Ölüm Aylığı Alan Kişi Sayısı Azalırsa Diğerlerinin Aylığı Artar mı ?

Ölüm yani dul – yetim aylığında, aylık alan kişi sayısının azalması halinde bazı durumlarda diğer hak sahiplerinin aldıkları aylıkta artış meydana gelir.

Ölen eşinden dolayı dul aylığı alan kişinin evlenme dışında aylığı kesilmez. Yetim aylığı alan çocukların aylıkları ise evlenmeleri, işe girmeleri, kendi çalışmalarından dolayı aylık bağlanması, yaşı doldurmaları, öğrenciliklerinin sona ermesi gibi sebeplerle kesilir. Ayrıca aylık alan hak sahibinin ölümü halinde de aylığı kesilir. Herhangi bir nedenle hak sahiplerinden bir veya birkaçının aylığının kesilmesi halinde ölen kişi üzerinden aylık alan hak sahibi sayısı azalacağından, aylık alan diğer kişilerin aylıklarında aşağıda belirtilen durumlarda artış meydana gelir.

Yüzde 25’lik Artış

Meydana gelen en büyük artış yüzde 25’lik artıştır. Ölen kişi üzerinden aylık alan tek kişi kaldığında, dul aylığı alıyorsa aylığı yüzde 50’den yüzde 75’e, yetim aylığı alıyorsa aylığı yüzde 25’den yüzde 50’ye çıkabilir. (Bkz. Yüzde 25 Fazla Dul-Yetim Aylığı Bağlanan Durumlar)

Alt Sınır Uygulaması Nedeniyle Meydana Gelecek Artış

5510 sayılı Kanunun “Gelir ve aylıkların düzeltilmesi, yükseltilmesi, alt sınırı, ödenmesi ve yoklama işlemleri” başlıklı 55 inci maddesinin üçüncü fıkrasında; bu Kanuna göre sigortalıya bağlanacak aylıklar ile ölen sigortalının hak sahiplerinin aylıklarının hesabına esas tutarın, çalışma sürelerindeki her yıl için tespit edilen prime esas günlük kazanç alt sınırları dikkate alınarak (Bkz. Sigorta Primine Esas Kazanç Alt ve Üst Sınırları), talep veya ölüm yılına ait Ocak ayı itibariyle 29 uncu maddenin ikinci fıkrasına göre belirlenen ortalama aylık kazancın % 35’inden, sigortalının bakmakla yükümlü olduğu eşi veya çocuğu varsa % 40’ından az olamayacağı, hak sahibi kimselerin aylıklarının; hak sahibi bir kişi ise bu fıkraya göre hesaplanan alt sınır aylığının % 80’inden, hak sahibi iki kişi ise % 90’ından az olamayacağı, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri gereğince bağlanan kısmı aylıklar için bu fıkra hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilmiştir.

Yukarıda bahsi geçen 29 uncu maddenin ikinci fıkrasında ise “Ortalama aylık kazanç, sigortalının her yıla ait prime esas kazancının, kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, itibarî hizmet süresi ile fiilî hizmet süresi zammı hariç toplam prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın otuz katıdır.” hükmü yer almaktadır.

Dolayısıyla ölen kişi üzerinden aylık alan hak sahibinin 2 kişi olması (2 kişi kalması) halinde, bunlara ödenecek aylık yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan alt sınır aylığının yüzde 90’ından, hak sahibinin 1 kişi olması (1 kişi kalması) halinde, kendisine ödenecek aylık yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan alt sınır aylığının yüzde 80’inden az olamaz.

Aylıklardaki İndirimlerin Azaltılması veya Kaldırılması Nedeniyle Meydana Gelecek Artış

5510 sayılı Kanunun “Ölüm aylığının hak sahiplerine paylaştırılması” başlıklı 34 üncü maddesinde; “Hak sahiplerine bağlanacak aylıkların toplamı sigortalıya ait aylığın tutarını geçemez. Bu sınırın aşılmaması için gerekirse hak sahiplerinin aylıklarından orantılı olarak indirimler yapılır.” hükmü yer almaktadır. Ölen kişi üzerinden aylık alan kişi sayısının fazla olması nedeniyle bu kısıtlamaya bağlı olarak hak sahiplerine ödenen aylıklarda indirim yapılmışsa, ölen kişi üzerinden aylık alan kişi sayısı azaldığında, diğer hak sahiplerinin aylıklarında üst sınırın aşılmaması için yapılmış olan indirimler azaltılır veya duruma göre tamamen kaldırılır, dolayısıyla aylıklarda bir miktar artış meydana gelir.

Çeyiz Parası Ödenmesi Halinde Diğer Hak Sahiplerinin Aylığı 2 Yıl Artmaz

Evlenmeleri nedeniyle gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarına, talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği (çeyiz parası) olarak peşin ödenir. Dolayısıyla yetim aylığı kesilen kız çocuğunun evlenme ödeneği alması halinde, ölen kişi üzerinden aylık alan hak sahibi sayısında azalma meydana gelse bile, aylıklara gelen zamlar dışında diğer hak sahiplerinin gelir ve aylıkları 2 yıl boyunca değişmez, 2 yıllık süre dolunca hak sahiplerinin aylıkları yeniden hesaplanır, yukarıda belirtilen şartlarla artar. (isvesosyalguvenlik.com)