4857 sayılı İş Kanununun “Sözleşmenin sona ermesinde izin ücreti” başlıklı 59 uncu maddesinde; “İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücretin, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödeneceği hükmü yer almaktadır.

Ancak maalesef Kanunda yer alan bu hükmü, işçiye yıllık ücretli izin kullandırmak zorunda olmadığı, isterse işçiye yıllık izin kullandırmayarak işçi işten çıktığında veya çıkarıldığında kendisine kullandırılmayan izin sürelerine ait ücretleri ödeyerek bu yükümlülüğünü yerine getirebileceği şeklinde yorumlayan, değerlendiren, dolayısıyla bu kanun hükmünü yanlış yorumlayan veya kötüye kullanan işverenlere rastlanmaktadır.

Oysa İş Kanununun “Yıllık ücretli izne hak kazanma ve izni kullanma dönemi” başlıklı 54 üncü maddesinde; işçinin her hizmet yılına karşılık olan yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanacağı belirtilmiştir. İş Kanununun 103 üncü maddesinde de; Yönetmeliğin esas ve usullerine aykırı olarak izin kullandırmayan veya eksik kullandıran işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için idari para cezası uygulanacağı belirtilmiştir. (Bkz. İş Kanunu İdari Para Cezaları – 4857 Para Cezaları) Aynı şekilde Yargıtay da bir kararında; “Yıllık izinin hangi tarihlerde kullandırılacağı işverenin yönetim hakkı kapsamında olmakla birlikte talep hakkının doğduğu yıl içerisinde izin hakkının kullandırılması gerekir.” ifadesini kullanmıştır. (22. Hukuk Dairesi – 18.03.2014 – 2013/7567 E., 2014/6472 K.)

Dolayısıyla işçi her bir yıllık çalışma süresini doldurarak yıllık ücretli izne hak kazandığında, bir dahaki yıllık izin hakkının doğacağı tarihe kadar, yani bir yıllık süre içerisinde işçinin doğmuş olan o yıllık izninin kullandırılması gerekir.

Çünkü çalışanların yıllık izin hakkı dinlenme hakkı adı altında Anayasa ile güvence altına alınmış, İş Kanununun 53 üncü maddesinde de “Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.” hükmüne yer verilmiştir. İşçinin dinlenmesinin sağlanması için de yıllık iznin süresinde kullandırılması zorunludur.

Ayrıca yasal zorunluluğun ötesinde,

– Çalışanları yorgunluk ve onun beraberinde getireceği dikkatsizlik sonucu uğrayabilecekleri iş kazalarından korumak,

– İşçinin bedensel ve ruhsal olarak iyiliğinin devamını sağlamak,

– İş tatminini artırmak,

– İşçinin sosyal yaşama da katılımını sağlamak,

– İş veriminin azalmasına engel olmak,

– İşin kalitesinin düşmesini önlemek,

gibi bir çok sebeple, işçinin yıllık izin, hafta tatili ve bayram tatili haklarını ve gün içinde ara dinlenmelerini tam olarak kullanabilmesi gerekir.

Aksi halde işçinin fesih hakkı doğar. (Bkz. İzin Kullandırılmaması İşçi İçin Haklı Fesih Sebebidir)

Bazı işverenler tarafından yanlış yorumlanan veya kötüye kullanılan söz konusu 59 uncu maddedeki, iş sözleşmesinin sona ermesi halinde kullandırılmayan yıllık izin sürelerine ait ücretlerin işçiye ödeneceği yönündeki hüküm de aslında; yıllık ücretli izin hakkı doğduktan sonra iznin kullandırılması gereken bir yıllık süre içerisinde iznini kullanmadan işten çıkan veya çıkarılan işçinin hak kaybına uğramasını önlemek için konulmuş bir hükümdür. (isvesosyalguvenlik.com)