2017 yılında yapılan yasal düzenleme gereği, kadroya geçen taşeron işçilerden emeklilik hakkı kazananları çalıştıkları kurumlar işten çıkarıyordu. Ancak EYT düzenlemesinin hayata geçmesiyle birlikte çok sayıda taşeron işçi emekliliğe hak kazanacağı için, 7438 sayılı EYT Kanunuyla yapılan düzenlemeyle söz konusu uygulamaya son verildi.

Bu hususu EYT Emeklilik Şartları Nihayet Belli Oldu – İşte Tüm Ayrıntılar başlıklı yazıda belirtmiştik.

İşveren Emekliliğe Hak Kazanan İşçiyi İşten Çıkarabilir mi ?

Taşerondan kadroya geçen işçilerle ilgili sorun halledildi. Peki özel sektörde çalışan ve EYT düzenlemesiyle emeklilik hakkı kazanan işçiler için durum nedir, işveren emekliliğe hak kazanan işçisini işten çıkarabilir mi ?

İşverene işçisini işten çıkarma yani fesih hakkı veren hal ve durumlar (haklı nedenler) 4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesinde belirtilmiştir. (Bkz. İşçi ve İşverene İş Sözleşmesini Derhal Fesih Hakkı Veren Durumlar) 30 veya daha fazla çalışanı olduğu için iş güvencesi kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçiyi işten çıkarma yani fesih hakkı veren geçerli sebepler de İş Kanununun 18 inci maddesinde belirtilmiştir. (Bkz. İşçinin İşten Çıkarılabilmesi İçin Geçerli Sebep Sayılacak Haller)

Gerek 18 inci maddede, gerekse 25 inci maddede, işçinin emekliliğe hak kazanmış olması işverene fesih hakkı veren sebepler arasında sayılmamıştır. Dolayısıyla işveren işçisinin emekliliğe hak kazandığını gerekçe göstererek iş akdini feshedemez.

Eğer toplu iş sözleşmesinde veya işçi ile işveren arasında yapılan bireysel iş sözleşmesinde emekliliğe hak kazanacak işçinin işten çıkarılacağına dair bir hüküm varsa, işveren o zaman emekliliğe hak kazanan işçisini işten çıkarabilir. Ancak bu durumda da işveren eşit davranma borcu, ayrımcılık yasağı gereği objektif davranmak, her işçisi için aynı uygulamayı yapmak zorundadır. (Bkz. İşveren İşçiyi İşten Çıkarırken de Eşitlik İlkesine Uymak Zorunda) Eğer işveren bu konuda objektif davranmıyorsa, ayrımcılık yapıyorsa, bu durumda emekliliği geldiği için işten çıkarılan işçi eğer iş güvencesi kapsamına giriyorsa işe iade talebiyle, iş güvencesi kapsamına girmiyorsa kötü niyet tazminatı talebiyle önce arabulucuya başvurabilir, sonra da sonucuna göre iş mahkemesinde dava açabilir, ayrıca işverenden ihbar tazminatı ve en az bir yıllık çalışma süresini doldurduysa kıdem tazminatı isteyebilir. Nitekim emekliliği geldiği için işten çıkarılan işçilerin açtığı davalarda, işverenin bu uygulamayı tüm işçiler için yapmadığı, objektif davranmadığı tespit edilirse, mahkeme işçinin işe iadesine karar vermektedir. (Bkz. Yeni Düzenlemelere Göre İşe İade Süreci, Kötüniyet Tazminatı Nedir – Kimler Alabilir ?)

İstinaf Mahkemesinin Konuya Bakışı

1 Ocak 2018 tarihinden geçerli olmak üzere işe iade davalarında Yargıtaya itiraz yolu kapanmış ve bu konuda son kararı Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf Mahkemesi) vermekte olup, KAYSERİ BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 7. HUKUK DAİRESİ’nin konuya ilişkin 01/11/2022 tarihli Kararının ilgili kısmı aynen aşağıda yer almaktadır;

“4857 sayılı İş Kanunu’nun 20/2 maddesinde açıkça, feshin geçerli nedenlere dayandığının ispat yükü davalı işverene verilmiştir. İşveren ispat yükünü yerine getirirken, öncelikle feshin biçimsel koşullarına uyduğunu, daha sonra içerik yönünden fesih nedenlerinin geçerli (veya haklı) olduğunu kanıtlayacaktır.

Somut olayda; davacının çalışma süresi 04/11/1996-30/03/2021 tarihleri arasında olup, emeklilik(08) kodu ile çıkış bildirgesi verilmiştir. Fesihten itibaren zorunlu arabuluculuk aşaması ile sonrasında davanın hak düşürücü süre içinde açıldığı ve davacının iş güvencesi hükümlerinden yararlandığı anlaşılmıştır. İlk derece mahkemesi kararını gerekçesinde; emekliliği gelen işçilerin iş sözleşmelerinin fesih edilmelerine ilişkin yönetim kurulu kararının eşit – objektif olarak uygulanmadığını, fesih sebebinin açık – kesin olarak belirtilmediğini, davacı ile aynı statüde bulunup emekliliği gelmesine rağmen çalışmaya devam edenlerin bulunduğunu belirtilmiştir. Dairemizden geçen 2022/1466 – 1560, 2022/611 – 753 Esas – Karar sayılı ilamlarında benzer gerekçeler ile işe iadeye yönelik verilen kararlar hukuka uygun bulunmuştur. Bu durumda, işe iadeye yönelik verilen karar dosya kapsamına uygun olup, istinaf sebepleri yerinde görülmemiştir.” (Esas No. 2022/1758, Karar No. 2022/2081, Tarihi: 01/11/2022)

Emeklilik Nedeniyle İşçi Kendisi İşten Çıkarsa Durum Ne Olur ?

Şu an yürürlükte olan SGK mevzuatına göre, emekliliğe hak kazanan işçinin işten ayrıldıktan sonra, yani çalıştığı işyerinden veya işyerlerinden sigorta çıkışı verildikten sonra emeklilik başvurusu yapması gerekiyor. (Bkz. Emeklilik Başvurusu İçin İşten Ayrılmak / Sigorta Çıkışı Vermek Gerekir mi ?) Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçi kendi isteğiyle/talebiyle işten ayrıldığından, dolayısıyla işverenle arasında iş sözleşmesi sona ermiş olacağından, eğer toplu iş sözleşmesinde veya işçiyle işveren arasında yapılan bireysel iş sözleşmesinde aksine bir hüküm yoksa, işveren bu işçiyi tekrar işe almak, çalıştırmaya devam etmek zorunda değildir. İşçinin işyerinde tekrar çalışmaya başlaması işverenle anlaşmasına bağlı bir durumdur. Eğer anlaşırlarsa yeni bir iş sözleşmesi kurulmuş olur. (isvesosyalguvenlik.com)