6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa uyarınca en önemli işveren sorumluluklarından biri de çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmesidir.

Kanunun 6 ncı maddesinde, işverenin; çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlamak zorunda olduğu, bu eğitimin özellikle;

– İşe başlamadan önce,

– Çalışma yeri veya iş değişikliğinde,

– İş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde

verileceği, eğitimlerin ayrıca değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenileneceği, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanacağı belirtilmiştir.

Çalışanların eğitimleriyle ilgili ayrıntılı bilgi ve açıklamalar, Bütün Yönleriyle Çalışanların Bilgilendirilmesi – İş Güvenliği ve Mesleki Eğitimlerinin Usul ve Esasları, Çalışanların İş Güvenliği Eğitiminde Önemli Değişiklikler Yapıldı başlıklı yazılarda, ayrıntılı mevzuat düzenlemesi ise Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik’te yer almaktadır.

Fiilen İşe Başlamadan Önce Eğitim Verilen İşçilerin Sigorta Girişleri

Öte yandan Kanunun söz konusu hükümleri uyarınca çalışanlara işe başlamadan önce iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmesi zorunlu olduğundan, birçok işyeri çalışan işyerinde işe başlamadan iş sağılığı ve güvenliği eğitimi almasını sağlamaktadır.

İşte burada dikkat edilmesi gereken husus işçinin sigorta girişinin yapılacağı tarihtir. İşçinin sigorta girişi işyerinde fiilen işe başladığı tarihe göre değil eğitime başlama veya fiilen işe başlama tarihlerinden hangisi önce ise o tarihe göre yapılmalıdır. Çünkü 6331 sayılı Kanunun “Çalışanların Eğitimi” başlıklı 17 nci maddesinin yedinci fıkrasında aynen; “Bu madde kapsamında verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir.” hükümlerine yer verilmiştir.

Bu nedenle işçi eğer işyerinde fiilen işe başlamadan eğitime tabi tutulmuşsa bu durumda eğitimin başladığı tarihte işçinin işyerinde işe başladığı kabul edilmeli, sigortalı işe giriş bildirgesinde işe başlama tarihi olarak eğitimin başladığı tarih belirtilmeli, buna göre işçinin sigortalı işe giriş bildirgesi en geç bir gün önceden verilmelidir. Faaliyet konusuna göre sigortalı işe giriş bildirgesi aynı gün verilecek işyerlerinde eğitimin başladığı gün de işe giriş bildirgesi verilebilir. (Bkz. İşkolu Koduna Göre Aynı Gün İşe Giriş Verilebilecek İşyerleri)

Önce Eğitim Verildiği Halde Sigorta Girişi Sonradan Yapılırsa Ne Olur ?

Aksi halde, özellikle iş kazası ve meslek hastalığı ile ilgili incelemeler başta olmak üzere SGK Müfettişleri ve Denetmenleri tarafından yapılan incelemelerde, işçi işyerinde fiilen işe başlamadan önce eğitime katıldığı halde, sigortalı girişi eğitim tarihinden sonra yapıldığı tespit edilen işçilerle ilgili işe giriş tarihleri eğitimin başladığı tarihe doğru geriye çekilmekte, arada kalan günler için ek tahakkuk yapılarak gecikme zammı ve cezasıyla birlikte primi işverenden tahsil edilmekte, ayrıca sigortalı işe giriş bildirgesinin ve ek prim tahakkukuna ait prim belgesinin süresinde verilmemiş olması nedeniyle işverene idari para cezası uygulanmaktadır. (Bkz. İşe Giriş Bildirgesinden Dolayı Hangi Cezalar Uygulanır ?, Prim Belgesinden Dolayı Hangi Cezalar Uygulanır ?) Bu kadarıyla da kalmamakta, aradaki süre için işçinin sigortasız çalıştırıldığı kabul edilerek asgari ücret desteği kesilebileceği gibi, bazı teşviklerin de kesilmesi riski ortaya çıkmaktadır.

Eğitim Süresince İşçi İşyerinde Çalışmış Gibi Ücreti Ödenmelidir

Öte yandan Kanunun söz konusu hükmünün sadece işçinin sigortasının başlatılması konusunda değil, diğer konularda da dikkate alınması gerekir. Çünkü söz konusu fıkra uyarınca, verilen eğitimin maliyetinin işçiye yansıtılmaması, verilen eğitim nedeniyle işçiden herhangi bir ücret kesintisi yapılmaması, işçi işe başladıktan sonra da eğitim aldığı sürelerin çalışma süresinden sayılması ve bu sürelere ait ücretlerin çalışmış gibi işçiye ödenmesi gerekir. Hatta işçiye verilen eğitim haftalık 45 saatlik normal çalışma süresini geçiyorsa, geçen süre için işçiye ayrıca fazla mesai ödenmesi dahi gerekir.

Kanunun söz konusu hükmüne karşılık, işverenin yaptığı eğitim giderlerini işçiden alabileceği istisnai durumlar ise İşverenin Eğitim Giderlerini İşçiden İsteyebileceği Durumlar başlıklı yazıda belirtilmiştir. (isvesosyalguvenlik.com)