Başta maden ocakları olmak üzere yer altı işlerinde çalışan işçilerle ilgili olarak 6552 Sayılı Torba Kanunla yapılan düzenlemeler ve getirilen yeni haklar aşağıda belirtilmiştir.

• 4857 sayılı İş Kanununun “Feshin geçerli sebebe dayandırılması” başlıklı 18 inci maddesi uyarınca; belirsiz süreli iş sözleşmesi feshedilen yani işten çıkarılan işçilerden iş güvencesi kapsamında işe iade davasını sadece otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan  işçiler açabiliyor (Bkz. İş Güvencesi – İşe İade Davası – Kapsama Giren İşyerleri – İşçiye Sağladığı Güvenceler başlıklı yazı).

6552 sayılı Torba Yasanın 2 inci maddesiyle bu konuda yer altı işlerinde çalışan işçilerle ilgili istisna getirildi.

Buna göre başta maden ocakları olmak üzere, yer altı işlerinde çalışan işçiler için işe iade davası açılmasında 6 aylık kıdem şartı aranmayacak.

• 4857 sayılı İş Kanununun “Zorunlu nedenlerle fazla çalışma” başlıklı 41 inci maddesine Torba Yasanın 4 üncü maddesiyle eklenen fıkralarla yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için bazı istisnalar getirildi.

Buna göre; İş Kanunun 42 nci maddesinde belirtilen zorunlu nedenler ve 43 üncü maddesinde belirtilen olağanüstü haller dışında, yer altı maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma (fazla mesai) yaptırılamayacak. Zorunlu nedenler veya olağanüstü haller nedeniyle fazla çalışma yaptırılması halinde de haftalık otuz altı saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzünden yani iki katından az olamayacak. Normalde fazla mesai ücreti normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli fazlasıdır.

• İşçilerin kıdemlerine göre kullanmaları gereken yıllık izin süreleri 4857 sayılı İş Kanununun “Yıllık ücretli izin hakkı ve izin süreleri” başlıklı 53 üncü maddesinde belirtilmiştir (Bkz. İşçilerde Yıllık Ücretli İzin Süreleri).

Torba Yasanın 5 inci maddesiyle bu süreler yer altı işlerinde çalışanlar için artırıldı.

Buna göre yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanacak. Yani yeni düzenlemeye göre, başta maden ocakları olmak üzere yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri aşağıdaki gibi olacak;

Kıdemi yani işyerindeki çalışma süresi;

– Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara en az 18 gün,

– Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara en az 24 gün,

– Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara en az 30 gün,

yıllık ücretli izin verilecek.

• 4857 sayılı İş Kanununun “Çalışma süresi” başlıklı 63 üncü maddesine Torba Yasanın 7 inci maddesiyle eklenen bir cümle ile yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin günlük ve haftalık çalışma sürelerine sınırlandırma getirildi.

Yeni düzenlemeye göre; yer altı maden işlerinde çalışan işçiler için yer altındaki çalışma süresi günlük en fazla 6 saat, haftalık çalışma süresi ise en fazla 36 saat olacak.

• Torba Yasanın 9 uncu maddesiyle 3213 sayılı Maden Kanununa bir madde eklenerek, linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek asgari ücret miktarı belirlendi.

Buna göre, linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerlerinde, yer altında çalışan işçilere ödenecek ücret miktarı 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi uyarınca belirlenen asgari ücretin iki katından az olamayacak. Bekar bir işçi için asgari geçim indirimi dahil şu an aylık net asgari ücretin 891 lira olduğu düşünülürse, linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerlerinde çalışan bekar bir işçi için aylık net asgari ücret 1.701 lira olacaktır.(www.isvesosyalguvenlik.com)

• 5510 sayılı Kanunun yaşlılık yani emeklilik aylığı bağlanmasıyla ilgili şartları düzenleyen 28 inci maddesinin 6 ncı fıkrasında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar için emeklilik yaş şartının 55 olarak uygulanacağı hükmü yer almaktaydı. Torba Yasanın 41 inci maddesiyle söz yaş şartı düşürüldü.

Yapılan yeni düzenlemeye göre bunlar için emeklilik yaş şartı 50 yaş olarak uygulanacak.

• 5510 sayılı Kanunun filli hizmet süresi yani yıpranma payı ile ilgili 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasına Torba Yasanın 42 inci maddesiyle bir cümle eklendi

Eklenen bu cümle uyarınca; maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışanlara, her 360 günlük çalışma için verilecek olan 180 günlük yıpranma süresinin hesabında, fiili hizmet süresi zammından yararlandırılacakları dönem içinde kalan; yıllık ücretli izin, sıhhi izin, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günleri ile eğitim, kurs, iş öncesi ve sonrası hazırlık sürelerinde fiilen çalışma ve söz konusu işlerin risklerine maruz kalma şartı aranmayacak.(www.isvesosyalguvenlik.com)