Erken yaşlanma nedeniyle erken emekli olma imkanı, sosyal güvenlik kurumları birleşmeden önce sadece SSK kapsamında sigortalı olanlara tanınmış bir imkandı. Bağ-Kur veya Emekli Sandığı kapsamında çalışanlar için böyle bir imkan bulunmamaktaydı.

SSK’nın anayasası olan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 60 ıncı maddesi uyarınca, 50 yaşını dolduran ve erken yaşlanmış olduğu tespit edilenler en az 7000 gün veya en az 25 yıl sigortalılık süresi, en az 4500 prim gününü de doldurmuş olmaları şartıyla emekli olabiliyorlardı.

5510 Sayılı Kanuna Göre Erken Yaşlanma Nedeniyle Emekli Olma Şartları

Üç sosyal güvenlik kurumunun birleşmesiyle birlikte esas itibariyle 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları” başlıklı 28 inci maddesinin yedinci fıkrasında da erken yaşlanma nedeniyle emeklilik şartlarına yer verildi. Ayrıca bu imkan sadece 4/a (SSK) kapsamında sigortalı olanlar için değil 4/b ve 4/c kapsamındaki sigortalılar için de geçerli.

5510 sayılı Kanunun Meclis’te kabul edildiğinde, söz konusu maddede SSK zamanında olduğu gibi “50 yaşını dolduran ve erken yaşlanmış olduğu tespit edilen sigortalılar, yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık aylığından yararlanırlar.” hükmü yer alıyordu. Ancak Kanun yürürlüğe girmeden, 17.4.2008 tarihli ve 5754 sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle 50 yaş 55 yaş olarak değiştirildi.

5510 sayılı Kanununun söz konusu 28 inci maddesine göre;

• Erken yaşlanmış olduğu tespit edilen,
• 55 yaşını dolduran,
• En az 5400 gün,

malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları yani uzun vadeli sigorta prim günü olanlar,

erken yaşlanma nedeniyle emekli olabiliyorlar.

4/b (Bağ-Kur) sigortalılarının yukarıdaki şartlar dışında ayrıca sigortalılıktan dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borcunu ödemiş olması gerekiyor.

Engelli Olmak Gerekmiyor

Erken yaşlanma nedeniyle emeklilik için herhangi bir engellilik yani engelli olma şartı bulunmamaktadır. Yüzde 40 veya daha fazla engelli olanların herhangi bir yaş şartı aranmaksızın emekli olma şartları; Vergi İndirimi İle Erken Emekli Olma Şartları, 5510 Sayılı Kanun Kapsamında Engellilik Nedeniyle Erken Emeklilik Şartları başlıklı yazılarda, malulen emekli olma şartları ise Herkes İçin Geçerli Malulen Emeklilik Şartları başlıklı yazıda açıklanmıştır.

Bunun Normal Emeklilikten Farkı Ne ?

5510 sayılı Kanunun söz konusu 28 inci maddesine göre, 5400 prim günüyle emekli olabilmek için normalde kadınların en az 61 yaşını, erkeklerin ise en az 63 yaşını doldurmuş olmaları gerekiyor. (Bkz. Sigorta Başlangıcı 30 Nisan 2008’den Sonra Olanların Emeklilik Şartları)

Kimler Erken Yaşlanmış Sayılıyor ?

Kimlerin erken yaşlanmış sayılacağı veya erken yaşlanmış sayılma şartlarının neler olduğu, 28 Eylül 2021 tarihli Resmî Gazete’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yayımlanmış olan Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği’nin “Erken yaşlanma tespiti” başlıklı 8 inci maddesinde belirtilmiştir.

Söz konusu maddeye göre;

– Yaşlılık (emekli) aylığı bağlanması için 5510 sayılı Kanunda öngörülen yaş şartı dışındaki diğer şartları taşıyan ve 55 yaşını dolduran sigortalılardan; dikkat, algı, bellek, kavrama ve soyutlama gibi işlevlerin kaybı olan bilişsel yaşlanma ile fizyolojik ve psikolojik yaşlanma hali tayin ve tespit edilenler, erken yaşlanmış sayılıyor.

– Bu tespitlerde; nöroloji, psikiyatri, fiziksel tıp ve rehabilitasyon, iç hastalıkları, göğüs hastalıkları ve kardiyoloji başta olmak üzere ilgili branşlarca düzenlenen sağlık kurulu raporları esas alınıyor.

Süreç Nasıl İşlemektedir ?

Yukarıda belirtilen şartları taşıyan ve bu imkandan yararlanmak isteyen kişinin malulen emeklilikte olduğu gibi, ilgili SGK Müdürlüğüne başvurması gerekir. (Bkz. Emekli-Dul-Yetim Aylığı Başvurusunun Hangi SGK Müdürlüğüne Yapılması Gerekir ?) SGK Müdürlüğü kişinin yaş ve prim günü şartlarının yeterli olduğunu tespit etmesi halinde, Sağlık Kurulu raporu alması için ilgili hastaneye sevk eder. İlgili hastane tarafından kişinin muayene, tetkik, tahlil ve kontrolleri yapıldıktan sora düzenlenen Sağlık Kurulu Raporu SGK Müdürlüğüne gönderilir. Hastane sağlık kurulu raporu ve eki tıbbi belgeler SGK Kurum Sağlık Kurulu tarafından incelendikten sonra kişinin erken yaşlanmış olduğunun tespit edilmesi halinde emeklilik işlemleri yapılır. (Bkz. İş Göremezlik ve Engellilik Oranlarını Hastane Değil SGK Belirliyor)

Eğer SGK Kurum Sağlık Kurulu tarafından kişide erken yaşlanma şartlarının oluşmadığı sonucuna varılırsa talebi reddedilir. Bu red kararına karşı kişi ilgili müdürlüğe itirazda bulunabilir. Müdürlük tarafından itiraz dilekçesi kişinin dosyasıyla birlikte Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna gönderilir. Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu tarafından itirazın reddedilmesi halinde Kurum işlemine karşı İş Mahkemesinde dava açılabilir. (isvesosyalguvenlik.com)