SGK mevzuatına göre bazı sigortalılık statülerinde sigortalı olacak kişinin 18 yaşını doldurmuş olması şartı aranmakta, 18 yaşını doldurmamış kişiler sigortalı sayılmamakta, isteseler de sigortalı olamamaktadır.

Sigortalılık açısından 18 yaşını doldurmuş olma şartı aranan ve aranmayan durumlar aşağıda belirtilmiştir.

Sigortalı Olabilmek İçin 18 Yaşını Doldurmuş Olma Şartı Aranan Durumlar

▪ 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Sigortalı sayılmayanlar” başlıklı 6 ncı maddesinde yer alan hüküm uyarınca; 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentleri gereği sigortalı sayılması gerekenlerden 18 yaşını doldurmamış olanlar sigortalı sayılmazlar. Yani 4/b (Bağ-Kur) ve 4/c (memur) kapsamında sigortalı olabilmek için 18 yaşını doldurmuş olma şartı aranmaktadır. Örneğin; ölen babasından kendisine ticari işyeri veya ticari araç miras kalan 18 yaşından küçük bir çocuk vergi mükellefiyeti kapsamına girecek olmakla, vergi mükelleflerinin normalde zorunlu 4/b (Bağ-Kur) sigortalısı olması gerekmekle birlikte, bu çocuk 18 yaşını doldurana kadar Bağ-Kur sigortalısı sayılmayacak, Bağ-Kur sigortalısı olması gerekmeyecektir.

▪ Hiçbir sosyal güvencesi olmayan kişi SGK tarafından re’sen (otomatik olarak) genel sağlık sigortası (GSS) kapsamına alınmakta ve 60/g kapsamında her ay GSS primi ödemesi gerekmekteyse de 18 yaşından küçük hiçbir sosyal güvencesi olmayan çocukların 60/c-1 (yeşil kart) kapsamında tedavi giderlerini Devlet karşıladığından, bu durumdaki çocuklar 18 yaşını doldurduktan sonra GSS (60/g) kapsamına alınmaktadır.

▪ İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için 18 yaşını doldurmuş olma şartı aranmaktadır.

▪ Ek 5 tarım sigortalısı olabilmek için 18 yaşını doldurmuş olma şartı aranmaktadır.

Sigortalı Olabilmesi İçin 18 Yaşını Doldurmuş Olma Şartı Aranmayanlar

Bu konudaki tek istisna, hizmet akdine istinaden 4/a (SSK) kapsamında bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar olup, bunların sigortalı olabilmeleri için herhangi bir yaş şartı aranmamaktadır. Dolayısıyla hizmet akdine istinaden çalıştırılan kişinin yaşı kaç olursa olsun fark etmez, işvereni tarafından sigortasının yapılması zorunludur. Aksi halde işveren sigortasız işçi çalıştırma ceza ve yaptırımlarına maruz kalacaktır. (Bkz. Sigortasız İşçi Çalıştıran İşverenlere Uygulanan Ceza ve Yaptırımlar, Sigortasız İşçi Çalıştıran İşverene 5 Kat Ceza Uygulanacak Durumlar)

Öte yandan belirtmek gerekir ki; 4857 sayılı İş Kanununun “Çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağı” başlıklı 71 inci maddesi uyarınca, on beş (15) yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, on dört (14) yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler. On dört (14) yaşını doldurmamış çocuklar ise bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler.

Ancak İş Kanununda yer alan çocuk işçi çalıştırma konusundaki yaş sınırlaması da SGK mevzuatı açısından geçerli değildir. İşverenin söz konusu yaş sınırlamasına uymayarak çocuk işçi çalıştırması ayrı bir ceza ve sorumluluk gerektiren durumdur (Bkz. İş Kanunu İdari Para Cezaları – 4857 Para Cezaları), buna karşılık 15, hatta 14 yaşından küçük işçi çalıştıran işveren de çalıştırdığı işçinin sigortasını yine yaptırmak zorundadır, çalıştırılan çocuğun yaşının küçük olması işvereni hiçbir şekilde sigorta yapma zorunluluğundan kurtarmaz.

18 Yaşından Önceki Sigortalılık Emeklilikte Dikkate Alınır mı ?

Normal emeklilik, malulen emeklilik, sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine ölüm (dul – yetim) aylığı bağlanması konusunda, kişinin 18 yaşını doldurduğu tarihi sigortalılık başlangıç tarihi olarak esas alınır. 18 yaşından önceki sigortalı hizmet süreleri ise prim gün sayısının hesabında dikkate alınır. (Bkz. 18 Yaşından Önceki Sigortalılık Emeklilikte Dikkate Alınır mı ?) (isvesosyalguvenlik.com)