4857 sayılı İş Kanununun “Geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları” başlıklı 21 inci maddesinde; işverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işverenin, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorunda olduğu;

İşçiyi başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olduğu,

Ayrıca, kararın kesinleşmesine kadar işçinin çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer haklarının ödeneceği,

belirtilmiştir.

Söz konusu Kanun hükmü uyarıca, iş güvencesi kapsamına giren, geçerli ve haklı bir neden olmaksızın işten çıkarılan işçinin işe iade talebinin kabul edilmesi ve işçinin 10 gün içerisinde işe başlamak için işverene başvurması halinde, işveren eğer bir ay içinde işçiyi işe başlatmazsa işçiye işe başlatmama (iş güvencesi) tazminatı ödemek zorundadır. İşveren işçiyi işe başlatsın veya başlatmasın fark etmez, işçiye ayrıca dört aya kadar boşta geçen süre ücreti ödemek zorundadır. İşe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücretini mahkeme belirleyecektir. (Bkz. Yeni Düzenlemelere Göre İşe İade Süreci, İşe İadede İşçi ve İşverenin Uyması Gereken Kanuni Süreler)

İşe başlatmama ve boşta geçen süre ücretinin nasıl hesaplanacağını ise Bursa Bölge Adliye Mahkemesi, 12. Hukuk Dairesi konuya ilişkin Yargıtay kararlarını da dikkate alarak 06.10.2022 tarihli bir kararında ayrıntılı olarak açıklamıştır. Mahkemenin söz konusu kararına göre;

İş güvencesi (işe başlatmama) tazminatı hesaplanırken, yan ödemeler (yemek, servis, yakacak gibi) ve primler katılmaksızın, işçinin brüt çıplak ücretinin esas alınması gerekmektedir.

Boşta geçen sürenin en çok 4 aylık kısmı içinde ücret dışında, gerçekleşen diğer haklar kavramına, ikramiye, gıda yardımı, yakacak yardımı gibi para ile ölçülebilen haklar dahil edilmelidir. Söz konusu hesaplamaların işçinin belirtilen dönemde işyerinde çalışıyormuş gibi yapılması ve para ile ölçülebilen tüm değerlerin dikkate alınması gerekir. Bununla birlikte işçinin ancak fiili çalışması ile ortaya çıkabilecek olan fazla çalışma ücreti, hafta tatili ile bayram ve genel tatil günlerinde çalışma karşılığı ücret ile satışa bağlı prim gibi ödemelerinin, en çok 4 ay kadar boşta geçen süre içinde ödenmesi gereken diğer haklar kavramında değerlendirilmesi mümkün olmaz. (Yargıtay9.HD. 18.11.2008 gün 2008/ 32727 E, 2008/ 31214 K).

Bunun yanında, işçinin fiilen çalışmadığı dört aylık dönemde servis ile işe götürülüp getirilmesi söz konusu olmayacağından bu halde işçinin pozitif manada bir gelir kaybı olmadığı gibi, tasarruf edemediği yahut malvarlığından eksilen bir miktar da bulunmamaktadır. Bu itibarla işverence sağlanan servis yardımının parasal karşılığının boşta geçen süre ücretine ilave edilmemesi gerekir. (Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 18/05/2021 tarih, 20121/5105 E., 2021/9113 K.).

Dosya içeriğine göre somut uyuşmazlıkta davacı işçi, 05/08/2008- 25/09/2019 tarihleri arasında çalışmıştır. Davacının kıdemi, fesih sebebi gibi olgular dikkate alındığında, işe başlatmama tazminatının beş aylık ücreti tutarında belirlenmesi gerekmekte olup, buna ilişkin hesaplama aşağıdaki şekilde olacaktır.

Davacının dava tarihindeki (bilinen Eylül/2019 bordro ücreti) günlük ücretinin brüt 101,67 TL olması, diğer davalardaki benzer dosyalar ile piyasa rayici dikkate alındığında günlük yemek bedelinin brüt 20,52 TL kabul edilerek, tazminat ve alacaklarının hesaplanmasının gerektiği kabul edilmiştir.

Aylık çıplak brüt ücret : 3.050,10 TL

Yemek (20,52×26): 533,52 TL

Aylık giydirilmiş brüt ücret : 3.583,62 TL

İşe başlatmama tazminatı : 3.050,10 x 5=15.250,50 TL brüt,

Boşta geçen süre alacağı :3.583,62 x 4—14.334,48 TL brüt,

olarak hükmedilmesi (hesaplanması) gerekmektedir. (T.C. Bursa Bölge Adliye Mahkemesi, 12. Hukuk Dairesi – Esas No. 2022/920, Karar No. 2022/1935, Tarihi: 06/10/2022) (isvesosyalguvenlik.com)