İhaleli konusu işler ile ihaleli işler dışında kalan ve özel bina inşaatı olarak değerlendirilen bina inşaatlarında, asgari işçilik uygulaması kapsamında işin bitiminden sonra işyeri dosyasının bulunduğu SGK Müdürlüğü tarafından asgari işçilik hesaplaması yapılmakta, o işle ilgili olarak işverenin yeterli işçilik bildirip bildirmediği tespit edilmektedir.

İşlemlerin Müdürlükte sonuçlandırılamaması veya işveren tarafından talep edilmesi halinde, söz konusu ihaleli iş veya özel bina inşaatıyla ilgili olarak, SGK müfettişleri tarafından inceleme yapılmakta veya Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirler tarafından ilişiksizlik belgesinde dikkate alınmak üzer rapor düzenlenmektedir. Gerek müfettişler tarafından yapılan inceleme, gerekse muhasebe meslek mensupları tarafından yapılan inceleme sırasında, söz konusu işle ilgili olarak işverenlerin dışarıdan şahıs, firma veya şirketlere yaptırdıkları işler karşılığında aldıkları malzemeli işçilik veya salt işçilik gider faturaları da dikkate alınmaktadır. Bu konu Asgari İşçilikte Malzemeli ve Salt İşçilik Gider Faturalarının Değerlendirilmesi başlıklı yazıda ayrıntılı açıklanmıştır.

İşte bu şekilde ihale konusu işlerde veya özel bina inşaatlarında fatura karşılığı iş yapan ve yaptığı iş karşılığında işverene / müteahhide malzemeli işçilik veya salt işçilik gider faturası kesenlerin dikkatli olmaları gerekmektedir. Çünkü özellikle SGK Müfettişleri tarafından yapılan incelemeler sırasında, işveren tarafından ibraz edilen malzemeli işçilik veya salt işçilik faturalarını düzenlemiş olanlarla ilgili olarak da inceleme yapılmakta, bu inceleme sırasında müfettiş tarafından gerekli görülmesi halinde faturayı düzenlemiş olan şahıs veya şirketle ilgili olarak da karşı inceleme yapılmaktadır.

Bu çerçevede;

• Malzemeli işçilik veya salt işçilik faturasını düzenleyen şahıs veya şirketin SGK’da tescilli “2” mahiyet kodlu devamlı işyeri dosyası olup olmadığı, işyeri dosyası varsa işyeri dosya (sicil) numarasında yer alan “2” mahiyet kodundan sonra gelen dört haneli işkolu kodunun fatura konusu işin yapımına uygun olup olmadığı, fatura konusu işin yapıldığı tarih aralığında o işyerinden Kuruma bildirimi yapılmış olan işçilik tutarının yani ilgili aylarda işyerinden sigortalı işçiler adına bildirilmiş olan prime esas kazanç toplamının KDV hariç fatura tutarına göre o iş için asgari işçilik açısından yeterli olup olmadığına bakılmaktadır. KDV hariç fatura tutarı ile faturayı düzenlemiş olan şahıs veya şirketin işçilik bildiriminin kıyaslaması yapılırken de fatura konusu işle ilgili olarak Asgari İşçilik Oranları Listesinde yer alan işçilik oranına bakılmaktadır.

Örneğin; ibraz edilen malzemeli işçilik faturaları arasında A şahsı tarafından düzenlenmiş KDV hariç 500.000 (beşyüz bin) TL tutarlı nakliye faturası olduğu görülmüştür. Nakliye işine ait asgari işçilik oranı % 4’dür. Bu faturanın müfettiş incelemesinden geçebilmesi için A şahsı adına SGK’da tescilli nakliye işine uygun işkolu kodunu taşıyan ve “2” mahiyet koduyla başlayan devamlı işyeri dosyası olması, ayrıca fatura konusu nakliye işinin yapıldığı tarih aralığı için o işyerinden (500.000/100*4) 20.000 (yirmi bin) TL işçilik bildirilmiş olması gerekmektedir.

• Müfettiş tarafından faturayla ilgili olarak yapılan incelemede, faturayı düzenlemiş olan şahıs veya şirket adına SGK’da tescilli işyeri olmadığının, tescilli işyeri olsa bile fatura konusu işin yapıldığı tarih aralığında o işyerinden yeterli veya hiç işçilik bildirilmediğin tespit edilmesi halinde, fatura düzenleyen şahsın 4/b (Bağ-Kur) sigortalısı olup olmadığına bakılabilmekte, kendisinin Bağ-Kur sigortalısı olduğunun tespit edilmesi halinde, fatura tutarı çok yüksek değilse, faturayı düzenlemiş olan kişinin fatura konusu işi sadece kendisi çalışarak yapabileceğine kanaat getirilmesi halinde yine sorun çıkmayabilmektedir.
• Faturayı düzenlemiş olan şahıs veya şirket adına SGK’da tescilli işyeri olmadığının, tescilli işyeri olsa bile fatura konusu işin yapıldığı tarih aralığında o işyerinden yeterli veya hiç işçilik bildirilmediğin tespit edilmesi, ayrıca faturayı düzenleyen kişinin, fatura konusu işin yapıldığı dönemde Bağ-Kur sigortalısı da olmadığının görülmesi veya fatura tutarına kıyasla işi tek başına kendisinin yapmasının mümkün olmadığına kanaat getirilmesi halinde ise müfettiş tarafından faturayı düzenlemiş olan şahıs veya şirket karşı incelemeye alınmakta ve asgari işçilik uygulamasına tabi tutulmaktadır.
• Karşı inceleme sırasında da; faturayı düzenlemiş olan şahıs veya şirketin müfettiş tarafından belirlenen tarih aralığına (inceleme dönemine) ait tüm kayıt ve belgeleri incelenmekte, artık sadece karşı incelemeye sebep olan malzemeli işçilik veya salt işçilik faturasına bakılmamakta, inceleme dönemi içerisinde o işyerinden dışarıya yapılmış olan tüm işlere ait faturaların KDV hariç toplam tutarları bulunmakta, o tutar üzerine asgari işçilik oranı uygulanarak işin yürütümü için SGK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarı bulunmakta, eğer işverenin SGK’da tescilli işyeri dosyası varsa ve inceleme dönemi içerisinde işçilik bildirilmişse, bildirilen işçilik tutarı tespit edilen asgari işçilik miktarından düşülmekte, eğer işverenin eksik işçilik bildirdiği ortaya çıkarsa tespit edilen eksik işçilik tutarına ait sigorta primi SGK tarafından faiziyle birlikte tahsil edilmekte, ayrıca idari para cezası uygulanmaktadır. Eğer hakkında bu şekilde karşı inceleme yapılan şahıs veya şirketin SGK’da tescilli işyeri dosyası yoksa, olsa bile inceleme döneminde hiç işçilik bildirilmemişse, bu durumda da fatura tutarları toplamına göre tespit edilen asgari işçilik tutarının tamamı SGK tarafından faiziyle birlikte tahsil edilmekte, asgari işçilikten dolayı idari para cezası uygulanmakta, eğer SGK’da hiç işyeri dosyası yoksa, re’sen işyeri dosyası açılacağından, ayrıca bundan dolayı da idari para cezası uygulanmaktadır. (Bkz. SGK İdari Para Cezaları – 5510 Para Cezaları)
• Fatura düzenlemiş olan şahıs veya şirket adına SGK’da “4” mahiyet koduyla tescilli işyeri olsa bile, bu işyerleri mevsimlik (geçici) işyerleri olduğu için, bu işyerlerinden bildirilmiş olan işçilikler yukarıda belirtilen şekilde yapılan hesaplama ve değerlendirmelerde dikkate alınmamaktadır.
• Özel bina inşaatı veya ihale konusu işlerde, alt işveren (taşeron) olarak iş almış ve o işte çalıştırdığı işçileri o işle ilgili asıl işveren dosyasından bildirmiş olan şahıs veya şirketler tarafından, o işle ilgili olarak düzenlenmiş faturalar için yukarıda belirtilen hususlar geçerli değildir. Çünkü taşeronun o işyeri dosyasından yaptığı işçilik bildirimleri zaten o işle ilgili asgari işçilik incelemesinde dikkate alındığından, taşeron tarafından düzenlenmiş malzemeli işçilik ve salt işçilik faturaları, müfettiş tarafından yapılan incelemede dikkate alınmamaktadır.

Bu Konuda Ne Yapmalı ?

Özel bina inşaatı veya ihale konusu işlerde fatura karşılığı iş yapanların, işi yaptıran kişi veya firmaya fatura vermemeleri mümkün değildir. İşi yaptıran bunu kabul etmez, çünkü yukarıda belirtildiği üzere bu faturalar o işle ilgili asgari işçilik hesaplamasında dikkate alınacağından, dışarıdan iş yaptırdığı şahıs veya firmanın yaptığı işi karşılığı fatura vermemesi halinde kaybı olur.

Bu durumda yapılması gereken, fatura düzenleyen şahıs veya firma gerçeğe uygun fatura düzenlemeli, faturaya yaptığı iş karşılığı aldığı gerçek tutarı yazmalı, ayrıca fatura konusu işin yapımında işçi çalıştırmışsa o işçileri mutlaka kendisi adına “2” mahiyet koduyla SGK’da tescilli devamlı işyerinden sigortalı olarak ve gerçek ücretleri üzerinden SGK’ya bildirmelidir.

Ayrıca gerçeğe aykırı olarak faturaya yaptığı iş karşılığı aldığı tutardan yüksek tutar yazmanın, yukarıda belirtildiği üzere fatura düzenleyenin zararına / aleyhine bir sonuç doğuracağı bilinmelidir.

Sahte / Naylon Fatura Düzenleyenlerin Durumu

Özel bina inşaatı veya ihale konusu işlerle ilgili olarak müfettişler tarafından yapılan incelemelerde, ibraz edilen malzemeli veya salt işçilik faturaları yukarıda belirtildiği üzere ayrıntılı incelemeye tabi tutulduğundan, ibraz edilen faturanın sahte (naylon) fatura olması halinde bu kolayca tespit edilebileceğinden, hem faturayı incelemeye ibraz eden hem de faturayı düzenlemiş olanlar ilgili Vergi Dairesine bildirilmekte, ayrıca haklarında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulmaktadır. (isvesosyalguvenlik.com)