İş güvencesi kapsamına giren işçinin işveren tarafından işten çıkarılması nedeniyle işe iade başvurusunda bulunması ve sonucunda işe iadesine karar verilmesi halinde, işçi işsizlik maaşı almaya hak kazanabilir, ancak bu durumdaki işçinin almış olduğu işsizlik maaşının tamamını veya bir kısmını geri iade etmesi de gerekebilir.

Birbiriyle çelişkili gibi görünen bu iki durumun nedeni aşağıda açıklanmıştır. İş güvencesi ve işe iade hakkında ayrıntılı bilgi ve açıklamalar içeren yazılara Hizmet Akdi-Fesih-İşe İade Rehberi sayfasından, işsizlik maaşıyla ilgili ayrıntılı bilgi ve açıklamalar içeren yazılara İşsizlik Maaşı – Kısa Çalışma Rehberi sayfasından ulaşılabilir.

A- İŞÇİNİN İŞSİZLİK MAAŞI ALABİLECEĞİ DURUMLAR

1- İşçinin İşe İade Talebinde Bulunmasa Bile İşsizlik Maaşı Almaya Hak Kazanabileceği Durum

İşveren tarafından 4857 sayılı İş Kanununun 18 inci maddesine istinaden geçerli nedenle işten çıkarılan, ancak bu işten çıkarma nedeni aynı Kanunun 25/II. maddesinde belirtilen haklı fesih nedenleri (ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri) kapsamına girmeyen işçi, İŞKUR’a başvurması halinde sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını da taşıyorsa işsizlik maaşı alabilir. (Bkz. Yargıtay Kararlarında Geçen Haksız Ama Geçerli Fesih İfadesi Ne Demek ?, Yargıtay Kararlarında Geçen Haksız Ama Geçerli Fesih İfadesi Ne Demek ?)

2- İşe İade Talebi Kabul Edilen İşçi İşsizlik Maaşı Alabilir

İşe iade talebiyle arabuluculuk bürosuna başvuran ancak bundan sonuç alamaması nedeniyle mahkemede işe iade davası açan ve davayı kazanan yani mahkeme tarafından işe iade talebi kabul edilen işçinin; mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a işsizlik maaşı için başvuruda bulunmuş olması ve diğer şartları da taşıması halinde, işsiz kaldığı süreye ait işsizlik maaşı alması mümkündür. İşverenin bu işçiyi işe başlatıp başlatmamasının bir önemi yoktur. Eğer işveren geriye dönük 4 aylık boşta geçen sürenin ücretini ödemiş ve SGK’ya sigorta bildirimini de yapmışsa, geriye dönük dört aylık primlerin son günü fesih tarihi kabul edilerek, işveren boşta geçen süre ücretini ödememişse işten çıkarıldığı fesih tarihi esas alınarak, o tarihten sonrası için işsiz kalınan süreye ait (işçinin prim gün sayısına göre en fazla işsizlik maaşı ödenecek süreyi geçmemek üzere) kendisine işsizlik maaşı ödenir.

B- İŞÇİNİN ALMIŞ OLDUĞU İŞSİZLİK MAAŞINI İADE ETMESİ GEREKECEK DURUMLAR

1- Boşta Geçen Süreye Ait Ücreti İşverence Ödenen İşçinin Bu Süreye Ait İşsizlik Maaşını İŞKUR’a İade Etmesi Gerekir

İşe iade talebinin kabul edilmesi nedeniyle en fazla 4 aylık boşta geçen süreye ait ücreti işveren tarafından kendisine ödenen işçi, daha önce İŞKUR’a işsizlik maaşı başvurusunda bulunmuş ve işten çıkış kodu ve diğer şartlar uygun olduğu için fesih tarihinden sonraki dört aylık süreyi de kapsayacak şekilde kendisine işsizlik maaşı ödenmişse, işverenin kendisine geriye dönük ücret ödemesi yaptığı dört aylık süreyi kapsayan işsizlik maaşını İŞKUR’a iade etmesi gerekir.

Nitekim somut bir olayda İŞKUR; boşta geçen üç aylık süreye ilişkin ödediği işsizlik ödeneğinin (maaşının) hak ediş tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte davalıdan (işçiden) tahsiline karar verilmesini mahkemeden talep etmiş, konunun temyiz aşamasında Yargıtay’a intikali üzerine Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, işe iade davası sonrası çalıştırılmayan süre ücreti alan işçinin işsizlik sigortasından bu dönem için aldığı işsizlik ödeneğini iade etmesi gerektiği yönünde karar vermiştir. (T.C. YARGITAY 22. Hukuk Dairesi – Esas No. 2016/8628, Karar No. 2019/7195, Karar Tarihi: 01.04.2019)

2- İşe İade Davasını Kaybeden İşçinin Almış Olduğu İşsizlik Maaşını İŞKUR’a İade Etmesi Gerekebilir

Çok istisnai bir durum olmakla birlikte; işten çıkarıldıktan sonra İŞKUR’a işsizlik maaşı başvurusunda bulunan, işten çıkış kodu ve diğer şartlar tuttuğu için talebi kabul edilerek kendisine işsizlik maaşı ödenen işçinin, aynı zamanda işe iade talebinde bulunmuş olması, arabuluculuk sürecinden sonuç alamaması üzerine mahkemede işe iade davası açması ve mahkeme sonucunda işveren tarafından İş Kanunun 25/II. maddesinde belirtilen haklı fesih nedenlerinden herhangi birine dayanılarak (ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri) işten çıkarıldığı gerekçesiyle işe iade talebinin reddi halinde, almış olduğu işsizlik maaşını tamamını İŞKUR’a iade etmesi gerekir. (isvesosyalguvenlik.com)