İşçi Verdiği Fazla Mesai Onayını Geri Alabilir mi ?

İş Kanununda fazla mesai için işçinin onayının alınması gerektiğine dair bir hüküm olmamakla birlikte fazla mesaiyle ilgili Kanunun 41 inci maddesinde “Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların ne şekilde uygulanacağı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.” hükmüne yer verilmiştir.

Bu maddeye istinaden çıkarılmış olan İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği ise 6 Nisan 2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış olup, söz konusu Yönetmeliğin “Fazla Çalışma Yaptırılacak İşçinin Onayı” başlıklı 9 uncu maddesinde ise “Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz.” hükmüne yer verilmiştir. Dolaysıyla işçisine haftalık 45 saatlik normal çalışma süresini aşacak şekilde çalıştırma yaptıracak işverenin bu konuda işçiden onay alması zorunludur. Nitekim Yargıtay 22. Hukuk Dairesi bir kararında, onayı olmadığı halde işvereni tarafından fazla mesai yapması için zorlanan işçinin iş akdini haklı nedenle feshedip işverenden kıdem tazminatı talep edebileceğini belirtmiştir. (Bkz. Onayı Olmadan Fazla Mesaiye Zorlanan İşçi İşten Ayrılıp Tazminat İsteyebilir.)

Fazla Mesai Konusunda Onay Veren İşçi Daha Sonra Bu Onayını Geri Alabilir mi ?

Peki fazla mesai konusunda işverene onay veren yani işyerinde fazla mesai yapmayı kabul eden işçi, daha sonra bu kararından vaz geçebilir mi yani verdiği onayı geri alabilir mi ?

İşçiden fazla mesai için işverenin onay alması gerektiğine dair söz konusu maddenin ikinci fıkrasında daha önceleri, “Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay her yılbaşında işçilerden yazılı olarak alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır.” şeklinde bir hüküm vardı, buna karşılık maddede işçinin verdiği fazla mesai onayını geri alabileceğine dair bir hüküm yoktu.

Ancak söz konusu ikinci fıkra 25 Ağustos 2017 tarihinde, “Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da bu ihtiyaç ortaya çıktığında alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.” şeklinde değiştirildi. (Bkz. Fazla Mesai İçin İşçi Onayında Ne Değişti ?)

Daha önceki Yönetmelik hükmüne göre, işverenin fazla mesai konusunda her yıl işçiden onay alması gerekirken, Yönetmeliğin yeni hükmüne göre işverenin bu onayı işçiden bir kez alması yetiyor. Ancak daha önce işçiden her yıl mesai onayı alınması gerektiği için, işçinin verdiği onaydan daha sonra vazgeçebileceğine dair bir hüküm Yönetmelikte yer almıyorken, işverenin işçiden bir kez onay almasının yeterli olacağı yönündeki yeni hükmün devamı olarak, işçinin verdiği fazla mesai onayını otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak şartıyla geri alabileceği yönünde hükme de yer verildi.

Dolayısıyla yeni düzenlemeye göre, fazla mesai yapma konusunda işe girerken veya daha sonra işverene onay vermiş olan işçi, otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirmek şartıyla bu onayından vazgeçebilir. Bu bildirimin yazılı olarak yapılması konusunda İşyerine Dilekçe Verme ve Gerektiğinde İspatlama Yolları başlıklı yazıdan yararlanılabilir. Özellikle bazı işyerlerinde işçi işe giriş sırasında kendisinden alınan fazla mesai onayının farkında dahi olamadığından, işçiye bu onayından daha sonra vazgeçme imkanının verilmiş olması yerinde bir uygulamadır.

Öte yandan nasıl ki Yargıtay’a göre kabul etmediği halde işveren tarafından fazla mesaiye zorlanan işçi iş akdini haklı sebeple feshedip kıdem tazminatı talep edebilir, aynı şekilde Yargıtay’a göre onay verdiği halde fazla mesaiye kalmayan işçi de işveren tarafından geçerli nedenle işten çıkarılabilir, bu durumda işçi işe iade talebinde bulunamaz. (Bkz. Onay Verdiği Halde Mesaiye Kalmayan İşçi İşten Çıkarılabilir, İş Sözleşmesinin Feshinde Haklı Sebeple Geçerli Sebep Arasındaki Fark Nedir ?) Bu nedenle fazla mesai için onay verip ancak daha sonra karar değiştiren yani fazla mesaiye kalmak istemeyen işçinin hiçbir şey yapmadan fazla mesaiye kalmayı reddetmek yerine, önce yukarıdaki yolu izleyerek onayını geri alması gerekir.

Fazla mesai konusunda ayrıntılı bilgi ve açıklamalar içeren diğer yazılara Ücret-Maaş-Fazla Mesai Rehberi sayfasından ulaşılabilir. (isvesosyalguvenlik.com)