Emekliyken veya hak sahiplerine ölüm (dul) aylığı bağlanması için yetecek kadar sigortalılık süresi, prim gün sayısı varken vefat eden kişinin hak sahiplerine ölüm (dul-yetim) aylığı bağlanmaktadır. Aynı şekilde, eğer imkan varsa ölen kişi adına hizmet borçlanması yaparak da hak sahipleri dul-yetim aylığına hak kazanabilmektedir.

Genel olarak dul – yetim aylığı alma şartları Dul ve Yetim Aylığı Alma Şartları başlıklı yazıda, özel olarak da Emekli Sandığı kapsamında dul yetim aylığı alma şartları Emekli Sandığı Kapsamında Dul – Yetim Aylığı Alma Şartları başlıklı yazıda açıklanmıştır.

Bu yazıda ise ölen eşinin hiçbir sosyal güvencesi olmadığı veya sigortalılık süresi, prim gün sayısı yeterli olmadığı için ölüm (dul) aylığı almaya hak kazanamayan kadınlara sosyal yardım programı çerçevesinde dul aylığı bağlanması için aranan şartlar belirtilmiştir. Benzer ödemeler olan 65 yaş aylığı, engelli aylığı, bakım parası gibi ödemelerden yararlanma şartları da 65 Yaş – Engelli – Bakım Aylığı Alma Şartları başlıklı yazıda belirtilmiştir.

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfından Dul Kadın Maaşı Alma Şartları

Eşi Vefat Etmiş Kadınlara Yönelik Düzenli Nakit Yardım Programı (EVEK), Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fon Kurulu’nun, 25.08.2011 tarihli – 6 sayılı kararı ve 29.12.2011 tarihli – 2011/8 sayılı kararı ile uygun görülerek, 01 Nisan 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu EVEK yardım programı kapsamında haksahibi kadınlara düzenli nakdi ödeme yapılmaktadır. Bu ödeme kamuoyunda dul kadın maaşı olarak bilinmektedir. Bu yardım programı kapsamında yapılan ödemelerin aralıkları ve artış miktarları Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu kararıyla belirlenmektedir.

Bu düzenli nakdi ödeme yardımından:

Son resmi nikâhlı eşi vefat etmiş, hâlihazırda evli olmayan, kendisi ya da içinde bulunduğu hanedeki herhangi bir kişi sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olmayan yani emekli olmayan, sigortalı bir işte çalışmayan, fakir ve muhtaç durumda olduğu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Mütevelli Heyeti kararıyla tespit edilen kadınlar yararlanabilir.

Ayrıca, kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulu sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olmakla veya bu kuruluşlarca aylık veya gelir bağlanmış olmakla birlikte, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fon Kurulunca belirlenecek ölçütlere göre; hane içindeki kişi başına düşen geliri, aylık net asgari ücretin 1/3’ünden (üçte birinden) az olan kişilerden fakir ve muhtaç durumda bulunanlar da söz konusu dul kadın maaşından yararlanabilir. (Bkz. Aylık Net Asgari Ücretin Hesabı)

Bu yardım programından yararlanmak isteyen kadın için herhangi bir yaş şartı aranmaz, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 364 ve devamı maddelerinde düzenlenen nafaka yükümlülüğü şartı aranmaz.

Eşi vefat eden kadın, eşinin ölümünden önce eşiyle resmi olarak boşanmışsa, bu yardım programından yararlanamaz. Koca ile kadın arasında boşanma davası devam ederken, yani mahkeme kararı kesinleşmeden koca vefat etmişse, kadın bu yardım programından faydalanır.

Başvuru yapan kadın, çocuklarından ayrı yaşıyorsa ve sadece onların sağlık güvencelerinden yararlanıyorsa (sağlık provizyonu yakınından dolayı verilmişse), Vakıf Mütevelli Heyeti tarafından muhtaç kabul edilmesi kaydıyla, bu yardım programından faydalanır.

Hükümlü ve tutukluların iaşe ve ibate giderleri 1721 sayılı Hapishane ve Tevkifhanelerin İdaresi Hakkında Kanun kapsamında karşılandığından, hükümlü ve tutuklu olan yani hapiste olan kadınlar bu yardım programından faydalanamaz. Aynı şekilde, huzurevinde kalan kişilerin temel ihtiyaçları huzurevi tarafından karşılandığından dolayı, bu yardım programından huzurevinde kalan kadınlar da faydalandırılamaz.

Bu yardım sadece dul kadınlara yönelik olduğundan, karısı vefat etmiş erkekler de bu yardımdan yararlanamaz.

Başvuru Yeri ve Şekli

Dul kadın maaşı yani Eşi Vefat Etmiş Kadınlara Yönelik Düzenli Nakit Yardım Programı (EVEK) ile ilgili başvurunun, resmi olarak ikamet edilen yani Nüfusta kayıtlı ikamet adresinin olduğu yerdeki Valilik/Kaymakamlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına yapılması gerekir. Başvuru sırasında T.C. kimlik numarası yazılı resmi kimlik, ehliyet veya pasaport dışında herhangi bir belge istenmez.

Başvurunun, eşi vefat eden kadının kendisi tarafından yapılması gerekmekle birlikte, zaruret halinde kendisi adına (ilgili belgeler hak sahibi tarafından doldurulmak şartıyla) 18 yaş üzerindeki herhangi bir yakını tarafından da yapılabilir.

Dul Kadın Maaşının İptali – Durdurulması ve Yeniden Başlatılması

Dul kadın maaşı alan kişinin hanedeki (birlikte oturduğu ailesindeki) muhtaçlık durumunun ortadan kalktığının Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından tespit edilmesi ya da resmi evlilik bağı olmadan fiili olarak birlikte yaşanıldığının sosyal inceleme raporu ile yerinde tespit edilmesi halinde maaş ödemesi iptal edilir.

Bunun dışında Vakıf Mütevelli Heyeti tarafından tespit edilmese de;

1. Haksahibi kadının vefat etmesi,

2. Haksahibi kadının resmi olarak tekrar evlenmesi,

3. Haksahibi kadının ikametini başka Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfının bulunduğu yere taşıması, (1 ay içerisinde yeni vakfa başvuru yapılıp, başvuru kabul edilirse, ödeme kaldığı yerden devam eder),

durumlarının herhangi birisi merkezi sorgulamalar neticesinde tespit edilirse ilgili yardım, Vakıf Mütevelli Heyeti kararı aranmaksızın, Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi tarafından otomatik olarak iptal edilir.

Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi tarafından yardımları otomatik olarak kesilenlerin durumları ortadan kalksa dahi, yardımları Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi tarafından otomatik olarak tekrar başlatılmaz, bunların yeniden başvuru yapması gerekir.

Ayrıca, yukarıda açıklanan durumların dışında;

4. Haksahibi kadının kendisinin sosyal güvenceli olduğu,

5. Haksahibi kadının içinde yaşadığı hanedeki herhangi birisinin sosyal güvenceli olduğu,

durumlarının herhangi birisi merkezi sorgulamalar neticesinde tespit edilirse, ilgili yardım, Vakıf Mütevelli Heyeti  kararı aranmaksızın, Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi tarafından otomatikman geçici olarak durdurulur.

Yapılan merkezi sorgulamalar neticesinde yardımın kesilmesine yol açan 4. ve 5. maddedeki durumların (sosyal güvence durumu) ortadan kalktığının bir yıl içerisinde tekrar tespit edilmesi halinde, yardımı bu geçen süre içerisinde başka herhangi bir sebepten dolayı Vakıf Mütevelli Heyeti tarafından iptal edilmemiş olan haksahiplerine, yeni bir başvuruya gerek kalmaksızın, yardımları tekrar verilmeye devam edilir. Bu durumların (sosyal güvence durumu) ortadan kalktığının bir yıl ve sonrasında tespit edilmesi halinde ise yardım otomatik olarak tekrar başlatılmaz. Bu durumda olanların yeniden başvuruda bulunması gerekir.

Öte yandan yukarıda belirtilen durumlardan hangisinden dolayı kesilmiş olursa olsun fark etmez, dul kadın maaşının tekrar ödenmeye başlanması halinde, kesilen süreye ilişkin geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaz.

Dul Kadın Maaşına Başvuranlara Aşağıdaki Sözleşme İmzalatılır

“EŞİ VEFAT ETMİŞ KADINLARA YÖNELİK DÜZENLİ NAKİT PROGRAMI

İşbu sözleşme ile aşağıda belirtilen, “Eşi Vefat Etmiş Kadınlara Yönelik Düzenli Nakit Programı” kapsamında verilen yardımdan yararlanabilme koşulları konusunda talep sahibi ile ilgili Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (SYDV) arasında mutabakata varılmıştır. Bu sözleşmenin imzalanması, talep sahibine ilgili yardımı kesintisiz alabileceği konusunda herhangi bir taahhüt bahşetmez. Hak sahipliği ancak sözleşmede öngörülen koşullarının taşındığının SYDV tarafından tespit edilmesi ile başlar ve devam ettirilir.

HAKSAHİBİ SÖZLEŞMESİ

Eşi Vefat Etmiş Kadınlara Yönelik Düzenli Nakit Programı başvuru aşamasında vermiş olduğum tüm beyanlarımın doğru olduğunu, talep edildiği takdirde beyanlarımı doğrulayacak her türlü bilgi ve belgeyi ibraz edeceğimi,

Vakıfça, yardım programı kapsamında, hakkımda yapılacak her türlü incelemeyi, araştırmayı; hak sahipliğimin onaylanması halinde belirtmiş olduğum hususlardan herhangi birinin doğru olmadığı ortaya çıkarsa hak sahipliğimin sona erdirileceğini ve hesabımdaki düzenli nakdi yardım parasının geri alınacağını,

Yoksulluk halimin ortadan kalkması, ikametgâhımın değişmesi, sosyal güvenceye sahip olma durumumu en geç bir ay içinde Vakfa bildireceğimi, bu durumda hak sahipliğimin feshedilmesine razı olacağımı; ayrıca program için gereken şartları taşımadığımın tespiti halinde tarafıma yapılan ödemeleri kanuni faiziyle birlikte geri ödeyeceğimi,

 Düzenli nakdi yardım programı kapsamında tarafıma yatırılan yardım tutarlarını hesabıma yatırılma tarihinden itibaren 6 ay içerisinde çekmediğim takdirde yatırılan tutardan vazgeçmiş sayılacağımı ve bu sebepten dolayı geri çekilen tutar üzerinde herhangi bir hak iddia etmeyeceğimi,

Sistem üzerinden aylık yapılan sorgulamalarda muhtaçlık durumumun ortadan kalktığının tespit edilmesi, sosyal inceleme raporu doğrultusunda muhtaçlık durumunun değiştiğinin tespit edilmesi veya tekrar evlenmem durumunda yardımımın iptal edileceğini,

Resmi evlilik bağı olmadan fiili olarak başka biri ile birlikte yaşadığımın sosyal inceleme raporu ile tespiti durumunda yardımın feshedileceğini,

Başvurumun olumlu değerlendirilmesi halinde 2022 sayılı Kanuna göre almış olduğum yaşlı veya özürlü aylığı hakkımdan feragat etmeyi ve GSS’den faydalanabilmek için gelir tespiti yaptırmayı (2022 sayılı Kanuna göre yaşlılık veya özürlü aylığı alan kadınlar için geçerli olup, 2022 sayılı Kanuna göre aldığı aylıktan feragat edenlerden “Feragat dilekçesi” de alınmalıdır)

SYGM, tümüyle kendi takdirinde olmak üzere ve önceden haber vermeksizin, bu sözleşme şartlarını değiştirebilir veya düzeltebilir

Yukarıdaki 8 maddeyi içeren metni okudum/ tarafıma okundu ve kabul ettim.” (isvesosyalguvenlik.com)