Emekli olmak yani yaşlılık aylığı alabilmek için gerekli şartlar yaş, bazı durumlarda 4/1-a (SSK) sigortalıları için sigortalılık süresi ve tabii ki en önemlisi prim gün sayısıdır.

Prim gün sayısı şartı da sigortalı olarak çalışarak ya da değişik statülerde sigortalı olup Sosyal Güvenlik Kurumuna her ay düzenli sigorta primi ödeyerek tamamlanmaktadır. Emeklilik için gerekli prim gününün tamamlanmasında bir diğer seçenek ise hizmet borçlanması yapmaktır. Hizmet borçlanmalarının başında da askerlik borçlanması, yurt dışı borçlanması ve doğum borçlanması. Hatta bu hizmet borçlanmaları sadece prim gününü artırmakla kalmamakta, sigorta başlangıcından önceki sürelerin borçlanılması halinde emeklilik yaşının dahi düşmesine yol açabilmektedir. (Bkz. Hizmet Borçlanması – Borçlanma Yapılabilecek Hal ve Durumlar, Son Düzenlemelere Göre Bütün Ayrıntılarıyla Doğum Borçlanması, Sosyal Güvenlik Açısından Hizmet Borçlanmaların Emekliliğe Etkisi)

Öte yandan yurt dışı hizmet borçlanması konusunda bazı düzenlemeler yapılmış ve yurt dışı borçlanma yoluyla emeklilik kolaylaştırılmıştı. Örneğin; yurt dışı borçlanma primi döviz üzerinden ödeniyorken Türk Lirası üzerinden ödeme imkanı getirilmiş, yurt dışı borçlanma ile emekli olacaklar için yurda kesin dönüş yapma şartı aranıyorken bu şart esnetilmiş (Bkz. Yurt Dışı Borçlanma İle Emeklilikte Yurda Kesin Dönmüş Olma Şart mıdır ?), mavi kartlılara yurt dışı borçlanması yapma imkanı ve yurt dışı borçlanmalarında sigortalılık başlangıcı konusunda lehe düzenleme getirilmişti. (Bkz. Doğum ve Yurt Dışı Borçlanmasında Neler Değişti ?)

Ancak son yıllarda yurt dışı borçlanma ile emekliliğin bu kadar çok kolay olması sık sık eleştirilere konu oluyordu. Bu eleştiriler ve sosyal güvenlik açıklarının artması nedeniyle, yurt dışı borçlanma yoluyla emeklilik zorlaştırılacak gibi görünüyor.

Çünkü 8 Temmuz 2019 tarihinde Türkiye Millet Meclisine sunulan Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifinde 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunda da değişiklik yapacak bazı düzenlemelere yer verildi. Söz konusu düzenlemenin gerekçelerinde de yurt dışı borçlanması yapmak suretiyle aylık bağlanan sigortalıların, borçlanma karşılığı ödemiş oldukları tutarları çok kısa sürede emekli aylığı olarak geri almalarının Sosyal Güvenlik Kurumunun aktüeryal dengesini olumsuz etkilediği, nimet/külfet dengesi göz önüne alınarak borçlanma oranının yükseltildiği belirtildi.

İşte Yapılacak Düzenlemeler

Not: Söz konusu Torba Yasa 7186 kanun numarası ile 19 Temmuz 2019 tarihli Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanmış olup, yeni düzenlemeler 1 Ağustos 2019 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Eğer söz konusu Torba Kanun Teklifinde yer alan düzenlemeler aynen yasalaşırsa;

• Şu an yüzde 32 üzerinden alınan yurt dışı hizmet borçlanması primi yüzde 45 olacak. (Bkz. Hizmet Borçlanması Yapacakların Ödeyeceği Prim Tutarları, Hizmet Borçlanması Primi Nasıl Hesaplanır ?)

• Yurt dışı hizmet borçlanması kapsamında ödenen primler, 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilecek. Şu anki düzenlemeye göre borçlanma yapan kişinin Türkiye’de sigortalılığı varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline göre, sigortalılığı yoksa 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilmektedir. Örneğin kişinin Türkiye’deki son sigortalılığı 4/1-a (SSK) kapsamında ise ödediği borçlanma primi de 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalılık olarak değerlendirilmekte, eğer Türkiye’de sigortalılığı hiç yoksa veya son sigortalılığı 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında ise kişi 4/1-a (SSK) kapsamında kısa bir süre sigortalı olduktan sonra borçlanma yaparak yine borçlanma priminin bu kapsamda değerlendirilmesini sağlamakta, dolayısıyla SSK şartlarında daha erken emekli olma imkanı elde edebilmektedir. (Bkz. Statü ve Çalışma Şekillerine Göre Dönemler İtibariyle Emeklilik Şartları)

• Türkiye’deki sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki sürelerin borçlandırılması halinde bu süreler 5510 sayılı Kanunun 41 inci maddesinde yer alan hükümler esas alınarak Türkiye’deki sigortalılık başlangıç tarihinden, Türkiye’de sigortalılık yok ise borçlanma tutarının tamamen ödendiği tarihten geriye götürülen sürelere ait ilgili aylara mal edilecek. Şu an yürürlükte olan düzenlemeye göre yurt dışı borçlanmalarda sigortalılık başlangıç tarihi Yurt Dışı Çalışmalarında Sigortalılık Başlangıcı başlıklı yazıda açıklandığı şekilde belirleniyor.

Kanun Geriye Yürümeyecek

Söz konusu Torba Yasa ile yapılacak düzenlemeler, düzenlemelerin Meclis’te kanunlaşıp Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten önce yurt dışında geçen sürelerini borçlanma talebinde bulunanlardan tahakkuk ettirilen borçlarını yasal süresi içinde ödeyenleri etkilemeyecek, yani bunlar primlerini yüzde 32 üzerinden ödeyecekler ve Türkiye’de sigortalılığı olanların ödediği primler son sigortalılıkları hangi statüde ise o statüde değerlendirilecek. (isvesosyalguvenlik.com)