Şu anki mevzuata göre, hiçbir sosyal güvencesi olmadığı için genel sağlık sigortası (GSS) kapsamına alınan kişinin, prim ödeyip ödemeyeceğinin veya prim ödeyecekse aylık ne kadar prim ödeyeceğinin tespiti için gelir testi yapılması gerekmektedir.

Gelir testi kapsamına girenler ve girmeyenler, Kimlerin Gelir Testi Yaptırması Gerekir ?, Gelir Testi Kapsamına Girmeyenler Kimlerdir ? başlıklı yazılarda belirtilmiştir.

Genel sağlık sigortası Sosyal Güvenlik Kurumunu ilgilendirse de gelir testi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV) tarafından yapılmaktadır. Gelir testi hakkında ayrıntılı bilgi ve açıklama Başından Sonuna Bütün Yönleriyle Gelir Testi ve Tespiti başlıklı yazıda yer almakta olup; gelir testi ailede tek bir kişi için yapılacak olsa bile, (örneğin 25 yaşını geçtiği için anne – babası üzerinden sağlık yardımı alma hakkını kaybeden çocuk için yapılacak olsa bile) aynı konutta birlikte yaşayan anne – babasının, kardeşlerinin gelir ve giderleri de dikkate alınmaktadır. Aynı konutta ikamet eden kişilerden kimlerin gelir testi sırasında dikkate alınacağı, Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Gelir Tespiti, Tescil ve İzleme Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in Gelir tespitinde esas alınacak aile bireyleri başlıklı 10 uncu maddesinde belirtilmiştir.

Kişinin gelir ve giderlerinin tespitinde, Gelir Tespiti Başvuru Formunda yer alan beyanları ve Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi üzerinden ulaşılan bilgiler esas alınmaktadır.

Bu doğrultuda, gelir testine tabi tutulan kişinin aile içerisinde kişi başına düşen aylık gelirinin tespiti sırasında gelir ve giderlerin nasıl dikkate alınacağı; ev – araba, arazi, arsa gibi menkul ve gayrimenkullerin nasıl hesaplamaya dahil edileceği, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Gelir Tespitine İlişkin Usul ve Esaslar başlıklı ve 2012/07 sayılı Genelgesinde ayrıntılı olarak açıklanmış olup, hesaplamalar aşağıda belirtildiği şekilde yapılmaktadır.

Gelir testinde; aynı hane içinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük baba aile olarak dikkate alındığından, ailede sadece bir kişi için gelir testti yapılacak olsa bile (örneğin çocuklardan biri için), diğerlerini geliri de o kişinin gelirinin tespitinde dikkate alınır.

Gelirlerin Tespiti

– Gelir tespiti başvuru formunda beyan edilen veya Vakıf tarafından tespit edilen aylık net maaş, ücret, yevmiye, nafaka gibi gelirlerin yıllık tutarlarının aylık ortalaması yani 12’de biri,

– Gelir testinde dikkate alınan aile bireylerinden birine ait olan veya bunlardan birine ait olmasa bile kira ödemeden oturulan konutun rayiç bedelinin 240’ta biri,

– Gelir testinde dikkate alınan aile bireylerinin oturdukları konut dışında başka konutları varsa rayiç bedelinin 240’ta biri ve takdir edilen veya beyan edilen aylık kira getirisinin toplamı, eğer bu konut için kira geliri elde edilmiyorsa veya kira geliri beyan edilmemişse konutun rayiç bedelinin 120’de biri,

– Gelir testinde dikkate alınan aile bireylerine ait dükkan varsa, rayiç bedelinin 240’ta biri ve takdir edilen veya beyan edilen aylık kira getirisinin toplamı, eğer bu konut için kira geliri elde edilmiyorsa veya kira geliri beyan edilmemişse konutun rayiç bedelinin 120’de biri,

– Gelir testinde dikkate alınan aile bireylerine ait arazi, tarla ve benzeri gayrimenkullerin rayiç bedelinin 240’ta biri ve takdir edilen veya beyan edilen aylık zirai/ticari/kira gibi getirisinin toplamı,

– Gelir testinde dikkate alınan aile bireylerine ait binek araç varsa kasko / rayiç bedelinin 120’de biri,

– Gelir testinde dikkate alınan aile bireylerine ait ticari / zirai araç varsa kasko / rayiç bedelinin 120’de biri takdir edilen veya beyan edilen aylık zirai/ticari/kira gibi getirisinin toplamı,

– Ailenin büyükbaş ve küçükbaş hayvanları varsa İl – İlçe tarım müdürlüklerinden temin edilen yıllık getiri miktarının aylık tutarı,

– Ailenin tespit edilen, beyan edilen banka mevduatları için aylık faiz getirisinin iki katı tutarı,

– Sürekli ve düzenli olarak alınan 65 yaş aylığı, özürlü aylığı, evde bakım parası, burs gibi sosyal yardımların aylık ortalaması,

 – Beyan edilen, tespit edilen diğer gelirlerinin toplamı,

ailenin aylık gelirine dahil edilir.

Harcama ve Giderlerin Tespiti

Ailenin gider ve harcamalarının tespiti konusuna gelince;

– Gıda, giyim, kira, ısınma, eğitim, sağlık, ulaşım, eğlence, sigara ve benzerleri için yapılan yıllık ödemelerin 12’de biri dikkate alınır.

– Eğer kişinin tespit edilen / beyan edilen gider ve harcamaları yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan gelirinden yüksek çıkarsa aradaki fark gelire eklenir. Buna karşılık tespit edilen gelir toplamı gider toplamından fazla çıkarsa aradaki fark gider toplamına eklenmez.

Kişi Başına Düşen Aylık Gelirin Tespiti ve Sonucu

Aile içerisinde kişi başına düşen aylık gelirin tespitine gelince;

Yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan gelir tutarından gider ve harcamaların tutarı düşülür, kalan tutar gelir testinde dikkate alınan aile bireylerinin sayısına bölünür (örneğin gelir testinde dikkate alınan aile bireyi sayısı 3 ise 3’e bölünür) ve bu şekilde aile içerisinde kişi başına düşen aylık gelir tutarı tespit edilir.

Gelir testi sonucu tespit edilen aylık gelir tutarı SGK’nın sistemine düşer ve buna göre kişiler G0, G1, G2 veya G3 olarak sınıflandırılır (Bkz. Gelir Testinde G0 – G1 – G2 – G3 Ne Demek ?), G0 kapsamına giren kişi herhangi bir prim ödemeden sağlık yardımlarından yararlanır. G1, G2 ve G3 kapsamına girenlerin ödeyeceği aylık GSS prim tutarları ise Genel Sağlık Sigortası (GSS) Prim Tutarları sayfasında yer almaktadır. (isvesosyalguvenlik.com)