Meslek hastalığı 5510 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde; sigortalının (4/a – SSK ve 4/b – Bağkur kapsamındaki sigortalının) çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleri olarak tanımlanmıştır.

Dolayısıyla herhangi bir kişide ortaya çıkan bir hastalık veya engellilik halinin meslek hastalığı sayılabilmesi için;

• Kişinin sigortalı olarak çalıştığı, yaptığı işlerden dolayı ortaya çıkması,
• Hastalığın Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği eki meslek hastalıkları listesinde yer alması,
• O hastalık veya engellilik halinin ortaya çıkması için gerekli olan maruziyet süresinin yeterli, yükümlülük süresinin ise aşılmamış olması,
• Kişide ortaya çıkan hastalık veya engellilik halinin SGK Kurum Sağlık Kurulu tarafından meslek hastalığı olduğunun tespit edilmesi,

gerekmektedir.

İş kazası ile meslek hastalığı arasındaki en önemli fark, iş kazası mesleki nitelikte bulunmayan olayları da kapsamasına karşılık, meslek hastalığı tamamen yürütülen işle ilgili olayları kapsamakta, ayrıca iş kazası ani bir hareket sonucu gerçekleşirken, meslek hastalığı zamanla ve tekrarlanan eylemler ile oluşmaktadır.

Meslek Hastalığında Maruziyet Süresi Nedir ?

Yukarıda belirtildiği üzere meslek hastalığı, iş kazalarında olduğu gibi bir anda ortaya çıkmayıp, zamanla ve tekrarlanan çalışmalar / eylemler nedeniyle ortaya çıktığından; sigortalıda ortaya çıkan herhangi bir hastalık halinin meslek hastalığı sayılabilmesi için o hastalığa sebep olan işlerde / işyerlerinde, hastalığın ortaya çıkmasına sebep olabilecek kadar süreyle sigortalının çalışmış olması şartı aranır. Bu süre Maruziyet Süresi olarak adlandırılmaktadır. Örneğin; bir akciğer hastalığı olan pnömokonyozun meslek hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının, havasında pnömokonyoz yapacak yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı veya yerüstü işyerlerinde toplam olarak en az üç yıl çalışmış olması şarttır. Ancak, havasında yüksek yoğunlukta ve pnömokonyoz yapacak nitelikte toz bulunan yeraltı ve yerüstü işyerlerinde meydana gelmiş, klinik veya radyolojik bulgular ve laboratuvar muayeneleriyle süratli seyrettiği ve ağırlığı saptanmış olgularda Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile 3 yıllık süre indirilebilir. İşte burada belirtilen 3 yıllık süre maruziyet süresidir.

Meslek Hastalığında Yükümlülük Süresi Nedir ?

Kişinin hastalığı, çalıştığı işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmış ise hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında o hastalık için Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği eki Meslek Hastalıkları Listesinde (Ek-2) belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır. Bu süre de Yükümlülük Süresi olarak adlandırılmaktadır. Örneğin Yönetmelik eki listede pnömökonyoz için yükümlülük süresi 10 yıl olarak belirtilmiştir.

Maruziyet süresinde olduğu gibi, hHerhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuvar bulgularıyla belirlendiği ve meslek hastalığına yol açan etkenin işyerindeki inceleme sonunda tespit edildiği hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık Kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir.

Meslek Hastalığına Yakalanan / Kendisinde Meslek Hastalığı Ortaya Çıkan Kişinin Sigortalı Olması Şart mıdır ?

Herhangi bir kişide çıkan hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için, hastalığın ortaya çıktığı veya tespit edildiği sırada herhangi bir işyerinde sigortalı olarak çalışıyor olması ya da herhangi sigortalılık kapsamında sigortalı olması şartı aranmaz. Dolayısıyla çalıştığı işten ayrıldıktan (sigorta çıkışı verildikten) sonra kendisinde ortaya çıkan hastalığın yaptığı işten / çalıştığı işyerinden kaynaklandığını düşünen kişi bu konuda SGK’ya başvurabilir. Bu konudaki başvurunun mümkünse en son çalışılan işyerinin bağlı olduğu SGK Müdürlüğüne yapılması gerekir. Bu durumda sadece kişinin işten ayrıldığı tarih ile SGK’ya başvurduğu tarih arasında o hastalık için belirlenen yükümlülük süresinden daha uzun süre geçmemiş olması gerekir. Eğer daha uzun süre geçmişse ve Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu o kişi için yükümlülük süresinin uzatılmasına karar verirse yine sorun çıkmaz. Bu konu yukarıda Meslek Hastalığında Yükümlülük Süresi Nedir ? başlıklı kısımda belirtilmiştir.

Diğer taraftan, kişi meslek hastalığına sigortasız olarak çalıştığı işyerinde yakalandığını iddia ediyorsa, o zaman öncelikle o işyerinde çalıştığının geriye dönün olarak SGK tarafından tespit edilebilmesi, SGK tespit edemiyorsa kişinin ispatlaması gerekir. Bunun ispatı da genelde İş Mahkemesinde açılacak hizmet tespit davası ile mümkün olmaktadır. Bu konuda Sigortasız İşçi Kaza Geçirirse İş Kazası Haklarından Yararlanabilir mi ? başlıklı yazıda yer alan açıklamalar meslek hastalığı açısından da geçerlidir.

Meslek Hastalığı Çalışanlar İçin Neden Önemlidir ?

Sigortalı olarak herhangi bir işyerinde çalışan kişinin hastalanması, normal bir hastalığa yakalanması halinde, genel sağlık sigortası kapsamında tedavi imkanlarından yararlanabilir. Ayrıca hastanede yattığı veya istirahat raporu aldığı süre için kendisine SGK tarafından geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası) ödenir. (Bkz. Geçici İş Göremezlik Ödeneği (Rapor Parası) Kimlere Verilir – Şartları Nelerdir ?) Bu hak ve imkanların aynısı meslek hastalığı için de geçerlidir. Ancak meslek hastalığında bunlara ilaveten sigortalıda yüzde 10 veya daha fazla meslekte kazanma gücü kaybı (iş göremezlik) ortaya çıkması halinde, herhangi bir prim günü, sigortalılık süresi ve yaş şartı aramadan SGK kendisine sürekli iş göremezlik geliri bağlar ve bu geliri emekli aylığı gibi her ay öder, meslek hastalığına bağlı olarak meydana gelecek ölümlerde de SGK aynı şekilde ölen sigortalının hak sahiplerine ölüm geliri bağlar ve bu geliri her ay öder. İş Kazalarında Sigortalıya veya Ölümü Halinde Hak Sahiplerine Hangi Yardımlar Yapılır ? başlıklı yazıda yer alan açıklamalar aynen meslek hastalığı için de geçerlidir. (isvesosyalguvenlik.com)