Sosyal güvenlik reformundan önce sosyal güvenlik kurumları SSK (Sosyal Sigortalar Kurumu), Bağ-Kur ve Emekli Sandığı olarak ayrı ayrı faaliyet gösterdiklerinden, bu üç Kurumdan birden fazlasına tabi sigortalı hizmeti olanların, emekliliklerinde hizmetlerinin birleştirilmesi için 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun çıkarılmıştı.

1 Ekim 2008 Öncesi Hizmet Birleştirme Uygulaması

Söz konusu Kanunun “Aylığı bağlayacak kurum” başlıklı 8 inci maddesinde yer alan;

“ Birleştirilmiş hizmet süreleri toplamı üzerinden, ilgililere; son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla olan kurumca, hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurumca, kendi mevzuatına göre aylık bağlanır ve ödenir.

Ancak, malullük, ölüm, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununa göre yaş haddinden re’sen emekli olma (Ek ibare: 27/1/2000 – 4505/1 md.) süresi kanunla belirlenen vazifelere atanma veya seçilme ve bağlı oldukları kurumun kanunla değiştirilmesi hallerinde ilgililere hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurumca, kendi mevzuatına göre aylık bağlanır.”,

hükmü uyarınca birden fazla sosyal güvenlik kurumunda sigortalı hizmeti bulunan kişinin yaşlılık (emekli) aylığı başvurusunda bulunması halinde, söz konusu madde hükümlerine istinaden kişilerin sigortalı hizmetleri birleştiriliyordu. (Bkz. Emeklilik Başvurusunda Son Yedi Yıl – 1260 Gün Uygulaması Nedir ?, Hizmet Borçlanmaları Emeklilikte Son 7 Yıla veya 1260 Güne Dahil Edilir mi ?, Emeklilik İçin Hizmet Birleştirmesi Zorunlu mu ? başlıklı yazılarda yer almaktadır.)

1 Ekim 2008 Sonrası Hizmet Birleştirme Uygulaması

Ancak Sosyal Güvenlik Reformuyla birlikte üç sosyal güvenlik kurumunun birleşmesi üzerine, 1 Ekim 2008 tarihinden geçerli olmak üzere söz konusu 2829 sayılı Hizmet Birleştirmesi Kanunu da yürürlükten kaldırılmış olup, bu tarihten sonrası için hizmet birleştirme işlemlerinin nasıl yapıldığı/yapılacağı aşağıda açıklanmıştır.

1 Ekim 2008 Tarihinden Önce de Sigortalı Hizmeti Olup Bu Tarihten Sonra Emekli Olacakların Durumu

1 Ekim 2008 tarihinden geçerli olmak üzere her ne kadar 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmış olsa da 1 Ekim 2008 tarihinden önce sigortalı olanlar açısından Kanun hükümleri aynen uygulanmakta ve hizmet birleştirme işlemleri yapılmaktadır.

Konuyla ilgili olarak 2018/8 sayılı SGK Emeklilik İşlemleri Genelgesinde de aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir;

“1.1.5. Kanunun Yürürlük Tarihinden Önce Birden Fazla Sosyal Güvenlik Kanununa Tabi Hizmeti Olanlar

Farklı sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetlerin mülga 2829 sayılı Kanun hükümlerine göre birleştirilmesi halinde, birleştirilen hizmetlerin başlangıç tarihi (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi çalışmalar) 4/1-(a) kapsamında aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde sigortalılık süresinin başlangıcı olarak değerlendirilecektir.

Birden fazla sigortalılık haline tabi çalışması olup 2008/Ekim tarihinden sonra ilk defa 4/1-(b) kapsamında sigortalı olanların aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde 4/1-(a) ve 4/1-(c) kapsamında geçen hizmetler; 4/1-(c) kapsamında aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde ise 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında geçen hizmetler dikkate alınacak ve sigortalılık süresinin başlangıcı olarak değerlendirilecektir.”

İlk Defa 1 Ekim 2008 Tarihi veya Sonrasında Sigortalı Olanların Durumu

Öte yandan her ne kadar üç sosyal güvenlik kurumu tek çatı altında birleştirilmiş olsa da; sosyal güvenlik reformu sonrası sosyal güvenlik işlem ve uygulamalarını düzenleyen ve SGK’nın anayasası olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Sigortalı sayılanlar” başlıklı 4 üncü maddesiyle, sigortalılar yine sosyal güvenlik açısından 4/a (SSK), 4/b (Bağ-Kur) ve 4/c (Emekli Sandığı) olarak üç ayrı kategoriye ayrıldı. (Bkz. Sigortalılıkta 4/a – 4/b – 4/c Kapsamına Kimler Girmektedir ?) Aynı Kanunun “Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları” başlıklı 28 inci maddesinde de normal emeklilik için gereken en az prim gün sayısı 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olanlar için 7200 gün, isteğe bağlı sigortalılar da dahil 4/b (Bağ-Kur) ve 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı olanlar içinse 9000 gün olarak belirlendi.

Dolayısıyla üç sosyal güvenlik kurumu birleşmiş olsa da sigortalılık açısından kişiler üç ayrı kategoriye ayrıldığı için, birden fazla kapsamda sigortalılığı olanların emeklilik şartlarının nasıl belirleneceği sorusu akla gelmektedir.

Konuyla ilgili olarak, 5510 sayılı Kanunun “Sigortalılık hallerinin birleşmesi” başlıklı 53 üncü maddesinde;

“(Değişik fıkra: 17/4/2008-5754/33 md.) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ilk defa sigortalı sayılanlardan 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinden birden fazlasına tabi olarak çalışmış olanların yaşlılık aylığı bağlanma taleplerinde, en fazla sigortalılığın geçtiği sigortalılık hali, hizmet sürelerinin eşit olması ile malûllük ve ölüm halleri ile yaş haddinden re’sen emekli olma, süresi kanunla belirlenen vazifelere atanma veya seçilme ve bağlı oldukları sigortalılık halinin kanunla değiştirilmesi durumunda ise son sigortalılık hali esas alınır.”

Söz konusu Kanun hükmü uyarınca, 1 Ekim 2008 öncesi sigortalı hizmetleri olanlarla ilgili hizmet birleştirmesi uygulamasından farklı olarak, ilk defa 1 Ekim 2008 tarihi veya sonrasında sigortalı olanların birden fazla sigortalılık kapsamındaki (4/a, 4/b, 4/c) sigortalı hizmetlerinin birleştirilmesinde, son 7 yıl ayrımı yapılmaksızın kişinin en fazla hangi kapsamda sigortalılığı varsa o sigortalılık şartlarında emekli olacak, sigortalılık süreleri eşitse en son sigortalılık şartlarında emekli olacak. Malûllük ve ölüm halleri ile yaş haddinden re’sen emekli olma hallerinde de yine en son sigortalılık şartları esas alınacak.

İş Kazası ve Meslek Hastalığında Hizmet Birleştirme Uygulaması

2018/38 sayılı SGK Genelgesine göre iş kazası ve meslek hastalığı hallerinde de hizmet birleştirmeleri aşağıdaki şekilde uygulanacak;

“1.2. İş Kazası ve Meslek Hastalığında Hizmetlerin Birleştirilmesi

2829 sayılı Kanun, Kanunun yürürlüğe girdiği 2008/Ekim ayı itibariyle yürürlükten kaldırılmış olup, bu durumda, Kanunun yürürlük tarihinden sonra meydana gelen iş kazası ve meslek hastalığı olaylarında, gelirin hesabına esas 3 aylık dönemi 2008/Ekim sonrası olan sigortalıların söz konusu 3 aylık dönem içerisinde birden fazla sigortalılık haline tabi olması halinde, hizmetleri gelirin hesaplanmasında birleştirilecektir.

Sürekli iş göremezlik geliri bağlanacak sigortalılardan sigortalılık hallerinden birden fazlasına tabi olup, gelir hesabına esas kazançları 2008/Ekim sonrasına ait olanların gelir hesabında kazançları belirlenirken diğer sigortalılık haline tabi gün ve kazançları da dikkate alınacaktır. Bu uygulama hem sürekli iş göremezlik geliri ve hem de ölüm geliri hesabında geçerli olacaktır.” (isvesosyalguvenlik.com)