Memuriyet dışında sigortalı olarak geçirilmiş olan çalışma sürelerinin bir kısmı, belirli şartlarla, belirli durumlarda memuriyette de dikkate alınmakta olup, hangi hal ve durumlarda memuriyet dışındaki çalışma sürelerinin ne kadarının dikkate alınacağı aşağıda belirtilmiştir.

1- Kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde dikkate alınması

2- Yıllık ücretli izin uygulamasında dikkate alınması

3- Üst kademelere atanmada aranan hizmet yılının hesabında dikkate alınması

4- Emeklilikte dikkate alınması

5- Emekli ikramiyesinde dikkate alınması

1- Memuriyet Dışındaki Çalışma Sürelerinin Kazanılmış Hak Aylık Derece ve Kademesinde Dikkate Alınacağı Durumlar

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Tesis edilen sınıflar” başlıklı 36 ncı maddesinde, aşağıda belirtilen 12 hizmet sınıfı yer almaktadır;

I – Genel İdare Hizmetleri Sınıfı

II – Teknik Hizmetler Sınıfı

III – Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı

IV – Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfı

V – Avukatlık Hizmetleri Sınıfı

VI – Din Hizmetleri Sınıfı

VII – Emniyet Hizmetleri Sınıfı

VIII – Jandarma Hizmetleri Sınıfı

IX – Sahil Güvenlik Hizmetleri Sınıfı

X – Yardımcı Hizmetler Sınıfı

XI – Mülki İdare Amirliği Hizmetleri Sınıfı

XII – Milli İstihbarat Hizmetleri Sınıfı

Söz konusu 36 ncı maddenin “Ortak Hükümler” başlıklı bölümünün (C) fıkrasında, memuriyet dışında serbest olarak çalışılan veya resmi ya da özel sektörde geçen sürelerin bir kısmının; sadece Teknik Hizmetler Sınıfı, Sağlık Hizmetleri ve Yardımcı Sağlık Hizmetleri Sınıfı, Avukatlık Hizmetleri Sınıfında çalışan memurlar ile Milli Eğitim Bakanlığı kadroları ve basınla ilgili kadrolarda çalışan memurlar için kazanılmış hak aylık derece ve kademesinde dikkate alınacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla bunun dışındaki sınıflarda çalışan memurlar için memuriyet dışında geçen süreler dikkate alınmamaktadır.

Örneğin; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Aile – Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına gönderdiği bir yazıda; Büyükşehir Belediyesinde 4857 sayılı İş Kanununa tabi olarak geçmiş 25 yıl hizmeti bulunan ve daha sonra özel kalem müdürü kadrosuna atanan personelin, Büyükşehir Belediyesi bünyesindeki daire başkanı kadrosuna atanabilmesi için işçilik hizmetlerinin değerlendirilip değerlendirilemeyeceğini sormuştur. Aile – Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı 29.09.2020 tarihli cevap yazısında; 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesinin “Ortak Hükümler” bölümünün (C) fıkrasını gerekçe göstererek, resmi kurumlar da dahi olsa 4857 sayılı İş Kanununa tabi olarak işçilikte geçen sürelerin, Genel İdare Hizmetleri sınıfına ait daire başkanı kadrosuna atanmada değerlendirilmesinin mümkün bulunmadığını belirtmiştir. (T.C. AİLE, ÇALIŞMA VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI Çalışma Genel Müdürlüğünün 29.09.2020 tarihli ve E-64913683-045.02-2164666 sayılı yazısı)

657 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin Ortak Hükümler başlıklı bölümünde yer alan söz konusu (C) fıkrasına göre, memuriyet dışında geçen sürelerin hangi şartlarla ne kadarının memuriyette dikkate alınacağı aşağıda belirtilmiştir.

• Teknik hizmetler sınıfına girenlerden memurluğa girmeden önce yurt içinde veya yurt dışında mesleklerini serbest olarak veya resmi ya da özel müesseselerde ifa edenlerle memuriyetten ayrıldıktan sonra bu işlerde çalışarak yeniden memuriyete girmek isteyenlerin teknik hizmetlerde geçen süresinden bu kanun ve bu kanunun 87 nci maddesinde sözü edilen kurumlarda geçen sürenin tamamı ve geri kalan sürenin 3/4’ü memuriyette geçmiş sayılarak bu süreler her yılı bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.
• Sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfına girenlerden memurluğa girmeden önce yurt içinde veya yurt dışında mesleklerini serbest olarak veya resmi ya da özel kurumlarda yapanlarla, memurluktan ayrıldıktan sonra bu işlerde çalışarak yeniden memurluğa girmek isteyenlerin sağlık hizmetlerinde geçen süresinden, bu kanun ve bu kanunun 87 nci maddesinde sözü edilen kurumlarda geçen süreleri ile 196 ncı maddede belirtilen şekilde tespit edilecek mahrumiyet bölgelerinde en az 3 yıl çalışanların veya çalışacak olanların sürelerinin tamamı ve geri kalan sürelerinin 3/4 ü toplamı memurlukta geçmiş sayılarak bu sürelerin her yılı için bir kademe ilerlemesi ve her üç yılı için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.
• Avukatlık hizmetleri sınıfına girenlerin memuriyete girmeden önce veya memurluktan ayrılarak avukatlıkla geçirdikleri sürelerin 3/4 ü memuriyette geçmiş sayılarak, bu sürelerin her yılı bir kademe ilerlemesine ve her üç yılı bir derece yükselmesine esas olacak şekilde değerlendirilir.
• Basın Kartları Yönetmeliğine göre, basın kartına sahip olmak suretiyle gazetecilik yaparak memurluğa girenlerin; meslekleriyle ilgili görevlerde istihdam edilmeleri şartiyle, fiilen gazetecilik yaparak geçirdikleri sürenin 3/4’ü fiilen memuriyette geçmiş sayılarak, bu sürenin her yılı bir kademe ilerlemesi ve her üç yılı bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.
• Özel okullarda öğretmenlik veya yöneticilik yaptıktan sonra Milli Eğitim Bakanlığı emrinde memuriyet kabul edenlerin, özel okullarda geçen hizmet sürelerinin 2/3’ünün her yılı bir kademe ilerlemesine ve her üç yılı bir derece yükselmesine esas olacak şekilde değerlendirilir.
• Yukarıdaki fıkralara göre, değerlendirilecek hizmet süresinden sadece özel sektörde geçen süre 12 yılı geçemez. Ancak, T. C. Emekli Sandığı ve Sosyal Sigortalar kanunlarına tabi görevlerde bulunmuş olanların kazanılmış hakları saklıdır.
• Yapılacak intibak neticesinde ilgililerin girecekleri dereceler öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri derecenin son kademe aylığını geçemez.
• 647 sayılı Kanunun 4 üncü (4/B) ve 237 nci maddesinin (e) fıkrasına göre sözleşme ile istihdam edilenlerin, memuriyete geçirilmeleri halinde, sözleşmeli olarak geçirdikleri hizmet süreleri, her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir. 237 nci maddenin (e) fıkrası kapsamına 30/9/1960 tarihli ve 91 sayılı Kanunun 17 ve 19 uncu maddeleri, 12/10/1960 tarihli ve 99 sayılı Kanunun 1 inci maddesi, 933 sayılı Kanunun 4 ve 8 inci maddeleri kapsamında sözleşmeli olarak çalışanlar girmektedir.
• 2834 ve 2836 sayılı kanunlara göre kurulmuş olan Tarım Kredi ve Tarım Satış Kooperatiflerinde çalışanlardan sonradan memuriyete girenlerin, bu kooperatiflerde geçen hizmetlerinin 12 yılı geçmemek üzere her yılı için bir kademe ilerlemesi ve her üç yılı için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.
• 657 sayılı Kanunun 108 inci maddesinin (B) fıkrası uyarınca kullanılan aylıksız izin (ücretsiz izin) süreleri, her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir. Söz konusu (B) fıkrası kapsamına; doğum yapan memura, 104 üncü madde uyarınca verilen doğum sonrası analık izni süresinin veya aynı maddenin (F) fıkrası uyarınca verilen izin süresinin bitiminden; eşi doğum yapan memura ise, doğum tarihinden itibaren istekleri üzerine yirmidört aya kadar verilen aylıksız izin (ücretsiz izin) süreleri girmektedir.

2- Memuriyet Dışındaki Çalışma Sürelerinin Yıllık Ücretli İzin Uygulamasında Dikkate Alınması

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Yıllık izin” başlıklı 102 nci maddesinde; Devlet memurlarının yıllık izin süresinin, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (on yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gün olduğu, zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün (yol izni) eklenebileceği belirtilmiştir.

Memurun 30 gün yıllık izne hak kazanabilmesi için gerekli olan 10 yıllık hizmet süresinin hesabında, memuriyet dışında geçen hangi sürelerin dikkate alınacağı ise  Danıştay Onikinci Dairesince verilen 26.11.1998 tarihli ve Esas No:1995/11088, Karar No:1998/2881 sayılı Karar ile  Danıştay Onikinci Dairesince verilen 26.11.1998 tarihli ve Esas No:1995/11088, Karar No:1998/2881 sayılı Karar doğrultusunda hazırlanmış olan154 Seri No’lu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinde açıklığa kavuşturulmuştur.

Söz konusu Tebliğ hükümlerine göre yıllık izin sürelerinin hesabında;

• Hangi statüde olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmet sürelerinin,
• Kamu kurum ve kuruluşlarında geçmese dahi Devlet memurlarının kazanılmış hak aylıklarında değerlendirilen hizmet sürelerinin

dikkate alınması gerekmektedir.

Dolayısıyla devlet memurlarının kazanılmış hak aylıklarında değerlendirilen hizmet süreleri dışında kalan hizmet süreleri Devlet memurunun yıllık izninin hesabında dikkate alınmaz. Örneğin DANIŞTAY 12. Daire konuya ilişkin bir kararında; özel şahsa ait bir fabrikada işçi statüsünde geçen hizmet süresinin memurun yıllık izin süresinin hesabında dikkate alınmayacağı yönündeki idare mahkemesi kararını yerinde bularak onaylamıştır. (DANIŞTAY 12. Daire – 1995/4297 E, 1998/2646 K, Karar Tarihi: 5.11.1998)

Devlet memurlarının kazanılmış hak aylıklarında hangi hizmet sürelerinin esas alınacağı ise 657 sayılı Kanunun 36/C maddesinde düzenlenmiş olup, bu konudaki ayrıntılı açıklama yukarıda yer almaktadır. (1- Memuriyet Dışındaki Çalışma Sürelerinin Kazanılmış Hak Aylık Derece ve Kademesinde Dikkate Alınacağı Durumlar başlıklı bölüm)

3- Memuriyet Dışındaki Çalışma Sürelerinin Üst Kademelere Atanmada Aranan Hizmet Yılının Hesabında Dikkate Alınması (İlk Dört Dereceye Yapılacak Atamalarda Dikkate Alınması)

Memurun üst kadrolara atanması için aranan hizmet yılının hesabında;

• Kamu kurumlarında işçi olarak geçen hizmet sürelerinin tamamı,
• Özel sektörde ise yükseköğrenim gördükten sonra geçirilen hizmet sürelerinin, altı (6) yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınır. Bunun dayanağını, 657 sayılı Kanunun “Derece yükselmesinin usul ve şartları” başlıklı 68 inci maddesinin (B) fıkrası (68/B maddesi) oluşturmaktadır. Söz konusu fıkra metni aşağıda yer almaktadır.

Memurlar.Net’de konuya ilişkin olarak yayımlanmış olan bir yazıda benzer şekilde açıklamaya yer verilmiştir. (Bkz. İşçilik Süreleri, Memurlukta Nasıl Değerlendirilir ?)

657/68-B: Dört yıldan az süreli yükseköğrenim görenler için bu sürelere iki yıl ilave edilir. Bu sürelerin hesabında; 8/6/1984 tarihli ve 217 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesi kapsamına dâhil kurumlarda fiilen çalışılan süreler ile Yasama Organı Üyeliğinde, belediye başkanlığında, belediye ve il genel meclisi üyeliğinde, kanunlarla kurulan fonlarda, muvazzaf askerlikte, okul devresi dâhil yedek astsubaylık ve yedek subaylıkta ve uluslararası kuruluşlarda geçen sürelerin tamamı ile yükseköğrenim gördükten sonra özel kurumlarda veya serbest olarak çalıştıkları sürenin; Başbakanlık ve bakanlıkların bağlı ve ilgili kuruluşlarının müsteşar ve müsteşar yardımcıları ile en üst yönetici konumundaki genel müdür ve başkan kadrolarına atanacaklar için tamamı, diğer kadrolara atanacaklar için altı yılı geçmemek üzere dörtte üçü dikkate alınır.

4- Memuriyet Dışındaki Çalışma Sürelerinin Emeklilikte Dikkate Alınması

Hizmet birleştirmesi uygulaması çerçevesinde, memuriyetten dolayı emekli olacak kişinin memuriyet dışındaki sigortalı hizmetlerinin tamamı emekliliğe esas hizmet süresinin hesabında dikkate alınmaktadır.

Ayrıca 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı hizmetleri bulunanların emeklilik için doldurmaları gereken yaşlarının tespitinde, 23 Mayıs 2002 tarihinden önceki tüm sigortalı hizmet sürelerinin (prim günlerinin) toplamı dikkate alınarak memurun emeklilik için doldurması gereken yaş tespit edilmektedir. (Bkz. Emeklilikte Yaş ve Prim Gün Şartı Nasıl Belirlenir ?)

5- Memuriyet Dışındaki Çalışma Sürelerinin Emekli İkramiyesinde Dikkate Alınması

Öncelikle belirtmek gerekir ki işçilikte geçen hizmet süreleri için kıdem tazminatı, memurlukta geçen hizmet süreleri içinse emekli ikramiyesi ödenmektedir. 1479 sayılı eski İş Kanununun yürürlükteki tek maddesi olan kıdem tazminatıyla ilgili 14 üncü maddesinde, hangi hal ve durumlarda işten çıkan veya çıkarılan işçinin kıdem tazminatı alabileceği belirtilmiş olup, söz konusu madde ve Yargıtay kararlarına göre memuriyete geçmek için çalıştığı işinden ayrılan yani istifa eden işçi kıdem tazminatı alamaz. (Bkz. Memuriyete Geçmek İçin İşten Ayrılan İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir mi ?)

Dolayısıyla memuriyet dışında işçi olarak geçirilen süreler için işçi hak etmişse sadece kıdem tazminatı alabilir, memurlukta geçen hizmet süresi nedeniyle alacağı emekli ikramiyesine memuriyet dışında işçi olarak geçen çalışma süreleri etki etmez.

Ancak Memurlar.Net; konuyla ilgili bir soruya verdiği cevapta, herhangi bir kamu kurum veya kuruluşunda işçi olarak çalışıyorken aynı kurumda memurluğa geçen ve işçi olarak çalıştığı süreye ait kıdem tazminatı kendisine ödenmemiş olan memura, ileride emekli olacağı zaman emekli ikramiyesi ödenirken işçilikte geçen hizmet süresinin de dikkate alınması gerektiği yönünde görüş belirtmiştir. (Bkz. İşçi iken istifa edip memurluğa geçen işçilik sürelerine ikramiye alabilir mi?) (isvesosyalguvenlik.com)