Asgari Ücretten Vergi Kalksa da Maaş Pek Artmaz

Asgari ücretten vergi kesintisinin kalkması zaman zaman gündeme getirilmekte, aynı şekilde asgari ücretten vergi kesilmesi devamlı eleştirilmektedir.

Bu gün de bazı basın yayın organlarında, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne asgari ücretten yapılan vergi kesintisinin kaldırılması için muhalefet partilerinden biri tarafından kanun teklifi verildiği, ancak iktidar partisi tarafından bu teklifin reddedildiği yönünde haberler yer aldı.

Peki asgari ücretten yapılan vergi kesintisi kaldırılırsa ne olur. Gerçekten asgari ücretlinin eline geçen net ücret miktarı artar mı ?

Aylık brüt 2 bin 29 lira 50 kuruş (2.029,50 TL) olan asgari ücretten damga vergisi ve gelir vergisi kesilmektedir. Yapılan damga vergisi kesintisi oranı binde 7.59, gelir vergisi kesintisi ise yüzde 15’dir. Son üç yıldır asgari ücrette önceki yıllara göre daha yüksek artış yapıldığından, Eylül ayından itibaren asgari ücretli üst vergi dilimine girmekte ve gelir vergisi kesintisi yüzde 20’ye çıkmakta, bir sonraki yıla geçince tekrar yüzde 15’e düşmektedir. (Bkz. Aylık Net Asgari Ücretin Hesabı)

Öte yandan asgari geçim indirimi (AGİ) nedeniyle asgari ücretle çalışan kişiye hak ettiği AGİ tutarında vergi iadesi yapılmaktadır. Çalışanların medeni durumlarına göre ödenmesi gereken AGİ tutarları yani yapılması gereken vergi iadesi tutarları Aylık Asgari Geçim İndirimi Tutarları sayfasında yer almaktadır.

Yüzde 15 gelir vergisi kesintisine ve AGİ tutarlarına göre değerlendirme yapacak olursak, şu an asgari ücretten gelir vergisi kesintisinin kaldırılması halinde asgari ücrette meydana gelecek artış aşağıdaki tabloda belirtildiği gibi olacaktır. Eğer damga vergisi kesintisi kalkarsa meydana gelecek artış ise üçüncü sütunda belirtilen tutarda olacaktır.

Tablodan da anlaşılacağı üzere, asgari ücretten vergi kesintisinin kaldırılması halinde en büyük artış bekar işçilerin maaşında meydana gelecek, diğerlerinde artış nispeten daha az olacak, eğer sadece gelir vergisi kesintisi kaldırılıp damga vergisi kesintisi kaldırılmazsa çocuk sayısı fazla olan bazı çalışanların maaşında ise hiç artış olmayacaktır.

Bu nedenle aslında en doğru olanı, asgari ücretle çalışanların eline geçen aylık net ücret tutarlarının artırılmasını sağlayacak düzenlemeler yapılması veya her yıl yapılan asgari ücret artışlarının daha yüksek düzeyde tutulması, asgari ücretin insan onuruna yakışır düzeye çıkarılmasıdır. Aslında 2016 yılında kısmen bu yapılmış, asgari ücret yüzde 30 artırılmış, 2017 ve 2018 yılı asgari ücretlerinde de bu düzeyde olmasa da önceki yıllara oranla daha yüksek artışlar yapılmıştır. Ancak bu defa da işverenler maliyetlerinin artışını ileri sürerek bu artışa tepki göstermişler, bunun üzerine 2016 yılından başlamak üzere Devlet her ay işçi başına 100 TL işverenlere destek vermek zorunda kalmış, bu uygulama 2018 Ekim ayına kadar devam etmiştir, her ay işverenlere sağlanan bu asgari ücret desteği Hazine’den karşılanmıştır. Dolayısıyla bu konu maalesef iki ucu keskin bıçak halini almıştır.

Ayrıca ne yazık ki 2016 yılında net asgari ücret bin 300 TL’ye çıktığı halde çalışanlarına aylık bin TL ücret ödeyen işverenlerin olduğu dönemin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından dile getirilmiştir. Muhtemelen bu uygulamayı şu anda da devam ettiren işverenler bulunmaktadır.