Esas itibariyle 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren sosyal güvenlik reformuyla birlikte SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapanmış olup yerini Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) almış ve bu kapsamda 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununun birçok hükmü de yürürlükten kaldırılmıştır.

Ancak, geriye dönük olarak söz konusu Kanun hükümleri halen uygulanmaktadır. Dolayısıyla belli tarihten önce Emekli Sandığı iştirakçisi olanların kendisi veya ölümü halinde hak sahipleri halen Emekli Sandığı Kanununun birçok hükmünden yararlanmaktadır. 1 Mayıs 2008 tarihinden önce Emekli Sandığı iştirakçisi olanlar yaşlılık (emekli) aylığı bağlanması konusunda, 1 Ekim 2008 tarihinden önce iştirakçi olanlar da adi malullük veya vazife malullüğü konusunda, ölümü halinde hak sahipleri dul-yetim aylığı bağlanması konusunda Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabidirler, bu tarihlerden sonrası içinse 5510 sayılı Kanunun hükümleri esas alınmaktadır. (Bkz. Memurların 5510 Sayılı Kanuna Tabi Olmasında Hangi Tarih Esas Alınır ?)

İlk Defa 30 Eylül 2008 Tarihinden Sonra 4/c Kapsamında Çalışmaya Başlayanlar Hizmet Birleştirmesi veya Hizmet Borçlanması İle 5434 Sayılı Kanuna Tabi Hale Gelebilir mi ?

Yukarıda yer alan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere; 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabi olabilmek için, 1 Ekim 2008 tarihinden önce en az bir gün Emekli Sandığı İştirakçisi olacak şekilde (Emekli Sandığı Kanunu kapsamına girecek şekilde) çalışmış olmak gerekir. Bu tarihten önce Emekli Sandığı kapsamına girecek herhangi bir çalışması olmayıp sadece 4/a (SSK) ve/veya 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı hizmeti olanların hizmet birleştirmesiyle Emekli Sandığı Kanunu kapsamına girmeleri mümkün değildir. Aynı şekilde 1 Ekim 2008 tarihinden öncesine ait hizmet borçlanması yapıp sigorta başlangıcını geri çekerek Emekli Sandığı Kanunu kapsamına girmeleri de mümkün değildir.

2013/11 Sayılı SGK Genelgesinde 5434 sayılı Kanun kapsamına kimlerin girdiği konusunda aşağıdaki açıklama ve örneklere yer verilmiştir;

▪ 5434 sayılı Kanuna göre iştirakçi iken 2008 yılı Ekim ayı başı itibariyle 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi (4/c) kapsamına alınanlar,

▪ 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup herhangi bir şekilde işten ayrıldıktan sonra 1 Ekim 2008 tarihinden sonra 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlar,

▪ Kamu idarelerinde hizmet akdi ile veya sözleşmeli olarak çalışanlardan, ilgili kanunları gereği 5434 sayılı Kanun ile ilgilendirilenler ile bunlardan ilgi devamı kurmuş olanlar, aynı statüde çalışmaya devam ettikleri sürece,

▪ 5434 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin son fıkrası, ek 71, ek 76 ve geçici 192 nci maddeleri uyarınca ilgi devamı sağlanmış olanlardan ilgileri devam ettirilenler ile 5434 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin son fıkrası, ek 71, ek 76 ve geçici 192 nci maddelerine göre ilgi devamı şartlarını taşıyanlardan Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilgi devamı kurmak isteyenler,

▪ 4046 sayılı Kanunun 22 nci maddesi uyarınca, özelleştirme programına alınan kuruluşlarda çalışan personelden kamu kurum ve kuruluşlarına atanacak olanlardan 5434 sayılı Kanun kapsamında ve kadro ihdası yapılmış bir kuruma atananlar,

▪ 5434 sayılı Kanuna tabi bir görevde bulunmakta iken, özelleştirme programına alınan kuruluşların 5434 sayılı Kanunun emeklilik hakkı tanınan kadro ve pozisyonlarına atananlarla, bu kuruluşların özelleştirilmeleri sonucu sermayelerindeki kamu payı % 50’nin altına düşenler ile bunlardan anonim şirkete dönüştürülüp dönüştürülmediğine bakılmaksızın satılan veya devredilenlerde 5434 sayılı Kanuna tabi olarak çalışan personelden isteyenler,

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi (4/c) kapsamında sigortalı sayılacaklar ve haklarında Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır.

Kanunun, 5434 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri başlıklı geçici 4 üncü maddesi uyarınca, Kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde; iştirakçi iken, Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanlar ile Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlar ve bunların dul ve yetimleri hakkında Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun ile mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır.

Ayrıca, Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanuna tabi bir göreve giren ancak, aylığından tam kesenek kesilmeden bu görevinden ayrılan ve Kanunun yürürlük tarihinden sonra yeniden bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında göreve başlayan sigortalılar hakkında da 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılacaktır.

Örnek 1- 27/9/1995 tarihinde 5434 sayılı Kanuna tabi göreve başlayan ve Kanunun yürürlük tarihi olan 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren de bu kapsamdaki görevine devam eden sigortalı hakkında Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde 5434 sayılı Kanunun mülga hükümleri uygulanacaktır.

Örnek 2- 15/4/2006-14/7/2007 tarihleri arasında 5434 sayılı Kanuna tabi görev yaptıktan sonra istifaen görevinden ayrılan, 1/3/2008-30/8/2010 tarihleri arasında Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışan, 12/10/2010 tarihinde ise tekrar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında bir göreve başlayan sigortalı hakkında Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde 5434 sayılı Kanunun mülga hükümleri uygulanacaktır.

Örnek 3- 23/2/2007 tarihinde 5434 sayılı Kanuna tabi göreve başlayan adına emeklilik keseneği ve kurum karşılığı kesilmeden 26/2/2007 tarihinde görevinden ayrılan, Kanunun yürürlüğünden sonra 28/10/2010 tarihinde tekrar Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında bir göreve başlayan sigortalı hakkında Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde 5434 sayılı Kanunun mülga hükümleri uygulanacaktır.

Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanuna tabi hizmeti bulunmayan ve Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmaya başlayanlar hakkında ise 5434 sayılı Kanun ile 2829 sayılı Kanun hükümleri değil, Kanun hükümleri uygulanacaktır.

Örnek 4- 10/10/2008 tarihinde memur olarak göreve başlayan, 18/10/2008 tarihinde istifaen görevinden ayrılan ve 19/9/2010 tarihinde polis memuru olarak tekrar göreve başlayan sigortalı hakkında Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde 5434 sayılı Kanunun mülga hükümleri uygulanacaktır.

Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanuna tabi hizmeti bulunmayan ve Kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalışmaya başlayanlar hakkında ise 5434 sayılı Kanun ile 2829 sayılı Kanun hükümleri değil, Kanun hükümleri uygulanacaktır.

Örnek 5- Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanuna tabi hizmeti bulunmayan ve 15/10/2010 tarihinde ilk defa memur olarak göreve başlayan sigortalı hakkında Kanun hükümleri uygulanacaktır.

(Ek, 3/7/2015 tarihli ve 2015/19 sayılı Genelge) Örnek 6- Muvazzaf askerlik hizmetini 1990 yılında yedek subay olarak yaptıktan sonra 506 sayılı Kanuna tabi çalışan ve 2009 yılında birleştirilmiş hizmet süreleri üzerinden tarafına 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında yaşlılık aylığı bağlanan sigortalı, 18/9/2014 tarihinde memur olarak göreve atanmıştır. Buna göre, 2008 yılı Ekim ayı başından önce yedek subay olarak görev yapmış olan sigortalı hakkında Kanunda aksine bir hüküm bulunmayan hallerde 5434 sayılı Kanunun mülga hükümleri uygulanacaktır.

Yukarıdaki örneklerde yer alan Kanunun yürürlük tarihi ifadesinden 1 Ekim 2008 tarihi kastedilmektedir. (isvesosyalguvenlik.com)