaktır.

Diğer taraftan, köy bütçesinden veya kasaba ve mahalle camilerinden cami derneklerinden ücret almak suretiyle, imam-hatiplikte geçen hizmetler 23/07/1983 tarihinde 2865 sayılı Kanunla borçlanma kapsamına alınmıştır. 23/07/1983 tarihinden önce malul olanlar veya yaş haddine uğrayanların, fahri imam hatiplik hizmetinin borçlandırılması mümkün değildir.

Örnek 1: 18/02/2007 tarihinde Kurumumuz kayıtlarına geçen dilekçesi ile askerlikte geçen sürelerini borçlanmak isteyen sigortalının 18/08/2007 tarihinden önce emekliye ayrılmaması gerekmektedir. Ancak, sigortalının 15/08/2007 tarihinde Ağustos ayı aylığını alarak 16/08/2007 tarihinde istekle emeklilik talebinde bulunması halinde, 6 aylık sürenin bitimi ile istekle emeklilik talebinde bulunduğu tarihin aynı ay içinde olması nedeniyle altıncı ayın keseneği alınarak tam ay hizmet sayıldığından askerlik borçlanması geçerli kabul edilecektir.

Örnek 2: Hakkında Kanun hükümleri uygulanan 01/07/1952 doğumlu sigortalının 01/07/2017 tarihinde 65 yaşını doldurması nedeniyle yaş haddinden emekliye sevk edilmesi gerekirken, 05/02/2018 tarihinde ilgisi kesilmiş olduğundan borçlanmak için 6 aylık başvuru süresi 05/02/2018 tarihinden itibaren başlayacaktır.

Bu örnekte dikkat edilmesi gereken husus, ilgililerin borçlanmak istedikleri hizmete, görevleriyle fiilen ilişiklerinin kesildiği tarihte değil de yaş haddini doldurdukları veya malul oldukları tarihte bir Kanunla borçlanma hakkının tanınmış olup olmadığıdır.

Örnek 3: 01/05/1983 tarihinde yaş haddini dolduran, ancak görevi ile ilişiği 23/07/1983 tarihinde kesilen kişinin fahri imam-hatiplik hizmetinin borçlandırılması Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yaş haddine uğramış olması nedeniyle mümkün olamayacaktır

Kanuna tabi iştirakçinin ölüm tarihinde aylığa müstahak olmamakla beraber, daha sonraki tarihlerde aylığa hak kazanabilecek durumda olan dul ve yetimleri de borçlanma isteminde bulunabileceklerdir.

Emekli, adi malullük ve vazife malullüğü aylığı alanlardan (erlerle, emeklilik hakkı şarta tabi olanlar hariç) tekrar emeklilikle ilgili göreve girmeleri sebebi ile iştirakçilik vasfını kazananların, iştirakçilikleri sırasında askerlik süreleri dahil borçlanma isteklerinin kabulüne Emekli Sandığı Yönetim Kurulunun 16/09/1975 tarihli ve 594487 sayı ile karar verilmiştir.

3.2. Altı Aylık Bekleme Süresini Doldurmadan Emekliye Ayrılanlar

Kanunun mülga 102 nci maddesi uyarınca belirlenen 6 aylık bekleme süresini doldurmadan emekliye ayrılanların;

3.2.1. Borçlandırılan hizmetin dışında, istekle emekliye ayrılabilmek için gerekli olan 20 ve 25 yıldan fazla hizmeti olanların bu hizmetleri üzerinden emekli aylığı bağlanacak, borçlanmaları iptal edilecektir.

3.2.2. Borçlandırılan hizmetiler dışında kalan fiili hizmeti aylık bağlamak için gerekli sürelerden az olanların borçlanması iptal edilmeyecek, bu durumda olan sigortalı ya görevine dönerek 6 aylık süreyi çalışarak dolduracak ya da açıkta kalarak 6 ncı ayın sonunda açıkta iken emekliye sevkini isteyecektir.

3.2.3. Kanuna tabi iştirakçi iken gaip olanların dul ve yetimlerinin borçlanma başvurusu için aranan 6 aylık süre gaiplik kararının kesinleştiği tarihten itibaren başlayacaktır.

3.2.4. Başvuru süresinin son gününün resmi tatile rastladığı durumlarda, müteakip iş gününde yapılan başvurular da geçerli sayılacaktır.

———

6.3. İhya Tutarlarının Ödenmesi

6.3.1. Kanuna Tabi Çalışanlar

Kanunun mülga 102 nci maddesi ile bu Kanuna tabi görevde çalışmakta olanlara hizmet ihyası olanağı sağlanmıştır.

Ancak, ihya için yatırılması gereken paraların;

a) İstekleri ile emekliye ayrılacak olanların istek tarihinden en az altı ay önce,

b) Kurumlarınca re’sen (malullük, yaş haddi dahil) emekliye ayrılacak olanlarla, ölenlerin görevleri ile ilgilerinin kesildiği tarihten itibaren en geç altı ay içinde,

kendileri ve dul yetimleri tarafından Kuruma ödenmiş olması gerekmektedir.

61 yaşını doldurmaları nedeniyle istekle yaş haddinden emekliye ayrılanlar ile açıkta iken 65 yaşını dolduranlar, malul durumuna düşenler ve ölenlerin dul yetimleri (b) işaretli fıkrada belirtilen 6 aylık süreden yararlanmayacaklardır. (isvesosyalguvenlik.com)