1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren 81 ilde muhtasar ve prim hizmet beyannamesi uygulamasına geçilmesiyle birlikte, çalışanlarla ilgili olarak SGK’ya aylık prim ve hizmet belgesi, Maliye’ye de muhtasar beyanname verilmesi uygulaması sona erdi. Bu uygulama değişikliğiyle birlikte haliyle SGK tarafından prim belgelerinin hiç verilmemesi veya geç verilmesi nedeniyle uygulanan idari para cezalarında da değişiklik oldu.

Aylık Prim ve Hizmet Belgeleriyle İlgili Hangi Para Cezaları Uygulanıyordu ?

Çalışanlarla ilgili asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgelerinin SGK’ya hiç verilmemesi veya yasal süresi geçtikten sonra verilmesi halinde (belgenin en geç ait olduğu ayı takip eden ayın 23’ün de verilmesi gerekiyordu), Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından uygulanacak idari para cezaları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Kurumca verilecek idarî para cezaları” başlıklı 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (5510/102-1-c) alt bentlerinde düzenlenmiş olup söz konusu bentler uyarınca;

Aylık prim ve hizmet belgelerini Kurumca belirlenen şekilde ve usȗlde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;

1) Belgenin SGK tarafından yazıyla istenmeden işveren tarafından kendiliğinden verilmesi ve asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek üzere, belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,

2) Belgenin SGK tarafından yazıyla istenmeden işveren tarafından kendiliğinden verilmesi ve ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,

3) Ek belgenin Kurumca re’sen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,

4) Belgenin mahkeme kararı, SGK Denetmenleri veya Müfettişleri tarafından yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde ise belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında,

idari para cezası uygulanıyordu.

Eski Döneme Ait Belgeler İçin Yine Aynı Para Cezaları Geçerli

1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren muhtasar ve prim hizmet beyannamesi uygulamasına geçilmiş olmakla birlikte, SGK tarafından uygulanan idari para cezaları 10 yıllık zamanaşımına tabi olduğundan, 2020/Temmuz ayından önceki aylara ve önceki yıllara ait olarak verilecek veya SGK tarafından re’sen düzenlenecek aylık prim ve hizmet belgeleri için yine yukarıda belirtilen tutarlarda idari para cezası uygulanacak.

Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannameleri İçin Hangi Para Cezaları Uygulanıyor ?

Muhtasar ve prim hizmet beyannamesiyle ilgili olarak SGK tarafından verilecek idari para cezaları, 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (m) ve (n) bentlerinde düzenlenmiştir.

(m) bendinin ilgili alt bentleri uyarınca; SGK’nın prim tahakkukuna ve sigortalıların sosyal güvenlik haklarına dayanak teşkil eden beyannamedeki sigortalıların, prime esas kazançlarının veya hizmetlerinin bildirilmediği, eksik ya da geç bildirildiği anlaşılan her bir işyeri için (her aya ait beyannamenin en geç takip eden ayın 26’sında verilmesi gerekmektedir);

1) Beyannamenin SGK tarafından yazıyla istenmeden işveren tarafından kendiliğinden verilmesi ve asıl olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin beşte biri tutarında,

2) Beyannamenin SGK tarafından yazıyla istenmeden işveren tarafından kendiliğinden verilmesi ve ek olması hâlinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,

3) Ek beyannamenin, Kurumca resen düzenlenmesi durumunda, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek beyannamede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı tutarında,

4) Beyannamenin mahkeme kararı, SGK Denetmen ve müfettişleri tarafından yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri ve kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği ya da sadece hizmetlerinin Kuruma eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması hâlinde, beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık beyannamedeki her bir işyeri için,

a) Kamu idareleri ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin üç katını geçmemek üzere sigortalı başına aylık asgari ücret tutarında,

b) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar hakkında asgari ücretin iki katını geçmemek üzere sigortalı başına yarım asgari ücret tutarında,

c) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar hakkında aylık asgari ücreti geçmemek üzere sigortalı başına asgari ücretin üçte biri tutarında,

ç) Beyannamedeki her bir işyerinden bildirilen sigortalıların sadece prime esas kazançlarının eksik bildirildiğinin anlaşılması hâlinde ise beyannamenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin onda birinden az, iki katından fazla olmamak üzere tespit edilen prime esas kazanç tutarında,

idari para cezası uygulanmaktadır

(n) bendi uyarınca da muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde, sigortalıların işyerlerinde fiilen yaptıkları işe uygun meslek adı ve kodunu, gerçeğe aykırı bildiren her bir işyeri için aylık asgari ücreti geçmemek üzere meslek adı ve kodu gerçeğe aykırı bildirilen sigortalı başına asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.

İdari Para Cezalarında Hangi Değişiklikler Oldu ?

Muhtasar ve prim hizmet beyannamesine geçişle birlikte uygulanan idari para cezalarında yapılan değişiklilere gelince;

• Beyannamenin mahkeme kararı, SGK Denetmen ve Müfettişleri veya başka denetim elamanları ya da kamu kurum ve kuruluşlardan alınan bilgilere istinaden işverenden yazılı olarak talep edilmesi üzerine aylık prim ve hizmet belgeleri için aylık brüt asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanıyorken; muhtasar ve prim hizmet beyannamesi için uygulanacak idari para cezasında ise (m) bendinin (4) numaralı alt bendi ile işyeri kayıtlarının süresinde ibraz edilmemesi veya işyeri bildirgesinin süresinde verilmemesi halinde uygulanan idari para cezalarında olduğu gibi, işverenin deftere tabi olup olmaması, deftere tabiyse tabi olduğu defter türüne göre değişen miktarda kademeli ceza uygulaması getirildi.

• (m) bendinin (4) numaralı alt bendinin (ç) alt bendi ile sigortalıların sadece prime esas kazançlarının eksik bildirildiğinin anlaşılması hâlinde verilecek muhtasar prim ve hizmet beyannameleri için, diğerlerinden ayrı olarak aylık asgari ücretin onda birinden az, iki katından fazla olmamak üzere tespit edilen prime esas kazanç tutarında idari para cezası uygulaması getirildi. Ayrıca bu konuda işverenin deftere tabi olup olmamasına, tuttuğu defter türüne, belgenin işverence düzenlenip düzenlenmediğine bakılmaksızın tüm işyerlerine eksik bildirilen prime esas kazanç tutarı dikkate alınarak idari para cezası uygulanmaktadır. (m) bendinin (4) numaralı alt bendinin (a), (b), (c) bentlerinde düzenlenen kademeli idari para cezaları ise sadece eksik bildirilen prime esas kazanç nedeniyle verilecek muhtasar ve prim hizmet beyannameleri dışındakiler için geçerli.

• (n) bendi ile de muhtasar ve prim hizmet beyannamesine sigortalının işyerinde yaptığı işe uygun meslek kodunu yazmayan, gerçeğe aykırı meslek kodunu yazan işverene idari para cezası getirildi. Aylık prim ve hizmet belgesinde meslek kodu nedeniyle idari para cezası uygulanmıyordu. (Bkz. Artık Meslek Kodundan Dolayı da Para Cezası Uygulanacak, Çalışanın İşyerinde Yaptığı İşe Ait Meslek Kodunu Bildirmeyen İşveren Yandı)

• Beyannamenin SGK tarafından yazıyla istenmeden işveren tarafından kendiliğinden verilmesi halinde uygulanacak idari para cezası tutarlarında ise herhangi bir değişiklik olmadı, aylık prim ve hizmet belgeleri için uygulana idari para cezası tutarları aynen muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde de geçerli.

SGK Tarafından Uygulanacak İdari Para Cezası Tutarları

Cari yıl ve önceki yıla ait güncel idari para cezaları SGK İdari Para Cezaları – 5510 Para Cezaları sayfasında yer almaktadır. SGK tarafından uygulanan idari para cezalarının hesaplanmasında aylık brüt asgari ücret tutarı esas alındığından, daha eski yıllara ait idari para cezalarının hesaplanmasında esas alınacak tutarlar Asgari Ücret Tutarları sayfasında yer almaktadır.

Beyanname Süresinden Sonra verilse Bile Ceza Uygulanmayacak Durumlar

Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi, yasal süresi geçtikten sonra verilse bile idari para cezası uygulanmayacak istisnai durumlar Hangi Durumlarda Süresinden Sonra Verilen Prim Belgelerine Ceza Uygulanmaz ? başlıklı yazıda açıklanmıştır. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 102 nci maddesine bakılabilir. Süresinden sonra verilen beyannamelerin işleme alınıp alınmaması konusu ise SGK Süresinden Sonra Verilen Prim Belgeleriyle İlgili Hangi İşlemleri Yapar ? başlıklı yazıda açıklanmıştır. Öte yandan söz konusu yazılarda yer alan açıklamalar he ne kadar aylık prim ve hizmet belgeleriyle ilgili olsa da muhtasar ve prim hizmet beyannameleri için de aynen geçerlidir.

İdari Para Cezalarına İtiraz Süreci

SGK tarafından uygulanan idari para cezaları için hangi sürede ve nereye itiraz edileceği SGK İşlem ve Uygulamalarına Karşı İtiraz ve Başvuru Yolları – İtiraz Süreleri, SGK’nın Hangi İşlemine Karşı Hangi Mahkemeye Gidilir ? başlıklı yazıda, idari para cezalarına karşı SGK’ya itiraz etmeden doğrudan mahkemede dava açılıp açılamayacağı İdari Para Cezasına İtiraz Etmeden Doğrudan Mahkemeye Gidilebilir mi ? başlıklı yazıda, yüzde 25 indirimden yararlanmak için 15 günlük sürede ödenen idari para cezasına karşı daha sonra mahkemede dava açılıp açılamayacağı Peşin Ödenip İndirimden Yararlanılan İdari Para Cezasına İtiraz Edilebilir mi ?, SGK İdari Para Cezalarına Karşı Dava Açmak Kolaylaştı başlıklı yazılarda açıklanmıştır.

Öte yandan istisnai durumlar hariç SGK işlem ve uygulamalarına karşı iş mahkemesinde dava açmadan önce SGK’ya itirazda bulunma şartı getirilmiş olup, idari para cezalarına karşı idare mahkemesinde dava açılması gerektiğinden, dava açmadan önce SGK’ya itirazda bulunma şartı idari para cezaları için geçerli değildi. (Bkz. Dava Açmadan Önce SGK’ya Başvurulması Gereken ve Gerekmeyen Durumlar)

Maliye’yi İlgilendiren Konularla İlgili Ayrı Para Cezaları Uygulanıyor

Vergi daireleri tarafından uygulanacak idari para cezaları 213 Vergi Usul Kanununun Mükerrer 355 inci maddesinde düzenlenmiştir. Dolayısıyla Maliye’yi ilgilendiren konularla ilgili ayrı idari para cezası uygulanmaktadır. Ancak muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile ilgili olarak Vergi Usul Kanununun 352 nci ve 355 inci madde maddesine göre ceza kesilmesini gerektiren fiillerin, aynı zamanda 5510 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası kesilmesini de gerektirmesi durumunda (örneğin beyanname yasal süresi geçtikten sonra verilmişse) aynı fiillerden dolayı vergi dairesince ayrıca ceza kesilmeyecek, sadece SGK tarafından ceza uygulanacak.

Beyannameyle ilgili ayrıntılı bilgi ve açıklama için Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Rehberine bakılabilir. (isvesosyalguvenlik.com)