Aylardır emekliliği bekleyen yaklaşık 5 – 6 milyon kişinin en önemli gündem maddesi olan emeklilikte yaşan takılanlar (EYT) ile ilgili Kanun Teklifi dün Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunuldu ve nihayet düzenlemenin ayrıntıları netleşti.

Eğer Meclis komisyonları ve Genel Kurulda, söz konusu kanun teklifinde yer alan hükümlerde herhangi bir değişiklik yapılmazsa EYT aşağıdaki şartlarla uygulanacak. Söz konusu kanun teklifinin metni yazının sonunda yer aynen almaktadır.

Sigorta Başlangıcı 8 Eylül 1999 veya Öncesi Olanlar EYT’den Yararlanabilecek

Sigorta başlangıç yani ilk sigorta giriş tarihi 8 Eylül 1999 veya öncesi olanların EYT kapsamına gireceği zaten biliniyordu. Ancak düzenleme ile sigorta başlangıç tarihi sadece 8 Eylül 1999 öncesi olanlar değil, başlangıcı 8 Eylül 1999 olanlar da EYT kapsamına alınıyor.

Sadece Yaş Şartı Kaldırılacak – Sigortalılık Süresi ve Prim Günü Şartları Değişmiyor

Kademeli emeklilik sistemindeki sadece yaş şartı kaldırılıyor, prim günü ve sigortalılık süresi şartı aynen devam edecek, yaş dışındaki şartları tamamlayanlar emekli olabilecek.

Dolayısıyla;

– Emekli Sandığı, Bağ-Kur ve Tarım Bağ-Kur şartlarında emeklilik için kadınlarda en az 20 tam yıl (7200 gün), erkeklerde en az 25 yıl tam yıl (9000 gün),

– SSK şartlarında emeklilik için kadınlarda en az 20 yıl, erkeklerde en az 25 yıl sigortalılık süresi, ayrıca sigorta başlangıç tarihine göre kademeli geçişteki prim gün sayısının tamamlanmış olması,

şartı aranacak.

SSK Şartlarında Emeklilikte Prim Gününün 5 Bin Günle Sabitlenmesi Söz Konusu Değil

8 Eylül 1999 tarihinden önce yürürlükte olan 506 sayılı Kanun hükümlerine göre SSK şartlarında kadın ve erkeklerin emekliliği için en az 5000 (beş bin) gün şartı uygulanıyordu, daha sonra getirilen kademeli geçiş sistemi ile sigorta başlangıç tarihine bağlı olarak prim gün sayısı şartı 5.975 güne kadar çıkarılmıştı. EYT düzenlemesiyle SSK şartlarında emeklilik için gerekli prim gün sayısının eskiden olduğu gibi 5.000 günle sabitleneceği yönünde bir beklenti vardı, ancak EYT Kanun Teklifinde böyle bir düzenlemeye yer verilmedi. Dolayısıyla kademeli geçişteki prim gün sayısı şartı aynen aranacak. (Bkz. Emeklilik Kademeli Geçiş Süreleri-Emeklilik Şartları)

SSK Kapsamında 3600 Gün – Bağ-Kur Kapsamında 5400 Günle Emeklilikte Yaş Şartı Değişmeyecek

8 Eylül 1999 tarihinden önce yürürlükte olan mevzuata göre SSK şartlarında 3600 günle emeklilik için kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş şartı; Bağ-Kur şartlarında 5400 günle kısmi emeklilik için de aynı şekilde kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş şartı aranıyordu. Daha sonra bu konuda da emeklilik yaşı yükseltilmişti. Beklentilerden biri de EYT düzenlemesiyle SSK şartlarında 3600 gün, Bağ-Kur şartlarında 5400 günle emeklilikte yaş şartının eskiden olduğu gibi kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş olarak sabitlenmesi yönündeydi. Ancak EYT düzenlemesi bu konuda da herhangi bir değişiklik içermiyor, dolayısıyla En Basit Şekliyle 3600 Günle Emekli Olma Şartları, Bağ-Kur Kapsamında 15 Tam Yılla (5400 Günle) Emekli Olma Şartları başlıklı yazılarda belirtilen kademeli yaş şartları aynen geçerli olacak, yani EYT’de bu kapsamda emekli olacaklarla ilgili hiçbir değişiklik yapmayacak.

Sigorta Başlangıcı Hizmet Borçlanmasıyla 8 Eylül 1999 veya Öncesine Götürülenler de EYT’den Yararlanabilecek

Bilindiği üzere, sigorta başlangıç tarihinden önceki süreler için hizmet borçlanması yapılması halinde, sigorta başlangıç tarihi borçlandırılan süre kadar geri götürülmektedir. (Bkz. Hizmet Borçlanması Rehberi – Borçlanma Yapılabilecek Süreler ve Borçlanma Şartları) Mevcut SGK uygulamasına göre sadece Emekli Sandığı kapsamındaki sigorta başlangıç tarihi borçlanma ile geri götürülemiyor.

Bu konuda en çok merak edilenlerden biri de sigorta başlangıcı 8.9.1999 sonrası olanlardan, hizmet borçlanması ile sigorta başlangıcını 8.9.1999 öncesine götürenlerin EYT’den yararlanıp yararlanamayacağı konusuydu. EYT düzenlemesine göre sigorta başlangıcını hizmet borçlanması ile 8 Eylül 1999 veya öncesine götürenler de EYT’den yararlanabilecek.

Taşerondan Kadroya Geçen İşçiler Emekliliği Gelse de Çalışmaya Devam Edebilecek

Şu an yürürlükte olan mevzuata göre, taşeron işçilerden kadroya geçenlerin emekliliği geldiğinde işlerine son veriliyor yani işten çıkarılıyorlar. (Bkz. Kadroya Geçen Taşeron İşçilerden Emekliliği Gelenler Niçin İşten Çıkarılıyor ?) EYT, taşerondan kadroya geçen işçiler için bir taraftan sevinç, bir taraftan da endişe konusu olmuştu. Ancak EYT düzenlemesi ile buna yol açan yasa hükmü kaldırılıyor, dolayısıyla taşerondan kadroya geçen işçilerden EYT ile emekliliğe hak kazananlar isterlerse çalışmaya devam edebilecekler.

Emekli İşçilerle İlgili İşverenlere Getirilecek 5 Puanlık Prim İndiriminin Kapsamı Daraltıldı

Yürürlükteki mevzuata göre işverenler çalıştırdıkları emekli işçilerle ilgili olarak 5 puanlık prim indiriminden yararlanamıyorlar. Emekli işçinin işverene maliyeti normal işçiden daha fazla olduğu gerekçesiyle bu konu hep eleştiriliyordu. (Bkz. Çalışan Emekli İşçinin İşverene Prim Maliyeti Ne Kadar Yüksek ?)

EYT kapsamında yapılacak düzenlemeyle, işverenlere emekli işçiler için de 5 puanlık prim indiriminden yararlanma imkanı getirileceği belirtilmişti. Ancak Meclis’e sunulan EYT kanun teklifinde yer alan düzenlemeye göre, işverenler söz konusu 5 puanlık prim indiriminden sınırlı olarak yararlanacak. Buna göre;

EYT kapsamında emeklilik başvurusu yaptığı için sigorta çıkışı yapılan işçinin, işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalıştığı o işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi olarak tekrar çalışmaya başlaması halinde, işveren bu işçiyle ilgili olarak 5 puanlık prim indiriminden yararlanabilecek. İşverenin bu şekilde 5 puanlık prim indiriminden yararlandığı işçisinin işten ayrılması halinde, daha sonra o işçi o işyerinde tekrar işe başlasa bile işveren artık o işçiyle ilgili 5 puanlık prim indiriminden yararlanamayacağı gibi, o işçi başka işyerinde çalıştığında da çalıştığı işyeri işvereni 5 puanlık prim indiriminden yararlanamayacak. 5 puanlık prim indiriminden yararlanmada aranan genel şartlar SGK Teşvik Rehberi sayfasında belirtilmiştir.

EYT KANUN TEKLİFİNİN METNİ

GENEL GEREKÇE

Ülkemizde sosyal güvenlik hakkı, Anayasamızın 60 ıncı maddesindeki “Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.” hükmü ile güvence altına alınmıştır.

Sosyal güvenliğin genel yapısı sosyal devlet anlayışıyla birlikte sigortacılık esaslarına da dayanmaktadır. Bu bağlamda yaşlılık sigortası ile belirli bir yaşa ulaşan ve yaşın ilerlemesi ile çalışma gücü azalan sigortalıya iş hayatından çekilerek çalışmadan yaşamını sürdürme ve dinlenme olanağı sağlamak amacıyla emekli aylığı bağlanmaktadır.

Sosyal güvenlik sistemlerinde emekli olabilmek için yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi olmak üzere 3 temel şart aranmaktadır. Ülkemizde geçmişten bugüne kadar olan süreçte bu şartlarda çeşitli değişiklikler yapılmıştır.

20/2/1992 tarihli ve 3774 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle yaş şartı kaldırılarak, sigortalıların sadece belirli bir prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartı ile emekli olmalarına imkân sağlanmıştır.

25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun ile de emekliliğe hak kazanmak için yaş şartı yeniden getirilmiştir. Ancak 8/9/1999 (dahil) öncesi ilk defa sigortalı sayılanlardan halihazırda çalışanların yapılan değişiklikten hemen etkilenmemesi amacıyla yaş ve/veya prim ödeme gün sayısı koşulları işe başlangıç tarihlerine göre kademelendirilmiştir.

Günümüzde gelinen süreçte 8/9/1999 (dahil) öncesi ilk defa sigortalı sayılanların emekliliğe hak kazanma koşullarında bir düzenleme yapılması amaçlanmıştır.

Yapılan düzenleme ile;

– 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlayanların ve,

– 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına rağmen sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat hükümlerine göre yapmış oldukları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8/9/1999 (dahil) öncesi olacak şekilde geriye götürülenlerin,

mevcut mevzuattaki emekliliğe hak kazanma koşullarından yaş şartının kaldırılması amaçlanmıştır.

Ayrıca,

– Çalışma hayatının desteklenmesi için yaşlılık veya emekli aylığı alan kişilerin çalışma hayatına devam etmek istemeleri durumunda bu kişilerin kayıtlı istihdamlarının teşvik edilmesinin sağlanması amacıyla sigorta prim teşviki verilmesi,

– 1/2/2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunla aynen kabul edilen 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23 ve geçici 24 üncü maddesi kapsamındaki işçilerin emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde iş sözleşmelerinin zorunlu olarak feshini gerektiren hükümlerin yürürlükten kaldırılması, iş sözleşmesinin sürdürülmesi ya da sona erdirilmesi kararının sözleşmenin taraflarına bırakılması,

amaçlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1- 20/2/1992 tarihli ve 3774 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanmada yaş şartı kaldırılarak, sigortalıların sadece belirli bir prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartı ile emekli olmalarına imkân sağlanmıştır.

Diğer taraftan, 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemede emekliliğe hak kazanmak için yaş şartı getirilerek sigortalıların emeklilik koşulları yeniden düzenlenmiştir.

Buna göre, ilk defa 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra sigortalı sayılanların emeklilik yaşına tabi olmaları yönündeki değişikliğin yanı sıra, tabi oldukları sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı veya hizmet süresi bakımından da yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanma koşulları belirlenmiştir.

Ayrıca, ihdas edilen geçici madde hükümleri ile (506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi, 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 ve 206 ncı maddeleri), ilk defa 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce sigortalı sayılanların da, Kanunun yürürlük tarihindeki durumlarına göre yaşlılık veya emekli aylığına hak kazanma koşulları emeklilik yaşı ve/veya prim ödeme gün sayısı yönünden kademelendirilerek yeniden tespit edilmiştir.

Yapılan düzenlemede ise;

– 8/9/1999 (dahil) tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlayanların ve,

– 9/9/1999 (dahil) tarihinden sonra malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kapsamında çalışmaya başlamalarına rağmen sigortalılık başlangıç tarihini geriye götürmeye imkân tanıyan ilgili mevzuat hükümlerine göre yapmış oldukları borçlanmalar ile sigortalılık başlangıç tarihi 8/9/1999 (dahil) öncesi olacak şekilde geriye götürülenlerin,

506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (B) bendi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı hak kazanma koşullarından prim ödeme gün sayısı ve/veya sigortalılık süresi şartları değiştirilmeksizin, sadece yaş sınırlamasının kaldırılması, bu madde esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaması ve hak talep edilmemesi amaçlanmaktadır.

Ayrıca bilindiği gibi, uzun vadeli sigorta kolları kapsamına giren sigortalıları istihdam eden özel sektör işverenlerine 1/10/2008 tarihinden itibaren malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası işveren hissesinden beş puanlık indirim uygulanmaktadır. İşverenler, mevcut uygulamada sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanları için bu indirimden yararlanamamaktadır.

Düzenleme ile 8/9/1999 (dahil) öncesinde sigortalı sayılanlardan bu maddenin yürürlük tarihinden sonra ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlanması için talepte bulunarak aylık bağlananların aynı işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya devam etmeleri halinde, istihdam piyasasında dalgalanma oluşturmaması ve sosyal güvenlik destek primine tabi kayıtlı çalışmanın desteklenerek bu sigortalıları çalıştıran özel sektör İşverenlerinin sosyal güvenlik destek primi maliyetinin azaltılması için Hâzineden karşılanacak destekle bu işverenlere beş puanlık prim indirimi sağlanması amaçlanmaktadır.

MADDE 2- 1/2/2018 tarihli ve 7079 sayılı Kanunla aynen kabul edilen 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye eklenen geçici 23 üncü madde kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarında kadroya alınan işçiler ile aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 24 üncü maddesi kapsamında il özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yansından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerin; emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde, çalıştırıldıkları kamu kurum ve kuruluşları veya şirketlerce iş sözleşmelerinin feshedilmesini zorunlu tutan düzenlemelerin yürürlükten kaldırılması amaçlanmaktadır.

MADDE 3-Yürürlük maddesidir.

MADDE 4- Yürütme maddesidir.

SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU İLE 375 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TEKLİFİ

MADDE 1-31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 95- Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması için talepte bulunanlardan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin (B) bendi ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartlan taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanırlar. Bu fıkra esas alınarak geriye dönük herhangi bir Ödeme yapılmaz ve geriye dönük hak talep edilemez.

Birinci fıkra kapsamında yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 10 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi İşveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hâzinece karşılanır. Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz. Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan diğer şartlar sağlanmak kaydıyla yararlanılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir.”

MADDE 2- 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23 üncü maddesinin beşinci fıkrasının ikinci cümlesi ile geçici 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının dördüncü cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür. (isvesosyalguvenlik.com)