Hizmet borçlanması yapma imkanı, kişilerin uzun vadeli sigortalı kollarını kapsayacak şekilde sigortalı olarak çalışamadıkları veya herhangi bir kapsamda sigortalılıklarını sağlayamadıkları geçmişe ait bazı sürelerle ilgili olarak borçlanma yapıp primlerini ödeme ve o süreleri sigortalı hizmetlerden saydırma imkanı sağlayan bir uygulama olup, bu yazıda hizmet borçlanması konusunda rehber olabilecek bazı bilgi ve açıklamalara yer verilmiştir.

Bu rehber üç bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölüm; 4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olanlar ile 1 Ekim 2008 tarihi veya sonrasında ilk defa memur olarak çalışmaya başlayan yani 4/c kapsamında sigortalı olanlarla ilgilidir.

İkinci bölüm; 1 Ekim 2008 tarihinden önce memuriyeti, dolayısıyla da 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamında iştirakçiliği bulunanlarla ilgilidir. 1 Ekim 2008 tarihinden önce 4/a (SSK) ve/veya 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalılıkları bulunsa bile 1 Ekim 2008 tarihi veya sonrasında ilk defa memur olarak çalışmaya başlayanlar için de birinci bölümde yer alan bilgi ve açıklamalar geçerlidir. Çünkü bunlar hakkında 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanmamaktadır.

Üçüncü bölüm; 3201 sayılı Yurt Dışı Hizmet Borçlanması Kanunu kapsamında yurt dışında geçen sürelerin borçlanılması yani yurt dışı borçlanmasıyla ilgilidir.

Bu rehberde yer alan açıklamalar, sigortalının ölümü nedeniyle onun adına borçlanma yapacak hak sahipleri için de geçerlidir.

BORÇLANMA REHBERİ BİRİNCİ BÖLÜM

5510/41. Madde Kapsamında Borçlanma Yapılabilecek Süreler

Bu bölümde yer alan bilgi ve açıklamalar, 4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olanlar ile 1 Ekim 2008 tarihi veya sonrasında ilk defa memur olarak çalışmaya başlayan yani 4/c kapsamında sigortalı olanlarla ilgilidir. 1 Ekim 2008 tarihinden önce 4/a (SSK) ve/veya 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalılıkları bulunsa bile 1 Ekim 2008 tarihi veya sonrasında ilk defa memur olarak çalışmaya başlayanlar için de bu bölümde yer alan bilgi ve açıklamalar geçerlidir. Bu konuda ayrıntılı bilgi ve açıklama için 2013/11 sayılı SGK Genelgesine de bakılabilir.

Hizmet Borçlanması Yapabilecek Kimseler

• 4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılanlar,
• 2008 yılı Ekim ayı başından sonra ilk defa 4/c kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar,
• 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesi gereğince haklarında bazı sigorta kolları uygulananlar,
• İsteğe bağlı sigortalılar,

ile ölümleri halinde bunların hak sahipleri 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Sigortalıların borçlanabileceği süreler” başlıklı 41 inci maddesi hükümleri gereğince borçlanma kapsamında olan sürelerinin tamamını veya bir kısmını borçlanabilirler. (Bkz. SGK Uygulamalarında Hak Sahibi İle Bakmakla Yükümlü Olunan Kişi Arasındaki Fark Nedir ?)

Hizmet Borçlanması Yapabilmek İçin En Az 1 Günlük Sigortalılık Gerekir

Hizmet borçlanması talebinde bulunan kişinin, borçlanma yapabilmesi için borçlanma talep tarihinden önce;

– 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olarak tescil edilmiş ve adına kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kollarına tabi prim bildirilmiş/tahakkuk etmiş olması,

– 4/b (Bağ-Kur) kapsamında tescil edilmiş ve talep tarihi itibariyle ödenmiş/tahakkuk etmiş süresi olması,

– 4/c (Emekli Sandığı) bendi kapsamında tescil edilmiş olması,

gerekmekte olup, söz konusu şartları yerine getirmemiş olan kişilerin borçlanma talepleri kabul edilmemektedir.

Öte yandan bu şart, kişinin ilk defa sigortalı olduğu tarihten öncesine ait borçlanma kapsamındaki süreleri borçlanamayacağı anlamına gelmemelidir, sadece doğum borçlanmasında ilk defa sigortalı olarak tescil edilen yani ilk sigorta giriş tarihinden öncesini borçlanma imkanı bulunmamaktadır.

Borçlanma Talep Tarihinde Sigortalılığın Devam Ediyor Olması Gerekmez

Yukarıda belirtildiği üzere, hizmet borçlanmasına başvuracak kişinin başvuru tarihinden önce 4/a (SSK), 4/b (Bağ-Kur) veya 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında en az 1 gün sigortalılığının olması gerekmekle birlikte, hizmet borçlanmalarında sigortalının kendisi tarafından yapılan başvurularda borçlanma talep tarihinde, ölümü nedeniyle hak sahiplerince yapılan başvurularda ise sigortalının ölüm tarihinde fiilen sigortalı olma şartı aranmamaktadır. Yani kişi sigortalı çalışmalarına son verdikten veya sigortalılık çıkışını yaptırdıktan sonra da istediği tarihte borçlanma başvurusunda bulunabilir.

1 Ekim 2008 Tarihinden Önce Emekli Sandığı Kapsamında Çalışması Olan 4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) Sigortalılarının Durumu

4/a (SSK) ve 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalılığı bulunanlardan, 2008 yılı Ekim ayı başından önce 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununa tabi geçen hizmetleri ve borçlanılacak süreleri olan kişiler de bu hizmetlerini borçlanabilecek olup, bu konudaki açıklamalar Rehberin İkinci Bölümünde yer almaktadır.

Emekli Olduktan Sonra Borçlanma Talebi Kabul Edilmez

Malullük, yaşlılık veya emekli aylığı bağlandıktan sonra, çalışmaya başlaması nedeniyle ödenmekte olan aylığı kesilenlerin borçlanma talepleri kabul edilmez.

Prim Borcu Ödenmediği İçin Silinen Bağ-Kur Sigortalılık Sürelerine Ait Borçlanma Talepleri Kabul Edilmez

Zaman zaman çıkarılan kanunlarla, prim borçları ödenmeyen aylara/yıllara ait Bağ-Kur sigortalılık süreleri silinmektedir. Bu şekilde silinen Bağ-Kur sigortalılık sürelerine denk gelen sürelerle ilgili hizmet borçlanması talebi kabul edilmez. Borçlanma başvurusu yapan kişinin, borçlanmak istediği sürelerden silinen Bağ-Kur sigortalılık süreleri dışında kalan süreler varsa o sürelere ait borçlanma talepleri kabul edilir. Zaten prim borcu nedeniyle silinen Bağ-Kur sigortalılık sürelerine ait primleri daha sonra ödeyerek bu süreleri ihya etme (canlandırma) imkanı bulunduğundan, bu durumdaki kişiler hizmet borçlanması yerine silinen süreler ait primleri ödeyerek ihya etme haklarını kullanabilirler. (Bkz. Bağ-Kur’lular Silinen Sürelerden Sadece İstediği Kadarını İhya Edebilir mi ?)

Kısa Çalışma Ödeneği Alınan veya Raporlu Geçen Süreler Borçlanılamaz

Şu an yürürlükte olan mevzuata göre, işyerinde kısmen veya tamamen çalışmaya ara verilmesi nedeniyle kısa çalışma uygulanan, dolayısıyla İŞKUR’dan kısa çalışma ödeneği alınan süreler, hastanede tedavi görerek geçirilen süreler, istirahat raporuna bağlı olarak raporlu geçen süreler için hizmet borçlanması yapılamaz.

Raporlu Geçen Süreler Borçlanılamaz

Şu an yürürlükte olan mevzuata göre, istirahat raporuyla geçen süreler için hizmet borçlanması yapılamaz. (Bkz. İstirahatli (Raporlu) Geçen Süreler İçin Hizmet Borçlanması Yapılabilir mi ?)

Geçici 20. Madde Kapsamındaki Sandıklara Tabi Olanların Hizmet Borçlanması Yapma Durumu

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun Geçici 20 nci maddesi kapsamına giren; bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birliklerin kendi sandıklarına tabi çalışması bulunanların, SGK’ya hizmet borçlanma başvurusu yapabilmeleri için, bu sandıklara tabi çalışmaları sona erdikten sonra mutlaka 4/a (SSK), 4/b (Bağ-Kur) veya 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında geçmiş sigortalıklarının bulunması gerekir. Çünkü bu sigortalılık statülerinden herhangi biri kapsamında sigortalılık süresi bulunmayan yani tüm sigortalılıkları Geçici 20. Madde kapsamındaki sandıklara tabi olarak geçmiş olan kişilerin SGK ile herhangi bir ilgileri bulunmamaktadır. Bunlardan 4/a (SSK), 4/b (Bağ-Kur) veya 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında hiç sigortalılığı bulunmayanların hizmet borçlanması için çalışmalarının geçtiği en son sandığa müracaat etmeleri gerekmektedir.

Borçlanma Sürelerinin Hesaplanması

Borçlanılacak sürenin hesabında ayın 28, 29, 30 veya 31 gün olup olmadığına bakılmaksızın ay 30, yıl 360 gün olarak dikkate alınır. Borçlanılacak sürenin başlangıcı ve bitişinin ay içinde herhangi bir güne rastlaması halinde de ay yine 30 gün olarak alınır ve borçlanılacak gün hesabı buna göre yapılır. Ayrıca borçlanmaya konu sürenin kanuni bir süre olması halinde borçlanılacak süre hiçbir koşulda ilgili kanunda belirtilen süreleri aşamaz. Borçlandırılacak sürelerin hesabında tam aylar 30 gün, borçlanılacak süre ayın herhangi bir gününde başlamış ise 30 güne tamamlayacak şekilde parmak hesabı yapılmak suretiyle süre belirlenir.

Ancak, daha önce yapılmış borçlanmalardan, 31 gün üzerinden hesaplama yapılarak primi alınmış (örneğin; 542 gün askerlik veya 722 gün doğum borçlanması gibi) sürelere ait borçlanmalar geçerlidir.

Hizmet Borçlanması Yapılabilecek Süreler

1- Kadın sigortalıların doğumdan sonra geçen süreleri.

Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri

4/a (SSK), 4/b (Bağ-Kur) veya 4/c (Emekli Sandığı) kapsamındaki sigortalı kadın, ilk defa sigortalı olarak tescil edildiği yani ilk sigorta başlangıç tarihinden sonraki doğumlarla ilgili olarak, üç defaya mahsus olmak üzere, her doğum için doğum tarihinden itibaren geçen en fazla iki yıllık süreleri, bu sürelerde uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılmaması ve çocuklarının yaşaması şartıyla borçlanabilir. Çıraklık, stajyerlik nedeniyle yapılmış olan sigortalılık da bu konuda sigortalı tescili olarak kabul edilir. 2925 Tarım SSK kapsamındaki sigortalılar da doğum borçlanması yapabilir. (Bkz. Kısaca Doğum Borçlanmasının Şartları, Doğum Borçlanması Hangi Halde Emeklilik Yaşını Düşürür ?)

2- Er veya erbaş olarak silahaltında veya yedek subay ya da yedek astsubay okulunda geçen askerlik süreleri.

Er veya erbaş olarak askerlikte geçen süreler, 1 Ocak 1950 tarihinden sonra yedek subay okulunda, 26/6/2019 tarihinden sonra ise yedek astsubay okulunda öğrenci olarak geçen sürelerle borçlanılabilir. 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olup, askerlik süresince Bağ-Kur sigortalılığı devam etmiş olanlar askerlik borçlanması yapamaz. (Bkz. Askerliğini Bedelli Olarak Yapan Askerlik Borçlanması Yapabilir mi ?) Askerliğini bedelli olarak yapanlar sadece fiilen askerde bulundukları süreyi borçlanabilirler. (Bkz. Askerliğini Bedelli Olarak Yapan Askerlik Borçlanması Yapabilir mi ?, Askerlik Borçlanması Hangi Hallerde Erken Emeklilik İmkanı Sağlar ?, Askerlik Borçlanması Emekli Maaşını Artırır mı ?, Hizmet Borçlanması İçin Ödenen Primin Bir Kısmı Geri Alınabilir)

İkinci 6 aylık askerlik süresini borçlanma konusundaki açıklama için İkinci Altı Aylık Askerliğe Ait Borçlanma Primi Devletten başlıklı yazıya bakılabilir.

3- Personel mevzuatlarına göre aylıksız izinde geçen süreler yani ücretsiz izin süreleri.

4/c kapsamındaki sigortalılar, tabi oldukları personel mevzuatı hükümlerine göre kullandıkları ücretsiz izin sürelerini borçlanabilir. İş kanunlarına tabi olanlar ise ücretsiz izinli olduğu süreleri borçlanamaz.

4- Doktora veya tıpta uzmanlık öğreniminde geçen süreler.

Sigortalılar, sosyal güvenlik kanununa tabi olmaksızın yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya tıpta uzmanlık öğrenim sürelerini borçlanabilirler.

5- Avukatlık stajında geçen süreler.

1136 sayılı Avukatlık Kanunu gereğince avukatlar, sigortalı olmaksızın ilk altı ay mahkemelerde, kalan altı ay da avukat yanında olmak üzere toplam 1 yıllık staj sürelerini gösteren onaylı baro belgesi ve borçlanma talep dilekçesi ile SGK’ya başvurmaları halinde bu süreleri borçlanabilirler. Staj süresinde hem sigortalı olarak çalışılmış hem staj yapmış olanlar ise bu sürelerle ilgili borçlanma yapamaz.  (Bkz. Artık Hem Çalışıp Hem Avukatlık Stajı Yapılabilecek)

6- Tutuklulukta veya gözaltında geçen süreler.

Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan beraat edenler, tutuklulukta veya gözaltında geçen prim ödenmemiş süreleri borçlanabilirler. Mahkumiyetle sonuçlanmış olan tutukluluk veya gözaltı süreleri ise borçlanılamaz. Bu kapsamda borçlanma yapacakların, tutuklandıkları veya gözaltına alındıkları tarih ile berat ettikleri tarihin yer aldığı Cumhuriyet Savcılıklarınca onaylanmış belgeleri borçlanma talep dilekçesine eklemeleri gerekir.

5510 sayılı Kanunun “Kanunları gereğince görevden uzaklaştırılanlar, tutuklananlar veya görevine son verilenlerin sigortalılıkları ve primleri” başlıklı 45 inci maddesinde; Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olan sigortalılardan görevden uzaklaştırılan, görevi ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan, kanunları gereğince eksik aylığa müstahak bulunanların prime esas kazançlarının yarısı; kanunlarına göre bu müddetler için sonradan görevlerine iade edilerek tam aylığa hak kazananların ise prime esas kazançlarının tamamı üzerinden prim alınır. (Ek cümle: 17/4/2008-5754/66 md.) Prime esas kazançların yarısı üzerinden prim alınanların prim ödeme gün sayısı bu sürelerin yarısı olarak hesap edilir.” hükmü yer aldığından, 4/c kapsamında sigortalı olanlar tutuklulukta veya gözaltında geçirdikleri süreleri borçlanamaz.

7- Grev ve lokavtta geçen süreler.

Sigortalıların grev ya da lokavtta geçen sürelerinde, kendileriyle ilgili malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmediğinden, iş akitlerinin askıda kaldığı bu süreler Kanuna göre sigortalı gün sayısı olarak değerlendirilmemektedir. Bu nedenle sigortalılar grev/lokavtta geçen süreleri borçlanabilirler. Bu kapsamda borçlanma yapacakların, grev veya lokavtta geçen süreleriyle ilgili olarak Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri (İŞKUR), İl Emniyet Müdürlükleri ya da Valiliklerden alacakları belgeyi/belgeleri borçlanma talep dilekçelerine eklemeleri gerekir.

8- Hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri.

Hekimlere fahri asistanlıkta geçen süreleri borçlanabilirler. Bu kapsamda borçlanma yapacak olanların, fahri asistan olarak görev yaptığı tarihleri gün, ay, yıl olarak belirtir ilgili üniversite veya hastaneden alacakları belgeyi borçlanma talep dilekçesine eklemeleri gerekir.

9- Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin açıkta geçirdikleri süreler.

Seçim kanunlarına göre görevlerinden istifa eden 4/c kapsamındaki sigortalılar;

– İstifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,

– Seçimin yapıldığı tarihten önce görevine başlayanlar, istifa ettikleri tarih ile göreve başladıkları tarih arasındaki süreleri,

– Seçimlerin yapılamaması veya ertelenmesi nedeniyle yeniden görevlerine dönenler, seçime katılmak üzere görevlerinden ayrıldıkları tarih ile seçimlerin ertelenmesi nedeniyle görevlerine başladıkları tarih arasında geçen süreleri,

borçlanabilirler.

10- 4857 sayılı İş Kanununa göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanların borçlanmaları.

25 Şubat 2011 tarihinden sonraki sürelere ilişkin olmak üzere, 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar, kısmi süreli (part-time) çalıştıkları aylara ait eksik kalan sürelerini borçlanabilirler.

4857 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinde kısmi iş sözleşmesi; işçinin normal haftalık çalışma süresinin tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi olarak tanımlanmıştır. Buna göre, 25/2/2011 tarihinden itibaren kamu ve özel sektörde çalışanlar ile ev hizmetlerinde 30 günden az çalışanlardan aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirilen eksik gün nedeni (06) (Kısmi istihdam) ve (17) (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) (Ek, 24/4/2019 tarihli ve 2019/9 sayılı Genelge) ile 4447 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesine göre yarım çalışma ödeneğinden yararlanmayanlar için (23) (Yarım Çalışma) ve (24) (Yarım Çalışma ve Diğer) olan sigortalılar ay içinde zorunlu sigortalılık dışındaki sürelerini borçlanabilirler. (Bkz. SGK Eksik Gün Kodları)

Ay içinde 30 günden az çalışmış oldukları halde, eksik gün nedeni (12) (Birden fazla) ve (13) (Diğer) olarak işaretlenenlerin, işverenlerce Kuruma her ay bildirilen “Eksik Gün Bildirim Formu” ekinde verilen eksik gün nedenleri SGK tarafından incelenerek, eksik gün nedeninin (06) (Kısmi istihdam) ve (17) (Ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) olduğunun tespit edilmesi halinde bu süreler de borçlanılabilir.

11- 1416 sayılı Kanuna uyarınca yurt dışında geçen öğrenim süreleri.

Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden, yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanlar, yurt dışında resmi öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmını borçlanabilirler.

Hizmet Borçlanmalarıyla İlgili Diğer Konular

• Hizmet borçlanması primi olarak, prime esas kazanç alt sınırı (brüt asgari ücret) ile üst sınırı (brüt asgari ücretin yedi buçuk katı) arasında olmak üzere, borçlanma yapacak kişinin kendisi tarafından belirlenen prime esas kazancın yüzde 32’si oranında prim alınır. Bunun yüzde 20’si uzun vadeli sigorta kollarına (malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası kolları), yüzde 12’si ise genel sağlık sigortasına (GSS) aittir. Herhangi bir prime esas kazanç tercihi yapmayanların borçlanma primi asgari ücret üzerinden hesaplanır. Asgari ücret üzerinden alınan güncel borçlanma primi tutarları Askerlik-Doğum-Yurt Dışı Borçlanması Yapacakların Ödeyeceği Prim Tutarları sayfasında yer almaktadır. Yukarıda 10 uncu maddede belirtildiği ayda 30 günden az çalıştığı süreleri borçlananlardan, GSS primlerini aylık 30 güne tamamlaması gerektiği için o sürelere ait GSS primini ödemiş olanların ödeyecekleri borçlanma prim tutarı yüzde 20 üzerinden hesaplanır. (Bkz. GSS Primini 30 Güne Tamamlama Şartları Yine Değişti)
• Asgari ücretten borçlanma yapacaklar için, borçlanma başvurusunun yapıldığı tarihte geçerli asgari ücret dikkate alınır. (Bkz. Asgari Ücret Artmadan Borçlanma Başvurunuzu Yapın !)
• Borçlanma başvurusu yapıldıktan sonra, SGK tarafından hesaplanıp tebliğ edilen prim borcunun tamamının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenmesi gerekir. Aksi halde borçlanma başvurusu geçersiz sayılır ve yeniden başvuru yapılması gerekir. Tebliğ edilen borcun tamamı değil de bir kısmı ödenmişse, ödenen primin yeterli olduğu kadar süre borçlanılmış sayılır ve sigortalı hizmete eklenir.
• Borçlanma primini taksitle ödeme imkanı bulunmamaktadır. (Bkz. Hizmet Borçlanması (Askerlik-Doğum-Yurt Dışı) Primi Taksitle Ödenebilir mi ?)
• Hizmet borçlanması için ödenmiş olan prim, eğer kişiye aylık bağlanmamışsa, talep etmesi halinde SGK tarafından kendisine iade edilir. (Bkz. Hizmet Borçlanması İçin Ödenmiş Olan Prim Geri Alınabilir mi ?)
• Hizmet borçlanması için ödenmiş olan prim, gelir vergisi matrahından düşülebilir. (Bkz. Hizmet Borçlanması İçin Ödenen Primin Bir Kısmı Geri Alınabilir)
• 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalılar, hizmet borçlanması ile SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alma hakkına kavuşabilir. (Bkz. Askerlik Borçlanması İle Kıdem Tazminatına Hak Kazanılabilir)
• Hizmet borçlanması yapılan sürelerin hangi sigortalılık statüsünde sigortalı hizmet olarak değerlendirileceği Hizmet Borçlanması Yapılan Süreler Hangi Sigorta Kapsamında Sayılır ? başlıklı yazıda açıklanmıştır.
• Hizmet borçlanmasında, borçlanılan prime esas gün sayısı borçlanılan ilgili aylara mal edilir. Seçilen prime esas kazanç, borcun ödendiği tarihteki prime esas asgarî kazanca oranlanarak, söz konusu oran ilgili ayın prime esas asgarî kazancı ile çarpılır. Bulunan tutar, ilgili ayın prime esas kazancı kabul edilir. Ancak hesaplanan prime esas kazanç hiçbir suretle o ayın prime esas azamî kazancını geçemez. İlk sigorta başlangıç tarihinden önceki sürelerin borçlanılması halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür. Sigortalılık borçlanması ile aylık bağlanmasına hak kazanılması durumunda, ilgililere borcun ödendiği tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.
• Birden fazla statüde sigortalı hizmeti bulunanların, hangi sigortalılık statüsünde emekli olacağının tespitinde uygulanan son 7 yıl kuralında, borçlanma yapılan sürelerin dikkate alınıp alınmayacağı Hizmet Borçlanmaları Emeklilikte Son 7 Yıla veya 1260 Güne Dahil Edilir mi ? başlıklı yazıda açıklanmıştır. (Bkz. Emeklilik Başvurusunda Son Yedi Yıl – 1260 Gün Uygulaması Nedir ?, Emeklilikte Son Yedi veya Üçbuçuk Yılın Hesabı Nasıl Yapılır ?)

BORÇLANMA REHBERİ İKİNCİ BÖLÜM

Memurların Hizmet Borçlanması Yapabileceği Süreler

1 Ekim 2008 tarihi veya sonrasında ilk defa memur olarak çalışmaya başlayan yani 4/c kapsamında sigortalı olanlarla ile 1 Ekim 2008 tarihinden önce 4/a (SSK) ve/veya 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalılıkları bulunsa bile 1 Ekim 2008 tarihi veya sonrasında ilk defa memur olarak çalışmaya başlayanlar için Rehberi yukarıda Birinci Bölümünde yer alan açıklamalar geçerlidir.

Aşağıda belirtilen hususlar ise 1 Ekim 2008 tarihi öncesinde 5434 sayılı Emekli Sandığı Kapsamında iştirakçiliği bulunanlar için geçerlidir. Bunlardan, SSK kapsamında sigortalı olarak geçen çalışmaları sırasında herhangi bir suçtan dolayı tutuklanan veya gözaltına alınanlar ile grev ve lokavt nedeniyle çalıştıkları işyerinde hizmet akdi askıya alınanlar söz konusu süreleri, yukarıda Rehberin Birinci Bölümünün 6- Tutuklulukta veya gözaltında geçen süreler, 7- Grev ve lokavtta geçen süreler başlıklı maddelerinde belirtildiği şekilde borçlanabilirler.

Aşağıda yer almamakla birlikte, personel mevzuatına göre aylıksız izinde (ücretsiz izinde) geçen süreler ile kadın memurların doğumdan sonraki iki yıla kadar olan çalışamadıkları süreler, 2008 yılı Ekim ayı başından öncesine ait olsa bile, 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesi kapsamında yukarıda Rehberin Birinci Bölümünün 1- Kadın sigortalıların doğumdan sonra geçen süreleri, 3- Personel mevzuatlarına göre aylıksız izinde geçen süreler başlıklı maddelerinde belirtildiği şekilde borçlanılabilir.

Bu konuda ayrıntılı bilgi ve açıklama için 2020/22 sayılı SGK Genelgesine de bakılabilir.

1 Ekim 2008 Tarihi Öncesinde Emekli Sandığı Kapsamında İştirakçiliği Bulunanların 5434 Sayılı Kanun Hükümlerine İstinaden Borçlanabilecekleri Süreler

5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları uyarınca;

▪ 5434 sayılı Kanuna tabi iştirakçi iken, 2008 yılı Ekim ayı başı itibarıyla 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanlar ile bunların hak sahipleri,

▪2008 yılı Ekim ayı başından önce Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlar ve hak sahipleri,

5434 Sayılı Kanun hükümleri uyarınca hizmet borçlanması yapabilirler.

5434 Sayılı Kanun Hükümleri Uyarınca Borçlanma Kapsamına Giren Süreler ve Hizmetler

1- Muvazzaf ve ihtiyat askerlikte er olarak geçen süreler.

2- Askerliğini yedek subay olarak yapanların 01/01/1950 tarihinden sonra yedek subay okulunda öğrenci olarak geçirdikleri süreler.

3- Yevmiyeli, geçici kadrolu, sözleşmeli, saat ücretli geçen hizmetler.

4- Çarşı ve Mahalle Bekçiliğinde geçen süreler.

5- İmam-Hatip vekilliğinde, vakıflara ait camilerin imam-hatip ve müezzin kayyımlığında geçen sürelerle köy bütçesinden ücret almak suretiyle yapılan imam-hatiplik hizmetler.

6- Avukatlık stajında geçen süreler.

7- Serbest Avukatlık ve noterlikte geçen süreler.

8- Tıpta uzmanlık eğitiminde ve doktora öğreniminde geçen süreler-

9- Tıp doktorlarının fahri asistanlıkta geçen süreleri.

10- Sağlık Bakanlığı Teşkilatında çalışan sağlık personelinin, mesleklerini serbest olarak icra ettikleri süreler.

11- Seçim Kanunu nedeniyle istifa edenlerin açıkta geçirdikleri süreler.

12- Fakülte, yüksekokul veya meslek yüksekokullarında kendi hesabına okuduktan sonra muvazzaf subay veya astsubay nasp edilen veya askerlik hizmetini takiben muvazzaf subay veya astsubaylığa geçirilenler ve 1 yıllık deneme süresini başarıyla tamamlayarak Türk Silahlı Kuvvetleri kadrolarına asil olarak atananların yüksek öğrenim süresi.

13- Astsubayların, 01/08/1978 tarihinden önce astsubay sınıf okullarında geçen öğrenim süreler.

Borçlanma Başvurusunda Bulunma Süresi

Hizmet borçlanması isteğe bağlı olup, borçlanma hakkı bulunanlar, Kanun kapsamında sigortalı sayıldıkları süre içinde her zaman borçlanma isteğinde bulunabilirler. Ancak 5434 sayılı Kanun kapsamında borçlanma talebinde bulunacak iştirakçiler;

• İstekle emeklilik talebinde bulunmadan en az 6 ay önce kendileri,
• Resen malulen yaş haddi sebebiyle emekliye ayrılanlar görevleriyle ilgilerinin kesildiği tarihten itibaren 6 ay içinde kendileri,
• 5434 iştirakçisi iken ölenlerin ise ölüm tarihinden itibaren 6 ay içinde dul ve yetimleri,

SGK’ya yazılı olarak veya Hizmet Takip Programı (HİTAP) üzerinden ya da e-devlet üzerinden müracaat etmek suretiyle borçlanma talebinde bulunabilirler.

Altı aylık sürenin başlangıç tarihinde;

• İstekle emekliye ayrılacak olanlar için borçlanma talep dilekçesinin SGK kayıtlarına geçtiği tarih,
• Yaş haddi, resen ve malulen emekliye ayrılanların görevleri ile ilişiklerinin kesildiği tarih,
• Ölenlerin ise ölüm tarihleri,

esas alınır.

Görevlerini yapamayacak derecede malul olmalarına veya yaş haddini doldurmalarına rağmen kurumlarınca ilişiği kesilmeden bir müddet daha çalıştırılmış olanlar için 6 aylık başvuru süresi, malul oldukları veya yaş haddine uğradıkları tarihten değil görevlerinden fiilen ayrıldıkları tarihten itibaren başlar.

Borçlanılacak Azami Süre

İştirakçiler, 5434 sayılı Kanunun mülga ek 31 inci maddesi uyarınca en fazla 15 yıl borçlanabilecek olup, 22/05/1985 tarihli ve 3201 sayılı Kanun uyarınca yapılan yurt dışı borçlanmaları 15 yıllık sürenin hesabında dikkate alınmaz.

Borçlanma Priminin Hesaplanması

Borçlanma primini; istek sahibinin SGK’ya yazılı veya elektronik ortamda başvurduğu tarihteki öğrenim durumuna göre, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 1897 sayılı Kanunla değişik 36 ncı maddesine göre belirlenecek giriş derece ve kademeleri göstergelerinin, o tarihte yürürlükte olan katsayı ile çarpımı sonunda bulunacak tutarlar esas alınarak yine o tarihteki kesenek ve karşılık oranlarına göre tespit edilir. Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgi için 2020/22 sayılı SGK Genelgesinin “7. BORCUN TAHAKKUKU” başlıklı bölümüne bakılabilir.

BORÇLANMA REHBERİ ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Yurt Dışı Hizmet Borçlanması

3201 sayılı Yurt Dışı Hizmet Borçlanması Kanunu uyarınca; Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin, on sekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri hâlinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilmekte, yani yurt dışı hizmet borçlanması yapma imkanı bulunmaktadır.

7186 sayılı Torba Kanun ile 1 Ağustos 2019 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan değişiklik uyarınca (Bkz. Yurt dışı Borçlanmasında Yeni Dönem 1 Ağustos’ta Başladı);

• Yurt dışı hizmet borçlanması yapılan süreler 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı hizmet olarak değerlendirilir.
• Yurt dışı hizmet borçlanması primi olarak, prime esas kazanç alt sınırı (brüt asgari ücret) ile üst sınırı (brüt asgari ücretin yedi buçuk katı) arasında olmak üzere, borçlanma yapacak kişinin kendisi tarafından belirlenen prime esas kazancın yüzde 45’i oranında prim alınır. Prime esas kazan tutarı belirtmeyenlerden asgari ücret üzerinden prim alınır.
• Ayrıca 3201 sayılı Kanun uyarınca; borçlanma başvurusu yapıldıktan sonra, SGK tarafından hesaplanıp tebliğ edilen prim borcunun tamamının tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödenmesi gerekir. Aksi halde borçlanma başvurusu geçersiz sayılır ve yeniden başvuru yapılması gerekir. Tebliğ edilen borcun tamamı değil de bir kısmı ödenmişse, ödenen primin yeterli olduğu kadar süre borçlanılmış sayılır ve sigortalı hizmete eklenir. (isvesosyalguvenlik.com)