4857 sayılı İş Kanunu uyarınca çalışanlara yıllık ücretli izin verilmesi zorunlu olup, bu konudaki ayrıntılı düzenleme Kanunun 53 ila 61 arası maddelerinde ve 03.03.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği’nde yapılmıştır. (Bkz. İşçinin İzin Hakları – Ücretli ve Ücretsiz İzinler – İzin Verilmesi Zorunlu Durumlar – İzin Süreleri başlıklı yazı).

Ancak çalışanlara yıllık ücretli izin kullandırmak kanunen zorunlu olmakla birlikte, uygulamada bu zorunluluğu yerine getirmeyen veya getiremeyen işverenler bulunmaktadır. Bu durumdakiler için İş Kanunun “Sözleşmenin sona ermesinde izin ücreti” 59 uncu maddesi bazı düzenlemeler getirmiştir. Madde uyarınca; İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenmesi gerekmektedir.

Öte yandan 1 yıllık çalışma süresini dolduran her çalışan yıllık ücretli izne hak kazanmakta olup, çalışan izne hak kazandıktan sonra bir yıl içerisinde işverenin bu izni kullandırma zorunluluğu/hakkı bulunmaktadır. Dolayısıyla bu düzenleme aslında, izne hak kazandıktan sonra bir yıl içerisinde iznini kullanmadan işten ayrılan veya hayatını kaybedenlerle ilgili bir düzenlemedir. Çünkü çalışanın izin hakkı doğduktan sonra bir yıl içerisinde işveren bu izni kullandırmazsa, bir yıl sonra çalışanın tekrar yeni bir izin hakkı doğacak, bu sefer çalışanın iki yıllık izin hakkı oluşacaktır. Bu nedenle, Kanun işverene çalışanın iznini biriktirme hakkı vermemiştir, hak doğduktan sonra yıl içerisinde kullandırılması zorunludur. Bu zorunluluğa uyulmaması halinde de birden fazla yıla ait iznini kullanmamış olan çalışanlar da işten ayrıldığında, kullanmadıkları tüm yıllık izin haklarına ait ücretlerini söz konusu 59 uncu maddeye istinaden işverenden alacaklardır, işveren de bunu çalışanın son ücreti üzerinden ödemek zorundadır.

Burada, çalışanın kullanmadığı yıllık izne ait ücretini çalışıyorken işverenden isteyip isteyemeyeceği, işverenin de ödemek zorunda olup olmadığı sorusu akla gelmektedir. Ancak söz konusu 59 uncu madde hükmünden, bu ücretin iş sözleşmesi sona erdikten sonra ödenmesi gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır. Aynı şekilde ödenmeyen yıllık izin ücreti için zamanaşımı da sözleşmenin feshinden itibaren işlemeye başlar.

Yargıtay 7. Hukuk Dairesi de konuya ilişkin kararında, kullanılmayan yıllık izin hakkının ücrete dönüşmesi için iş sözleşmesinin feshinin şart olduğu, sözleşmenin sona erme şeklinin ve haklı nedene dayanıp dayanmadığının ise önemi bulunmadığını belirtmiştir (Esas No. 2013/15465 Karar No. 2014/506 Tarihi: 16.01.2014). . Yani işveren çalışanı kusuru nedeniyle işten çıkarmış olsa bile kullandırmadığı yıllık izinlerine ait ücreti çalışana ödemek zorundadır.

Öte yandan, bu durum sadece yıllık izin için geçerli olup, işverenin hafta tatili, genel tatil, bayram tatili gibi çalışana kullandırmadığı izin günleri için ödemesi gereken ücret ise bu kapsamda değildir (Bkz. İşveren Hangi İzinlerde İşçiye Ücret Ödemek Zorundadır ? başlıklı yazı), çünkü bu ücretlerin diğer ücret alacakları gibi süresinde ödenmesi zorunludur. (isvesosyalguvenlik.com)