Sigortanın Asgari Ücretten Değil Gerçek Ücretten Yatırılması Zorunlu

Çalışanlar adına Sosyal Güvenlik Kurumu’na ödenen primler, o kişi adına Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazancın yüzde 34,5’i üzerinden hesaplanmaktadır.

Dolayısıyla prime esas kazanç düştükçe işverenin ödeyeceği prim miktarı aynı oranda düşmekte, prime esas kazanç yükseldikçe işverenin ödeyeceği prim miktarı aynı oranda yükselmektedir. (Bkz. 4/a (SSK) Sigortalıları İçin 2016 Yılında Ödenecek Prim Tutarları) Bu nedenle daha az prim ödemek için çalışanların prime esas kazancını Sosyal Güvenlik Kurumu’na gerçek ücret yerine düşük ücretten bildirme uygulaması yaygındır. Hatta birçok işyerinde çalışanın gerçek ücreti ne olursa olsun, Sosyal Güvenlik Kurumu’na prime esas kazancı asgari ücretten bildirilmektedir. Genel müdürü dahi asgari ücretten bildiren işyerleri mevcuttur.

Bu uygulamayı engellemek için yasal düzenleme yapılarak 10 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde çalışanlara yapılan her türlü ödemenin banka aracılığıyla yapılması mecburiyeti getirilmiş (Bkz. Ücretlerin Banka Kanalı İle Ödenme Zorunluluğu), ancak çalışanlarını asgari ücretten Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirenler bu zorunluluk karşısında da çalışanın asgari ücret tutarındaki ödemesini banka kanalıyla yapıp kalan kısmı elden ödeme yoluna giderek bu uygulama karşısında kendilerince bir çözüm yolu bulmuşlar, bu nedenle uygulamadan istenen sonuç tam olarak elde edilememiştir.

Sosyal Güvenlik Kurumu ise bu konuda iki önemli uygulama yürütmektedir. Bu uygulamalardan birincisi asgari işçilik uygulaması. Bu uygulama ile işyerlerinden Kuruma yapılan bildirimlerin o işyerinde yapılan işin yürütümü için yeterli olup olmadığı çeşitli yöntemler kullanılarak araştırılıp incelenmekte, işin yürütümü için bildirilmesi gereken işçiliğin altında bildirim yapıldığının (yani bir nevi çalışanların düşük ücretten bildirildiğinin veya sigortasız işçi çalıştırıldığının) tespit edilmesi halinde eksik bildirime ait prim işverenden gecikme zammı ve cezası (gecikme faizi) ile birlikte alınmaktadır. Ancak bu uygulamanın çalışanlara bir faydası olmamakta, sadece Kurumun prim gelirini artırmaktadır. Uygulamalardan ikincisi ise aylık prim ve hizmet belgelerine çalışanların meslek kodlarının girilmesi şeklindeki uygulamadır. Bu uygulamada da her meslek için bir kod belirlenmiş olup, uygulama tamamlandığında her meslek için asgari prime esas kazanç belirlenmiş olacak, dolayısıyla çalışanların prime esas kazançları mesleklerine uygun prime esas kazancın altında bildirilemeyecektir.

Durum böyle olmakla birlikte, bazı çalışanlar asgari ücretten Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirme uygulamasının, sigorta priminin asgari ücretten yatmasının normal bir uygulama olduğunu, yani sigorta primlerinin asgari ücret üzerinden yatırılması gerektiğini zannetmektedir. Oysa 5510 sayılı Kanun ve diğer mevzuat uyarınca çalışanların prime esas kazançlarının prime esas kazanç alt sınırı ve üst sınırı dikkate alınarak gerçek ücretleri üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi bir zorunluluktur. Çalışana yapılan tüm ödemelerin brüt tutarından prime tabi olmayan ödemeler düşüldükten sonra kalan brüt ücretin tamamının Sosyal Güvenlik Kurumu’na aynen bildirilmesi gerekmektedir. Prime esas aylık kazanç üst sınırı ise 2016 yılı için 10 bin 705,50 liradır. Dolayısıyla çalışanın prime tabi aylık kazancı 10 bin 705,50 lirayı geçiyorsa, bu durumda sadece bu tutarı aşan kısım Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmeyecektir.

Öte yandan çalışanların gerçek ücreti yerine düşük ücretten Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi Kurumun prim kaybı yanında özellikle çalışan açısından önemli kayıplara yol açmaktadır. (Bkz. Sigortalıların SGK’ya Bildirilmesinde Aylık Prime Esas Kazancın Önemi başlıklı yazı.) Çalışanların bu konuda neler yapabileceği ise Gerçek Ücreti Yerine Düşük Ücretten Sigortalı Gösterilenler Ne Yapabilir ?, Sigortası Düşük Ücretten veya Eksik Yatırılan İşçi İşten Ayrılıp Tazminat Alabilir başlıklı yazılarda belirtilmiştir. (isvesosyalguvenlik.com)