6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler nedeniyle, depremden etkilenen 10 ilde üç ay süreyle olağanüstü hal ilan edilmiş, bu çerçevede de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile bazı tedbirler alınmıştı.

Bu konudaki tüm yazı ve haberlere Deprem Özel sayfasından ulaşılabilir. 22 Şubat 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 125 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle de çalışma ve sosyal güvenlik alanına ilişkin olarak bazı tedbirler alındı, bazı düzenlemeler yapıldı. (Bkz. Olağanüstü Hal Kapsamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanına İlişkin Alınan Tedbirlere Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi – Kararname Numarası: 125)

Bu tedbir ve düzenlemelerden bazıları, tüm dünya ile birlikte 2020 yılı Mart ayında Ülkemizde de ortaya çıkan koronavirüs (pandemi) nedeniyle alınan tedbir ve düzenlemelerde olduğu gibi, kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği uygulaması ile işçi çıkarma yasağına ilişkin düzenlemelerdir. (Koronavirüs nedeniyle daha önce alınmış olan tedbirler ve yapılan düzenlemelerle ilgili yazı ve haberlere Koronavirüs Özel sayfasından ulaşılabilir.)

Deprem nedeniyle getirilen ve aşağıda belirtilen tedbir ve düzenlemeler olağanüstü hal süresince geçerli olup, 6785 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İllerinde 8 Şubat 2023 Çarşamba Günü Saat 01.00’dan itibaren üç ay süreyle olağanüstü hal ilan edilmiş, söz konusu karar daha sonra TBMM tarafından da onaylanmıştı. Eğer herhangi bir uzatma olmazsa, 10 ili kapsayan olağanüstü hal 8 Mayıs 2023 Pazartesi günü sona erecek.

125 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle çalışma ve sosyal güvenlik alanına ilişkin olarak alınan tedbirler ve yapılan düzenlemeler aşağıda belirtilmiştir.

Kısa Çalışma Uygulaması ve Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanma Konusunda Kolaylık Getirildi

Olağanüstü hal süresince depremlerin etkilerinden kaynaklı bölgesel kriz gerekçesiyle işverenlerin Türkiye İş Kurumuna yaptıkları kısa çalışma başvuruları için, depremden etkilenme durumuna göre olağanüstü hal ilan edilen bölgeden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenecek il/ilçelerde bulunan işyerleri ve/veya deprem sebebiyle yıkık, acil yıkılacak, ağır veya orta hasarlı olduğunu belgeleyen işyerleri için uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun ek 2 nci maddesi kapsamında işverenlerin başvurusu doğrultusunda işçilere kısa çalışma ödeneği verilecek. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler ise yasal faiziyle birlikte işverenden tahsil edilecek.

Kısa çalışma ödeneği konusunda ayrıntılı bilgi ve açıklama Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği – Yararlanma Şartları – Ödeneğin Miktarı – Başvuru Yeri ve Şekli başlıklı yazıda yer almaktadır.

İşçi Çıkarma Yasağı Getirildi

İstihdamın korunmasına ilişkin tedbirler kapsamında; olağanüstü hal ilan edilen illerde her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, 22 Şubat 2023 tarihinden itibaren olağanüstü hal süresince 4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler (Bkz. İşçi ve İşverene İş Sözleşmesini Derhal Fesih Hakkı Veren Durumlar), belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, işyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, ilgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri dışında işveren tarafından feshedilemeyecek. Yani belirtilen istisnalar dışında işveren işçisini işten çıkaramayacak.

Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden yani işçi çıkaran işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret (10.008 TL) tutarında Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince idari para cezası uygulanacak. (Bkz. Aylık – Günlük Brüt Asgari Ücret Tutarları)

Nakdi Ücret Desteği Getirildi

Olağanüstü hal ilan edilen illerde, 6 Şubat 2023 tarihi itibarıyla iş sözleşmesi bulunan işçilerden, işvereni tarafından; 4447 sayılı Kanunun ek 2 nci maddesi kapsamında depremlerin etkilerinden kaynaklı bölgesel kriz gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvurusuna istinaden yeni bir hak sahipliği oluşmayanlar ile 6 Şubat 2023 tarihi ve sonrasında 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında depremlerin etkilerinden kaynaklı işyerinin kapanması veya kapatılması sebebiyle iş sözleşmesi feshedilen ve aynı Kanun kapsamında yeni bir işsizlik ödeneği hak sahipliği oluşmayanlara, (yani şartları taşımadığı için kısa çalışma ödeneği veya işsizlik maaşı almaya hak kazanamayanlara), herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla (dul-yetim aylığı alıyor olmak nakdi ücret desteği almaya engel teşkil etmeyecek) ve varsa daha önce başlatılabilecek durumda olan hak sahipliklerinden kalan süreler tamamlandıktan sonra, kısa çalışma uygulanan dönemde veya işsiz kaldıkları süre kadar olağanüstü hal süresini geçmemek üzere İşsizlik Sigortası Fonundan günlük 133,44 Türk lirası (aylık 4 bin 3 lira) nakdi ücret desteği verilecek. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmayacak.

Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, 60/g kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılacaklar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri İşsizlik Sigortası Fonundan ödenecek.

İşverenin gerçeğe aykırı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi İle birlikte işverenden tahsil edilecek. (isvesosyalguvenlik.com)