Sosyal Güvenlik Kurumu mevzuatına göre ülkemizde çalışan yabancı uyruklular yani T. C. Vatandaşı olamayan kişiler sigortalılık şartları yönünden ikiye ayrılmıştır.

Birincisi: Kendi adına Ülkemize çalışmak üzere gelen yabancı ülke vatandaşları.

İkincisi: Yabancı ülkedeki herhangi bir şirket veya kuruluş adına Ülkemize çalışmak üzere gelen yabancı ülke vatandaşları.

Kendi Adına Ülkemize Çalışmak Üzere Gelen Yabancı Ülke Vatandaşlarının Sigortalılık Durumu

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ve diğer SGK mevzuatına göre, yabancı bir ülkedeki herhangi bir şirket veya kuruluşla ilgisi ve bağlantısı olmaksızın kendi adına çalışmak üzere Ülkemize gelen kişinin sigortalılık şartları yönünden T.C. Vatandaşı ile arasında herhangi bir fark / ayrım bulunmamaktadır. Dolayısıyla yabancı ülke vatandaşını hizmet akdine istinaden çalıştıran işverenin aynen Türk Vatandaşı gibi sigortalı bildirimini yapması zorunludur. Geçici koruma altında olan göçmenleri (örneğin Suriye vatandaşını) çalıştıran işverenler için de aynı durum geçerlidir.

Ancak burada yabancı uyruklu işçinin ikamet izni ve çalışma izni olmasına dikkat edilmeli, çalışma izni olmayan yabancı uyruklu işçiyi çalıştırmaktan kaçınılmalıdır. Çünkü çalışma izni olmayan yani yabancı uyruklu kaçak işçi çalıştırdığı tespit edilen işverene yüklü miktarda idari para cezası uygulanmaktadır. (Bkz. Yabancı Uyruklu Kaçak İşçi Çalıştırma Cezası)

Çalışma izni alma konusundaki bilgi ve açıklamalara;  Uluslararası İş Gücü Kanunu, Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği ile Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü’nün (csgb.gov.tr) internet sitesindeki Çalışma İzni menüsünden ulaşılabilir. Çalışma izninden muaf olanlar Kanunun 13 üncü maddesinde, Yönetmeliğin 48 inci maddesinde belirtilmiştir.

Yabancı Ülkedeki Herhangi Bir Şirket veya Kuruluş Adına Ülkemize Çalışmak Üzere Gelen Yabancı Ülke Vatandaşlarının Sigortalılık Durumu

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Sigortalı sayılmayanlar” başlıklı 6 ncı maddesinde; Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla; yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye üç ayı geçmemek üzere bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanların sigortalı sayılmayacağı belirtilmiştir.

Söz konusu Kanun hükmü uyarınca, Ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişilerden Türkiye’deki çalışma süresi 3 (üç) ayı geçmeyenlerin sigortalı olarak SGK’ya bildirilmesi gerekmemektedir. Bu durumdaki kişi, Türkiye’de 3 aylık çalışma süresini doldurduktan sonra çalışmaya devam ederse sigortalı olarak SGK’ya bildirilmesi zorunluluğu doğmaktadır.

Ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi olan yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişinin, sosyal güvenlik sözleşmelerine göre Ülkemizde sigortalı yapılmadan çalıştırılabileceği süreler ise (2013/11 sayılı SGK Genelgesine göre), aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.

Geldikleri ülkede sosyal sigortaya tabi olduklarını belgeleyenlerin Ülkemizde ne kadar süre ile sigortalı olmayacaklarını gösterir tablo – 2013-11 Sayılı Genelge – EK-21

* Almanya yetkili makamının talebi ve Kurumumuzca uygun görülmesi halinde öncelikle 24 ay, daha sonra mutabık kalınacak süreye kadar görev süresi uzatılabilir. (Sözleşme maddesi 6)

** Hollanda yetkili makamının talebi üzerine Kurumumuzca uygun görülmesi halinde 12 aylık süre kullanılmadan doğrudan mutabık kalman süre kadar görev süresi belirlenebilir. (Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesi madde 18)

*** Sadece Türkiye’de iş üstlenen Libya’lı işveren yanında çalışan Libya vatandaşı, ülkemizde çalıştığı sürece Libya mevzuatına tabi olacaktır. Ancak bunlar genel sağlık sigortası yönünden Türk mevzuatına tabi kalacaklardır.

**** Portekiz ve İspanya ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmamakla birlikte Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre uygulama yürütülmektedir.

Sosyal güvenlik sözleşmelerine ILO VE SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMELERİ sayfasından ulaşılabilir. (isvesosyalguvenlik.com)